Εντυπωσιακός υπήρξε ο καταποντισμός του μέχρι πρότινος κυβερνώντος φιλοευρωπαϊκού κόμματος στη Βόρεια Μακεδονία κατά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στις 8/5. Ο κεντροδεξιός συνασπισμός «Η Δική σου Μακεδονία» που συνδέει 22 κόμματα υπό το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE του Χρίστιαν Μίτσκοσκι έλαβε ποσοστό 43,32% και 58 έδρες από τις 120 του κοινοβουλίου. Δεύτερος ήλθε ο κεντρώος συνασπισμός «Για Ένα Ευρωπαϊκό Μέλλον», που συνασπίζει 14 κόμματα υπό το σοσιαλδημοκρατικό SDSM του Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι με 15,37% και 18 έδρες. Ακολούθησε το «Ευρωπαϊκό Μέτωπο», ο φιλοευρωπαϊκός συνασπισμός εννέα αλβανικών κομμάτων υπό το DUI του Αλί Αχμέτι με 13,67% και 19 έδρες. Ο έτερος σχηματισμός τεσσάρων αλβανικών κομμάτων Αξία (VLEN), που είναι περισσότερο δεξιός, έλαβε 10,64% και 13 έδρες. Τέλος 6,82% και 6 έδρες έλαβε το φιλορωσικό εθνικιστικό κόμμα «η Αριστερά» (Levica) και 5,59% και επίσης 6 έδρες το νέο κόμμα «Γνωρίζω» (ZNAM, «Για τη Μακεδονία μας»), ένα σοσιαλιστικό κόμμα, το οποίο αποσχίστηκε από το SDSM του Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι.
Ταυτοχρόνως, έλαβε χώρα ο β΄ γύρος των προεδρικών εκλογών, όπου η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα-Ντάφκοβα, υποστηριζόμενη από το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE, κατήγαγε συντριπτική νίκη με 65% έναντι του Στέβο Πεντάροφσκι, τον οποίον στήριζαν οι σοσιαλδημοκράτες. Η Σιλιάνοφσκα-Ντάφκοβα ανέτρεψε έτσι το αποτέλεσμα των εκλογών του 2019, όπου είχε ηττηθεί από τον Πεντάροφσκι. Η Σιλιάνοφσκα-Ντάφκοβα θα είναι η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος στη Βόρεια Μακεδονία, γεγονός που τόνισε τόσο στην προεκλογική περίοδο, όσο και μετά την εκλογή της.
Ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, καθηγητής Μηχανικής, διαθέτει ένα πιο προσγειωμένο προφίλ από τον προκάτοχό του Νίκολα Γκρούεφσκι, που εγκατέλειψε το 2017 τη Βόρεια Μακεδονία. Ο Μίτσκοσκι καρπώθηκε κυρίως την εκτεταμένη δυσφορία από τη διαφθορά του φιλοευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού, που ήταν προηγουμένως στην εξουσία και την αποτυχία του να συγκροτήσει ένα κράτος δικαίου.
Ο Μίτσκοσκι, όμως, πέρα από τα οικονομικά ζητήματα, που τον ανέβασαν στην εξουσία, θα κληθεί να διαχειριστεί και θέματα στρατηγικού προσανατολισμού της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς και τον συνασπισμό αλβανικών κομμάτων με τα οποία θα συγκυβερνήσει, ακολουθώντας τη συναίνεση που έχει ακολουθήσει τη συμφωνία της Αχρίδας του 2001. Ο σχηματισμός «Αξία» (VLEN) έχει καλές σχέσεις με τον πρωθυπουργό του Κοσσόβου Αλμπίν Κούρτι, αλλά και με την Τουρκία, ενώ το DUI του Αλί Αχμέτι, που έλαβε περισσότερες ψήφους (14% έναντι 10,9% του VLEN) είναι πιο κοντά στον ηγέτη της Αλβανίας Έντι Ράμα. Τυχόν επιλογή του Μίτσκοσκι υπέρ του VLEN θα ανατρέψει την παράδοση που ήθελε ο Γκρούεφσκι να συνεργάζεται κυρίως με τον Αλί Αχμέτι. Στην προεκλογική περίοδο, ο Μίτσκοσκι επέμεινε στη διαφθορά του κόμματος του Αχμέτι και στην τάση του να αναζωπυρώνει τις διαφορές μεταξύ του αλβανικού και του σλαβικού στοιχείου στη χώρα. Κατά τα άλλα, ο Μίτσκοσκι δεν απαρνείται την κληρονομιά του Γκρούεφσκι, παρά το συγκριτικά πιο μετριοπαθές προφίλ του και κάποιες ευρωπαϊκές διασυνδέσεις του. Κατά την προεκλογική περίοδο, ο Μίτσκοσκι έκανε χρήση αυστηρών εκφράσεων προς τον ηγέτη του DUI Αλί Αχμέτι, ο οποίος το 2001 είχε πρωτοστατήσει στη δυναμική εναντίωση των Αλβανών προς το σλαβικό στοιχείο.
