Το Φεστιβάλ της Βιέννης ακύρωσε τη συμμετοχή του Ελληνορώσου μαέστρου Θεόδωρου Κουρεντζή και της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας Νοτιοδυτικής Γερμανίας SWR, με τη δικαιολογία ότι ο διεθνούς φήμης διευθυντής ορχήστρας δεν έχει λάβει σαφείς αποστάσεις από τον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας.
Ο νέος διευθυντής του Φεστιβάλ της Βιέννης, ο Ελβετός Μίλο Ράου, είχε προγραμματίσει δύο συναυλίες με θέμα τον πόλεμο, η μία της ορχήστρας του SWR, υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, και η δεύτερη της Συμφωνικής Ορχήστρας του Κιέβου, υπό την Οκσάνα Λίνιβ, η οποία εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της για τη συμμετοχή του Ελληνορώσου συναδέλφου της.
«Στις συζητήσεις των τελευταίων ημερών κατέστη σαφές ότι η παρουσίαση και των δύο συναυλιών στο πλαίσιο του Φεστιβάλ της Βιέννης δεν είναι επί του παρόντος εφικτή», αναφέρεται στην ανακοίνωση των διοργανωτών.
Der griechisch-russische Dirigent Teodor Currentzis lässt seine Ensembles mit russischem Geld finanzieren. Zum Krieg gegen die Ukraine formuliert er keine Haltung. Nach ukrainischen Protesten haben ihn die Wiener Festwochen jetzt ausgeladen. https://t.co/CSeva9HQCO
— Frankfurter Allgemeine (@faznet) February 12, 2024
Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το περιοδικό Der Spiegel, η Οκσάνα Λίνιβ, η οποία πρόκειται στις 2 Ιουνίου να διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα του Κιέβου στο ρέκβιεμ «Babyn Υar» του συμπατριώτη της Γιέβεν Στάνκοβιτς, με θέμα τις σφαγές στην ομώνυμη περιοχή της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, είχε εκφράσει προηγουμένως την αρνητική άποψή της για τη συμμετοχή του Θεόδωρου Κουρεντζή, ο οποίος επρόκειτο στις 12 Ιουνίου να παρουσιάσει το «Πολεμικό Ρέκβιεμ» του Μπέντζαμιν Μπρίτεν στο Κρατικό Θέατρο της Βιέννης.
«Ο Έλληνας, ο οποίος κατέχει και ρωσικό διαβατήριο, δεν έχει ακόμη αποστασιοποιηθεί δημοσίως από τη ρωσική πολεμική επίθεση στην Ουκρανία», αναφέρει το περιοδικό.
Σεβόμαστε την επιθυμία της κυρίας Λίνιβ να μην εμφανιστεί στο ίδιο πλαίσιο με τον κ. Κουρεντζή αυτή την στιγμή. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή, από το να ακυρώσουμε την προγραμματισμένη συναυλία υπό την διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρεντζή, τον οποίο εκτιμούμε πολύ ως καλλιτέχνη, δήλωσε ο Μίλο Ράου.
Σύμφωνα με την αρχική ανακοίνωση του Φεστιβάλ, οι δύο συναυλίες είχαν ως στόχο «να πραγματευτούν το θέμα της ευθύνης και τα όρια της τέχνης ως ουτοπικού χώρου».
«Χαιρόμαστε που το Φεστιβάλ της Βιέννης βρήκε μια λύση και είμαστε επίσης πολύ χαρούμενοι που επιτέλους θα ερμηνεύσουμε το «Babyn Yar» στην Βιέννη, ανακοίνωσε η Οκσάνα Λίνιβ.
A Teodor Currentzis concert at the Wiener Festwochen was canceled after a fellow artist at the festival, the Ukrainian conductor Oksana Lyniv, raised concerns about his ties to Russia. https://t.co/rPiNCYvVbp
— New York Times Arts (@nytimesarts) February 13, 2024
Από την πλευρά του SWR, η διευθύντρια του Προγράμματος Πολιτισμού, Ανκε Μάι, εξέφρασε τη λύπη της για την ακύρωση της συμμετοχής της ορχήστρας, σημείωσε ωστόσο ότι κατανοεί πως τόσο η κυρία Λίνιβ όσο και η Συμφωνική Ορχήστρα του Κιέβου θα ήθελαν μια δημόσια δήλωση από τον Θεόδωρο Κουρεντζή κατά της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία.
«Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις συνέπειες που θα είχε μια τέτοια δήλωση για τον κ. Κουρεντζή στη Ρωσία, εμείς δεν του ζητήσαμε ποτέ να το κάνει», διευκρίνισε η κυρία Μάι.
Αντί για τη συναυλία της ορχήστρας του SWR, στο Φεστιβάλ της Βιέννης (17 Μαΐου – 23 Ιουνίου) θα παρουσιαστεί ένα νέο μουσικό έργο από μαθητή του Γιέβεν Στάνκοβιτς.
