Όταν η ιδρύθηκε το κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ («Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ-Για Λογική και Δικαιοσύνη», BSW), τον Ιανουάριο φέτος, τέθηκαν μια σειρά από στόχοι σχετικά με τη γενική κατάσταση στην Ευρώπη και τη Γερμανία. Η συμμαχία που συγκροτείται γύρω από τη δημοφιλή αριστερή πολιτικό αναφέρεται σε μια κλασική αριστερή σοσιαλδημοκρατική πολιτική στάση, με έντονο το φιλειρηνικό στοιχείο, ενώ εκφράζει οικολογικές θέσεις από μια συγκρατημένη σκοπιά. Παράλληλα, διατυπώνει θέσεις για κοινωνικά ζητήματα που θα μπορούσαν να ξενίσουν ένα αριστερό ακροατήριο, αποτελούν όμως διαδεδομένες απόψεις σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας.
Δύο άμεσοι στόχοι
Στόχος του κόμματος είναι κατά πρώτον να υπάρξει και να καταγραφεί ως υπολογίσιμη δύναμη. Ως καινούριος σχηματισμός έχει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της οργάνωσης και δικτύωσης σε παγγερμανικό επίπεδο. Η μεγάλη δεξαμενή του είναι η πρώην Ανατολική Γερμανία, ενώ έχει αξιόλογη παρουσία και στα βιομηχανικά κέντρα της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας καθώς και στο Σάαρλαντ. Εκεί εξακολουθεί και παίζει ρόλο ο ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς και σύζυγος της Βάγκενκνεχτ, Όσκαρ Λαφοντέν. Στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία σημαντικό ρόλο παίζουν η κουρδικής καταγωγής Σεβίμ Νταγντελέν και ο Αντρέι Χούνκο, ανάμεσα σε άλλους. Και οι δύο ασχολούνται ιδιαίτερα με θέματα ειρήνης.
Το καινούριο κόμμα έχει λοιπόν να αναμετρηθεί με το πρόβλημα της συγκρότησης τοπικών οργανώσεων στη βάση της κοινωνίας. Αυτό το εγχείρημα δυσχεραίνουν από τη μία η πανευρωπαϊκά υπάρχουσα τάση μεγάλης μερίδας πολιτών να αποστρέφονται την πολιτική. Από την άλλη έχει να αντιμετωπίσει τις ομοβροντίες αρνητικής κριτικής από το σύνολο των ΜΜΕ που κατακρίνουν το κόμμα με μόνιμη επωδό την κατηγορία του αριστερού λαϊκισμού.
Αυτό από την πλευρά του όμως ενέχει και τον κίνδυνο, για τα συστημικά δίκτυα, να γυρίσει εις βάρος τους: ακριβώς αυτή η διαρκής επίθεση δημιουργεί σε ανθρώπους που στέκονται κριτικά απέναντί στο καθεστώς μια ευνοϊκή στάση απέναντι στο νέο κόμμα. «Για να τους χτυπά το σύστημα, κάτι καλό κάνουν!» θα μπορούσε να είναι ένα συμπέρασμα για πολλούς πολίτες. Παράλληλα, οι πολιτικοί που συγκροτούν την ηγετική ομάδα είναι γνωστοί διαχρονικά και χαίρουν δημοφιλίας.
Όσον αφορά την καταγραφή, οι δημοσκοπήσεις τοποθετούν το κόμμα στην πέμπτη θέση και προβλέπουν πως θα πάρει γύρω στο 7% των ψήφων. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν την πρωτιά της χριστιανοδημοκρατίας που αναμένεται να πιάσει το 30%. Για τη δεύτερη, Τρίτη και τέταρτη θέση κονταροχτυπιούνται η ακροδεξιά AfD (14-16%), το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (14%) και οι Πράσινοι (13-14%). Η τάση δείχνει πως δεύτερο κόμμα μάλλον θα είναι η AfD, ενώ οι Πράσινοι θα είναι τέταρτοι. Θυμίζουμε πως στη Γερμανία κυβερνά η τρικομματική συμμαχία σοσιαλδημοκρατών, πρασίνων και φιλελευθέρων. Οι φιλελεύθεροι βιώνουν σοβαρά προβλήματα εκπροσώπησης καθώς στις δημοσκοπήσεις αποτυπώνονται γύρω στο 4%. Τέλος, το αριστερό κόμμα DieLinke παίρνει σταθερά 3% έχοντας χάσει πολλές δυνάμεις.
Το βράδυ της Κυριακής θα έχουμε τα αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση αυτό που θα αποτυπωθεί θα είναι η απόρριψη από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων της τρικομματικής κυβερνητικής συμμαχίας και η ανάδειξη της δεξιάς και της ακροδεξιάς σε πρώτη δύναμη. Εδώ έρχεται ο παράγοντας Βάγκενκνεχτ: εκπεφρασμένος στόχος του κόμματος είναι να μπει φραγμός στην αύξηση της υποστήριξης προς την AfD. Το ακροδεξιό κόμμα είχε φτάσει στα τέλη του 2023 και στις αρχές του φετινού έτους δημοσκοπικά στο 20%. Ήδη όμως από τον Ιανουάριο μέχρι τώρα βλέπει τα ποσοστά του να μειώνονται. Οι αναλυτές συμφωνούν σε ένα σημείο εξηγώντας αυτήν την κάμψη: για την αντιστροφή αυτή έπαιξαν ρόλο τόσο ο λαϊκός παράγοντας με τις μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην AfD όσο ακριβώς και η παρουσία του κόμματος της Βάγκενκνεχτ που δίνει μια αριστερή διέξοδο αντισυστημικής τοποθέτησης. Αυτό το στοιχείο έλειπε από τη Γερμανία, δεν το κάλυπτε το κόμμα DieLinke.