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται να επικρατεί και στη Βόρεια Μακεδονία η τάση του «κυριαρχισμού», δηλαδή της προτάξεως της εθνικής ανεξαρτησίας έναντι των ντιρεκτίβων των Βρυξελλών και άλλων θεσμών της «συλλογικής Δύσης», η οποία τάση φαίνεται να είναι σε άνοδο σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, ακόμη κι αν ο ευρωσκεπτικισμός του Μίτσκοσκι αναμένεται να είναι πιο μετριοπαθής από αυτόν του Γκρούεφσκι. Οπωσδήποτε οι ισορροπίες στη Βόρεια Μακεδονία θα επηρεαστούν από την επιρροή των γειτόνων. Αλβανία και Κόσσοβο έχουν συμπάθειες σε διαφορετικούς συνασπισμούς αλβανικών κομμάτων, ενώ οπωσδήποτε επίδραση στη χώρα αξιώνει και η Τουρκία. Ταυτοχρόνως, η επικράτηση «κυριαρχιστικών» λογικών φέρνει τη χώρα κοντά και στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν.
Στην επιλογή των ψηφοφόρων εκτός από την αυξημένη διαφθορά του φιλοευρωπαϊκού κόμματος φαίνεται ότι έπαιξε ρόλο και η σχετική στασιμότητα της ευρωπαϊκής ενταξιακής δυναμικής της Βόρειας Μακεδονίας, στην οποία έχει παίξει ρόλο πέρα από τα ενδημικά προβλήματα και η στάση της Βουλγαρίας που επιμένει στην κατοχύρωση της βουλγαρικής μειονότητας στη Βόρεια Μακεδονία, προκειμένου να μη χρησιμοποιήσει το όπλο του βέτο. Η Βουλγαρία έχει τονίσει με δηλώσεις του προέδρου Ρούμεν Ράντεφ ότι θα απαιτεί την αναγνώριση βουλγαρικής μειονότητας στη Βόρεια Μακεδονία, επιμένοντας σε αλλαγή στο προοίμιο του Συντάγματος, προκειμένου να αναγνωριστεί με τον πλέον ισχυρό τρόπο βουλγαρική μειονότητα. Στο παρελθόν, το κόμμα VMRO-DPMNE, που τώρα ελέγχει το πολιτικό σκηνικό, έχει καταψηφίσει την αλλαγή στο προοίμιο του Συντάγματος, και έτσι δεν είχε προχωρήσει μια συνταγματική αναθεώρηση στη Βόρεια Μακεδονία υπό γαλλική διαμεσολάβηση, που θα οδηγούσε σε άρση του βέτο της Βουλγαρίας. Τώρα το VMRO-DPMNE φαίνεται ότι καρπώνεται την αποτυχία του προηγούμενου κυβερνώντος κόμματος να εναντιωθεί στις αξιώσεις της Βουλγαρίας.
Για την Ελλάδα, η θεαματική νίκη του συνασπισμού «Η Δική σου Μακεδονία», που έχει ως κύρια συνιστώσα το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE προκαλεί έντονες ανησυχίες ότι θα σημάνει μια ντε φάκτο αγνόηση όρων που έχουν συμφωνηθεί στις Πρέσπες, καθώς το κόμμα έχει παλαιότερα χαρακτηρίσει τη συμφωνία ως «εθνική ταπείνωση». Κατά την προεκλογική περίοδο ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι είχε επιμείνει στο όνομα «Μακεδονία», αναφερόμενος σε προγόνους, που επιθυμεί να κάνει περήφανους. Βεβαίως, οι συμφωνίες των Πρεσπών είναι νομικώς δεσμευτικές και η Ελλάδα μπορεί να προβεί σε υπεράσπιση των δικαίων της, ενώ το αλβανικό στοιχείο σε οποιαδήποτε κυβέρνηση δεν θα είναι πρόθυμο να ανοίξει ξανά μια περιπέτεια. Η νέα Πρόεδρος Σιλιάνοφσκα είχε δηλώσει και προεκλογικώς ότι θεωρεί τις συμφωνίες των Πρεσπών παράβαση του εθνικού δικαίου της Βόρειας Μακεδονίας και καταστρατηγούσες την αρχή της αυτοδιάθεσης και της ισότητας των κρατών, συνιστώντας παρέμβαση της Ελλάδας σε ένα κυρίαρχο κράτος.
Ήδη στις 12/5, κατά την ορκωμοσία της, η Σιλιάνοφσκα αποκάλεσε τη χώρα «Μακεδονία», παρά το γεγονός ότι στο κείμενο του όρκου, το οποίο απήγγειλε ο πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής, Γιόβαν Μίτρεσκι, καλώντας την να το επαναλάβει, αναφερόταν σαφώς ως «Βόρεια Μακεδονία». Η πρέσβης της Ελλάδας αποχώρησε σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ διάβημα έκανε και το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για προσωρινή αναστολή της κύρωσης μνημονίων συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία, εφόσον δεν τηρείται η Συμφωνία των Πρεσπών. Αντέδρασε, όμως, και το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, επικεφαλής του οποίου είναι ο Μπουχάρ Οσμάνι, από το αλβανικό κόμμα DUI, τονίζοντας ότι πρέπει να γίνεται σεβαστή η Συμφωνία των Πρεσπών. Παρενέβη επίσης και ο έτερος αλβανικός συνασπισμός «Αξία» (VLAN), επιμένοντας ότι «δεν πρέπει να ανοίγουν παλιές πληγές», δείχνοντας μια συνολική απροθυμία του αλβανικού στοιχείου να αρχίσει εξαρχής μια περιπέτεια στη χώρα, ως προς τη συμφωνία των Πρεσπών.
Σε κάθε περίπτωση, έχουμε άλλη μια περίπτωση στην Ανατολική Ευρώπη όπου η απογοήτευση για τη διαφθορά διαμορφώνει το εκλογικό αποτέλεσμα, με συνέπεια τη διαμαρτυρία να την καρπώνονται πολιτικές δυνάμεις με κυριαρχιστική πολιτική.