Ο Μίλο Ράου εξακολουθεί πάντως να θεωρεί ορθή την αρχική επιλογή του για την συμμετοχή των δύο μαέστρων στο Φεστιβάλ. «Αλλά είναι κρίσιμο οι καλλιτέχνες να αισθάνονται άνετα και, ως διευθυντής, έπρεπε να υποχωρήσω στις δικαιολογημένες επιθυμίες τους», τόνισε.
Όπως διευκρίνισε, δεν ήταν μόνο η ουκρανή μαέστρος που οδήγησε στην απόφαση αποκλεισμού του Θεόδωρου Κουρεντζή, καθώς πολλοί από τους Ουκρανούς μουσικούς αρνήθηκαν επίσης να παίξουν στο Φεστιβάλ.
«Υποφέρουν από τον πόλεμο και ασφαλώς έχουν φωνή και έπρεπε αυτό να το λάβουμε υπ’ όψιν», ανέφερε ο κ. Ράου.
Ο ίδιος, πάντως, την περασμένη εβδομάδα είχε δηλώσει στο Αυστριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ΑΡΑ ότι το Φεστιβάλ της Βιέννης «θα ήταν ένας αδύναμος, δειλός θεσμός» εάν απέφευγε τη συζήτηση για την πρόσκληση του Θεόδωρου Κουρεντζή.
Σύμφωνα με τη «Frankfurter Allgemeine Zeitung», οι Ουκρανοί καλλιτέχνες δεν ήθελαν να εμφανιστούν στο ίδιο πλαίσιο με έναν καλλιτέχνη ο οποίος παραμένει σιωπηλός για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, συνεχίζει να δίνει συναυλίες στην Ρωσία και η ομάδα του, η «MusicAeterna», χρηματοδοτείται από ρωσικές εταιρείες, οι οποίες βρίσκονται μάλιστα στις λίστες κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα μέλη της χλευάζουν την πολιτική κυρώσεων της Δύσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
A Teodor Currentzis concert at the Wiener Festwochen was canceled after a fellow artist at the festival, the Ukrainian conductor Oksana Lyniv, raised concerns about his ties to Russia. https://t.co/rPiNCYvVbp
— New York Times Arts (@nytimesarts) February 13, 2024
Η Οκσάνα Λίνιβ ενημερώθηκε για το σκεπτικό του Φεστιβάλ η ίδια να παρουσιάσει την ουκρανική πλευρά για τον πόλεμο και ο Θεόδωρος Κουρεντζής τη ρωσική, μόνο αφού είχε συμφωνήσει για τη συμμετοχή της, εξηγεί η εφημερίδα.
«Φυσικά, δεν υπήρχε άλλη επιλογή από την ακύρωση. Αλλά αν ο κ. Ράου ενδιαφερόταν πραγματικά για το ”Πολεμικό Ρέκβιεμ” θα μπορούσε να διευθύνει κάποιος άλλος την ορχήστρα του SWR. Και αν χρειαζόταν και συμβολισμός που να σχετίζεται με το βιογραφικό του μαέστρου, υπήρχε η επιλογή του Τόμας Σάντερλινγκ, ο οποίος γεννήθηκε στην Σοβιετική Ένωση ως παιδί διωκόμενων από το ναζιστικό καθεστώς, μεγάλωσε στην πρώην Ανατολική Γερμανία και τώρα ζει στο Λονδίνο. Ενσαρκώνει λοιπόν ιδανικά τη γερμανοσοβιετοβρετανική ιστορία αυτού του έργου», σχολιάζει ο συντάκτης της FAZ και εκτιμά ότι ο Μίλο Ράου δεν ενδιαφέρεται για την τέχνη.
«Στόχος του είναι να χρησιμοποιεί την τέχνη προκειμένου να απεικονίσει τις τρέχουσες συγκρούσεις, να την υποβαθμίσει σε εικονογραφικό υλικό για τις μελέτες του (…) Αυτός και ο Κουρεντζής είναι “συμπολεμιστές” όταν πρόκειται να επιτεθούν στις έννοιες της τέχνης για τη μορφωμένη μεσαία τάξη (…) Επί χρόνια ο Κουρεντζής λάτρευε να εμφανίζεται με μαύρο πουκάμισο και στρατιωτικές αρβύλες, προκειμένου να προκαλέσει τους κουρασμένους από την κουλτούρα μποέμ αστούς μέσω ριψοκίνδυνων πρακτικών.
Για τον Ράου, όπως και για τον Κουρεντζή, η τέχνη χρησιμεύει κυρίως ως καύσιμη ύλη για το εγώ τους. Όπως στα ολοκληρωτικά κινήματα του ’30, τον οποίων τους ενδυματολογικούς κώδικες απολαμβάνει να μεταφέρει ως μαέστρος ο Κουρεντζής, λείπει και από τους δύο η ενσυναίσθηση: και συγκεκριμένα για την Οκσάνα Λίνιβ, την ουκρανική ορχήστρα, τη χώρα τους και τα ίδια τα έργα. Σε έναν τέτοιο ολοκληρωτισμό, ο οποίος απέχει πολύ από την τέχνη, δεν υπάρχουν προφανώς εναλλακτικές λύσεις», καταλήγει με ελαφρώς κιτρινισμένο τρόπο ο αρθρογράφος της FAZ