Αμφισβητούμενες θέσεις
Το κόμμα της Βάγκενκνεχτ με συνέπεια υποστηρίζει αριστερές θέσεις και εκφράζει τμήματα της παραδοσιακής εργατικής τάξης καθώς και άλλων -κατά κύριο λόγο-κατώτερων στρωμάτων σε όλα τα ζητήματα (κοινωνική πολιτική, ζητήματα αντιθέσεων κεφαλαίου εργασίας, αποαποικιοποίηση, αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, γυναικεία δικαιώματα και δικαιώματα των μεταναστών κ.α.) και δε διστάζει στο στενό γερμανικό πλαίσιο να στέκεται ακόμα και απέναντι στο Ισραήλ αλλά και το ΝΑΤΟ. Παρόλα αυτά δέχεται κριτική για τις θέσεις του σε τρία σημεία.
Το πρώτο αφορά τον λόγο περί μεταναστών. Το κόμμα διαχωρίζει τους νόμιμα ευρισκόμενους στη Γερμανία από αυτούς που ήρθαν και έρχονται παράτυπα. Ενώ για τους πρώτους λέει πως είναι συστατικό στοιχείο της κοινωνίας και σημαντικό κομμάτι των εργαζόμενων στρωμάτων και άρα πρέπει να απολαμβάνουν όλα αυτά που θα έπρεπε να απολαμβάνουν οι παραγωγικά εργαζόμενοι, για τους παράτυπα εισερχόμενους το κόμμα εκφράζει μια σκληρή πολιτική θέση αποτροπής που θυμίζει πολύ τον πολιτικό λόγο των άλλων κομμάτων τα οποία μιλούν για απελάσεις, για αδυναμία ένταξης στη γερμανική κοινωνία και συσχετίζουν ειδικά τους μουσουλμάνους με την ισλαμιστική τρομοκρατία. Το κόμμα υποστηρίζει βέβαια πως η ανεπτυγμένη Δύση οφείλει να χρηματοδοτήσει την οικονομική ανάπτυξη των χωρών προέλευσης των παράτυπων μεταναστών ώστε αυτοί να μη χρειάζεται να εγκαταλείπουν τις χώρες τους και να πέφτουν θύματα των κυκλωμάτων διακίνησης ούτε να πνίγονται στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό. Για το τώρα όμως προκρίνει επί της ουσίας κλειστά σύνορα και απελάσεις.
Το δεύτερο αφορά σε θέματα ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Το κόμμα της Βάγκενκνεχτ υιοθετεί εδώ μια συντηρητική στάση απόρριψης των κοινωνικών κατακτήσεων των τελευταίων ετών και έρχεται έτσι σε αντιπαράθεση με την επικρατούσα τάση στους κόλπους της παγκόσμιας Αριστεράς, η οποία με προεξάρχουσα την κυβέρνηση της Κούβας υιοθετεί προχωρημένες θέσεις σχετικά.
Τέλος, και πάλι σε αντιπαράθεση με την πλειοψηφία της παγκόσμιας Αριστεράς, είτε κυβερνώσας σε Ασία, Αμερική και Αφρική είτε αντιπολιτευόμενης, υιοθετεί στάση απόρριψης υγειονομικών μέτρων με υποχρεωτικότητα απέναντι σε προκλήσεις παγκοσμίου μεγέθους, όπως οι εμβολιασμοί κατά του Covid και περιορισμοί σε μετακινήσεις και σε δραστηριότητες. Έτσι, τις προηγούμενες μέρες το κόμμα κατήγγειλε το πρόσφατο σχέδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την αντιμετώπιση πανδημιών.
Προφανώς, με αυτές τις θέσεις γίνεται προσπάθεια να προσεγγιστούν άνθρωποι με διάφορες κοινωνικές τάσεις και να βρουν φωνή. Παρόλα αυτά, η υιοθέτηση τέτοιων θέσεων έρχεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες θέσεις της Αριστεράς, σοσιαλιστών και κομμουνιστών και δημιουργεί μία επιφυλακτικότητα μοιάζοντας να επιβεβαιώνει τις κατηγορίες περί λαϊκισμού. Από την άλλη η συνεπής στάση σε μεγάλα και καθοριστικά ζητήματα φαίνεται πως θα παίξει ρόλο στο να κάνει το κόμμα μια εντυπωσιακή είσοδο στο πολιτικό σύστημα της Γερμανίας και της Ευρώπης στις πιο κρίσιμες ευρωεκλογές που έχουν διεξαχθεί ποτέ.
