Άκουσα εκείνη τη θλιβερή ατάκα: «θαρραλέα κίνηση». Ήταν οι λέξεις που χρησιμοποίησε στη βιογραφία του ο Σόιμπλε για τη μεταστροφή, την ήττα, τον συμβιβασμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Ένας ευφημισμός ίσως για την αυτοταπείνωση; Τέλος πάντων, μου χτύπησε πάλι, ακριβώς ως τέτοια στο baby reindeer, και πάλι σαν επιβράβευση από πάνω προς τα κάτω, από τον καταπιεστή στον καταπιεζόμενο, από τον αφέντη στον δούλο, από τον φέροντα την υπερέχουσα ταυτότητα προς αυτόν με την υποτελή ταυτότητα. Σίγουρα θα το διαβάσει κανείς πολύ περισσότερες φορές σε κάθε ανάλυση για το baby reindeer. Υπάρχει κάποια ενδιαφέρουσα διαλεκτική ανάμεσα στην έκθεση, τον εξευτελισμό, την εξουσία, την ιεραρχία. Κάτι έχω ξαναγράψει σχετικά στο «Disiecta Membra #8: Αθώα Θύματα» και προφανώς είναι ένα θέμα που απασχολεί κάθε καλλιτέχνη αλλά και γενικότερα μάλλον αρκετά χοτ στη δημόσια συζήτηση.
Δεν θέλω να παραγνωρίσω ούτε να μειώσω το φαινόμενο της δημοφιλίας της σειράς, και μόνο ότι πολλοί μιλάμε για αυτήν, σημαίνει ότι κάτι αγγίζει και σε κάποιο βάθος. Ναι, το κέντρο είναι οι δυναμικές της ταπείνωσης, εκείνο το «τη λυπήθηκα» είναι τεράστιο, συμπτωματικά με έχει απασχολήσει. Ή μάλλον είναι τεράστιο επειδή ακριβώς έβαλε σε δύο λέξεις κάτι που μας έχει απασχολήσει πολλούς και δεν ξέραμε τι είναι. Σε γενικές γραμμές όμως, δεν έχω καμιά όρεξη να γράφω για πράγματα που είναι της επικαιρότητας και που νομίζω ότι δεν έχουν τα καύσιμα να πάνε και πολύ παρακάτω.
Ωστόσο, ένα πράγμα πολύ δευτερεύον, πολύ παράπλευρο μου χτύπησε κάποιον διακόπτη: ο μπαμπάς -ΣΠΟΪΛΕΡ- είπε κάτι σαν «μεγάλωσα στην καθολική εκκλησία», υπαινισσόμενος έναν παλιό βιασμό του, και σε εκείνο το σημείο σκέφτηκα το επόμενο ποστ μου: «η καθολική εκκλησία σας πείραξε μωρμαλάκες του baby reindeer». Να ξεκαθαρίσω ότι είμαι άθεος, καθώς και ότι στα φοιτητικά μου χρόνια είχα εκείνη την παιδική ασθένεια του αριστερισμού, τον αντικληρικαλισμό. Οπότε, αναρωτιέμαι γιατί τραβάω ζόρι, ως άθεος, έστω ως ορθόδοξος άθεος, όταν μια μέινστριμ σειρά πετάει τη σπόντα της για μια εκκλησία που δεν είναι δική μου, ενός θεού στου οποίου την ύπαρξη δεν πιστεύω. Δεν είναι ότι συμπαθώ -που τον συμπαθώ- τον Φραγκίσκο. Ανάμεσα στους ανθρώπους σε θέσεις εξουσίας είναι από εκείνους που κάνουν τον κόσμο καλύτερο, λιγότερο δυστυχισμένο, πιο κοντά σε μια δική μου αντίληψη περί δικαιοσύνης. Ούτε είναι ότι μεγάλωσα μέσα σε κάποια ευσεβή ή πιστή οικογένεια -δεν συνέβη αυτό.
