Η ελευθερία της τέχνης μπορεί να είναι μόνο απόλυτη και ως εκ τούτου αδέσποτη. Αν η τέχνη είναι τόσο ελεύθερη, όσο της επιτρέπει η όποια εξουσία, τότε δεν είναι τέχνη, είναι μια δραστηριότητα εντέλει διασκεδαστών της εξουσίας, η οποία και θέτει τα όρια.

Η ελευθερία της τέχνης δεν επηρεάζει την ελευθερία κανενός άλλου, εφόσον δεν συμπεριλαμβάνει κατά τη διαδικασία της δημιουργίας, επιβολή επί κάποιου προσώπου, το οποίο δεν συναινεί να συμμετέχει στην εν λόγω δημιουργία. Αυτό όμως είναι ένα άλλης τάξης ζήτημα. Αν ένας πίνακας ή μια αφίσα ή μια ταινία ή ένα τραγούδι μας προσβάλλει είτε ιδεολογικώς, είτε αισθητικώς, μπορούμε απλώς να το αποφύγουμε.

Αλλά η ελευθερία της τέχνης, η αναγκαστικώς αδέσποτη αυτή ελευθερία δεν είναι η μόνη. Εξίσου αδέσποτη είναι και η ελευθερία να διαμαρτυρηθείς εναντίον πολλών πραγμάτων μεταξύ των οποίων και καλλιτεχνικών δημιουργιών. Όπως μπορεί ένας καλλιτέχνης να εμφανίσει ό,τι αφίσα θέλει, έτσι μπορεί και όποιος θέλει να διαμαρτυρηθεί, να φωνάξει, να κατηγορήσει, να κρίνει εν τέλει αυτήν την αφίσα. Δεν πρέπει να μπορεί να ασκήσει βία κατά του δημιουργού, για να περιορίσει την καλλιτεχνική του δημιουργία. Και αντιστοίχως, καμιά εξουσία, κρατική, ιδιωτική, τυπική, άτυπη δεν πρέπει να μπορεί να καταπνίξει τη διαμαρτυρία του διαφωνούντος. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει τίποτα το αντιδημοκρατικό ή το καταπιεστικό στο να παίζεται μια ταινία και κάποιοι να κάνουν μια πορεία εναντίον της, αρκεί ούτε οι μεν, ούτε οι δε να μπορούν να διακόψουν τη δραστηριότητα της άλλης πλευράς.

Το πρόβλημα δεν είναι στα παραπάνω, αλλά στην υποκρισία ενός μεγάλου μέρους του ρεύματος των υποστηρικτών της ελευθερίας της τέχνης σήμερα και για τα «Αδέσποτα Κορμιά». Και τούτο διότι αυτή η μερίδα ήταν χθες οι ιεροεξεταστές της τέχνης και των καλλιτεχνών. Έχουμε και λέμε: καλλιτέχνες που καταδικάστηκαν ή διώχθηκαν ή απλώς κατηγορήθηκαν για σεξουαλικά αδικήματα εξοστρακίστηκαν μέσα σε λίγα 24ωρα με τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ακυρώθηκαν ως προσωπικότητες, εν γένει αλλά και καλλιτεχνικές, είδαν έργα δικά τους ή στα οποία συμμετείχαν κατ’ ουσίαν να απαγορεύονται και σίγουρα να θάβονται. Άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους γιατί δεν θεωρήθηκαν επαρκώς δικαιωματικοί. Συγγραφείς υπέστησαν διαδικτυακό λιντσάρισμα, γιατί αναγνωρίζουν δύο μόνο φύλα. Η κοπτορραπτική σε έργα του παρελθόντος, ακόμα και της αρχαιότητας, προχωρά με βήμα γοργό, ώστε αυτά να υπηρετούν τη δικαιωματική ατζέντα ή έστω να μην την αντιστρατεύονται. Λέει σε κανέναν τίποτα η “cancel” κουλτούρα;

Συγγνώμη, καλοί μας φίλοι, που τώρα κόπτεστε για την ελευθερία της τέχνης, αλλά τέτοια ανελευθερία και (αυτο)λογοκρισία στην τέχνη, τέτοια εξαφάνιση καλλιτεχνών και καλλιτεχνικού έργου που έφερε ο δικαιωματισμός και η woke κουλτούρα δεν πέτυχε κανένας μητροπολίτης και κανένα κατηχητικό, εδώ και πολλές, πάρα πολλές δεκαετίες, ούτε στην Ελλάδα, ούτε διεθνώς.

Για την ελευθερία της τέχνης μπορούμε αξιόπιστα να μιλούμε μόνο όσοι λέγαμε ότι ο καλλιτέχνης ακόμα και βιαστής ή δολοφόνος, σεξιστής ή μισογύνης να είναι, μπορεί να παράγει την τέχνη που εκείνος νομίζει και κανένας δεν μπορεί να του το καταπιέσει αυτό το δικαίωμα είτε επισήμως είτε ανεπισήμως. Σε μια εποχή κατά την οποία ένας πανταχού παρών λογοκριτής υπάρχει για κάθε μας λέξη, το να μιλούν για ελευθερίες οι κήνσορες αυτής της λογοκρισίας είναι εξοργιστικό. Όχι, αγαπητοί φίλοι: οι παπάδες είναι πολύ ενοχλητικοί, ενίοτε και επικίνδυνοι, αλλά κατά βάση συνιστούν μια ξεδοντιασμένη εξουσία απέναντι στην αδέσποτη τέχνη. Η ελευθερία της τέχνης κινδυνεύει στην πραγματικότητα από το νέο καθεστώς εντός της τέχνης, το οποίο είναι αυτό του δικαιωματισμού και της πολιτικής ορθότητας. Πάντα άλλωστε η πολιτική ορθότητα ήταν ο εχθρός της ελευθερίας της τέχνης.

Και επίσης, είτε μας αρέσουν είτε όχι, όσοι νιώθουν απειλή από έργα όπως τα «Αδέσποτα Κορμιά», έχουν δικαίωμα να διαμαρτύρονται. Μήπως αντί για αυτούς όμως είναι καλύτερο να ασχοληθούμε με τους πιο επικίνδυνους καταπιεστές της τέχνης; Και μήπως αντί μόνο για αδέσποτα κορμιά πρέπει να μιλήσουμε συνολικώς για αδέσποτες ελευθερίες;