Για κάποιον λόγο όμως, συμβαίνει το εξής: δεν βρήκα, από όσο γνωρίζω, ποτέ απέναντί μου κάποια εκκλησία, στην προσπάθειά μου είτε να κάνω σινεμά, είτε απλά να επιβιώσω. Όπως θα έλεγε ο Μοχάμεντ Άλι, «κανένας αγιατολάχ δεν με είπε αδερφή». Κανένα σχέδιο παραγωγής από όσο ξέρω δεν υποβάλλεται προς έγκριση σε κάποια εκκλησία, αντίθετα, όλα θα περάσουν από συμπληγάδες κρατικών –διακρατικών- διεθνών επιτροπών, φόρουμ, εργαστηρίων. Οφείλουν α ικανοποιήσουν γραφειοκράτες του σινεμά που βρίσκονται σε θέση να κρίνουν τι πρέπει να αποτελέσει κομμάτι του χρηματοδοτημένου ιδεολογικού μηχανισμού και τι όχι. Οι κίτρινες και κόκκινες κάρτες που έχω φάει και εγώ και άλλοι, είτε στο σινεμά είτε σε άλλες δουλειές ήταν όταν ακουμπήσαμε άλλες ιερές αγελάδες που δεν είναι της ώρας, πάντως όχι την εκκλησία.
Υπό νεοφιλελεύθερο, ατομιστικό καθεστώς, δεν φαίνεται να υπάρχει ανάγκη για κάτι «ιερό» πέρα από τις ελευθερίες του -πλούσιου- άτομου και την ακόρεστη επιθυμία του για φράγκα, εννοείται. Οι μόνες εκφράσεις μιας συλλογικής ζωής που διατηρούν κάποιο κύρος είναι η εκκλησία και οι σύνδεσμοι των ποδοσφαιρικών ομάδων. Αν και τα δύο θεωρούνται πυρήνας κάποιας βαθιάς δεξιάς, αναρωτιέμαι αν αυτό είναι δομικό. Πιστεύω δεν είναι. Πιο λογική και πιο θλιβερή μου φαίνεται μια τέτοια υπόθεση: ότι η αριστερά -εξαιρώ την αριστερά που έχει φιλοδοξία να ασκήσει κυβερνητική εξουσία- μοιάζει να γίνεται η αιχμή του δόρατος της νεοφιλελέ ατζέντας. Μοιάζει να πλατσουρίζει στα ιδεολογικά απόνερα μιας δεξιάς, όταν η δεξιά κρίνει ότι υπάρχει κάποιο πολιτικό κόστος που δεν θέλει να σηκώσει και να βγάλει εκείνη το φίδι από την τρύπα.
Μετά από αυτή την κάπως τεράστια παρέκβαση, πάμε πίσω στο baby reindeer. Ασχολούμαστε -κάνω μια πρόχειρη υπόθεση- με τα θύματα και επειδή στον νεοφιλελευθερισμό χωράνε μόνο two kinds of people: those with a loaded gun and those who dig. Ο άνθρωπος που έκανε τη σειρά, θα γνωρίσει επιτυχία, θα βγάλει λεφτά. Μίλησε με ειλικρίνεια; έκανε μια θαρραλέα κίνηση; Σίγουρα, σε κάποιον βαθμό απαιτείται τόλμη. Αλλά ο άνθρωπος καλλιτέχνης είναι, δεν είναι μαλάκας. Και θέλει να βρεθεί όπως όλοι μας ή σχεδόν όλοι μας από την πλευρά των ανθρώπων with a loaded gun και ως τέτοιος οφείλει να γνωρίζει ποιες ιερές αγελάδες ακουμπάς και ποιες όχι. Η Καθολική Εκκλησία, λοιπόν, είναι κάτι για το οποίο μπορείς να μιλήσεις, όπως και η Ορθόδοξη άλλωστε. Έχουν περάσει δεκαετίες από την εποχή που αυτοί οι οργανισμοί ήταν αιχμές του δόρατος της ιδεολογικής μας σκευής. Οι θαρραλέες κινήσεις αρκεί να είναι θαρραλέες μέχρι αυτοεξευτελισμού, όχι τόσο θαρραλέες που να προσβάλλουν την προτεσταντική Σαρία που είναι γνωστή ως ελεύθερη αγορά. Και όχι, δεν έχω ξεχάσει τι συνέβη στη Sinnead O’ Connor.
