Τον θάνατο δεκάδων μεταναστών από τα χέρια της ελληνικής ακτοφυλακής τα τελευταία τρία χρόνια αποκαλύπτει ρεπορτάζ του BBC. Το βρετανικό δίκτυο συγκέντρωσε μαρτυρίες μεταναστών που έχουν δει τις πρακτικές του Λιμενικού, συμπεριλαμβανομένων εννέα ατόμων τα οποία καταγγέλλουν ότι Έλληνες λιμενικοί τα πέταξαν εσκεμμένα στη θάλασσα.
Στο ρεπορτάζ του, που είναι σήμερα πρωτοσέλιδο στην ιστοσελίδα του BBC, με τίτλο: «Το ελληνικό Λιμενικό πετάει μετανάστες στη θάλασσα για να πεθάνουν», το βρετανικό μέσο κατέγραψε περαστικά παράνομων επαναπροωθήσεων κατά τα οποία προκλήθηκαν θάνατοι, ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής. Ειδικότερα, το BBC ανέλυσε 15 τέτοια περιστατικά από τον Μάιο του 2020 έως τον Μάιο του 2023 , κατά τα οποία 43 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι πηγές του βρετανικού μέσου για τα παραπάνω περιστατικά ήταν κυρίως τοπικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή.
«Η ελληνική ακτοφυλακή είπε στην έρευνά μας ότι απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες», επισημαίνεται στο ρεπορτάζ.
Η έρευνα του BBC, που παρουσιάζεται στο νέο ντοκιμαντέρ «Dead Calm: Killing in the Med?», εξηγεί ότι οι μαρτυρίες για κακομεταχείριση μεταναστών από τις ελληνικές αρχές είναι δύσκολο να επαληθευτούν λόγω του φόβου των θυμάτων, αλλά επιβεβαιώθηκαν σε τουλάχιστον τέσσερις περιπτώσεις. Σύμφωνα με την έρευνα, σε πέντε περιστατικά οι μετανάστες κατήγγειλαν ότι πετάχτηκαν στη θάλασσα από το Λιμενικό, ενώ σε τέσσερα περιστατικά εξήγησαν πως είχαν πρώτα αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά, αλλά αμέσως μετά κυνηγήθηκαν από τις ελληνικές αρχές. Σε πολλά άλλα περιστατικά, τους τοποθέτησαν σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μηχανή που στη συνέχεια ξεφούσκωναν, πιθανώς επειδή ήταν τρύπιες.
Δολοφονίες και ξυλοδαρμοί από τις ελληνικές αρχές
Μιλώντας στο BBC, ένας Καμερουνέζος ανέφερε ότι τον Σεπτέμβριο του 2021, μετά την απόβασή του στη Σάμο, κυνηγήθηκε από την ελληνική αστυνομία.
«Ήταν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, έβλεπες μόνο τα μάτια τους», ανέφερε ο άνδρας στο BBC και στη συνέχεια περιέγραψε πώς αυτός και δύο άλλοι μεταφέρθηκαν σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής. Πρόσθεσε ότι οι δύο σύντροφοί του πετάχτηκαν στη θάλασσα και πνίγηκαν.
«Ξεκίνησαν με τον [άλλο] Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: ‘Σώσε με, δεν θέλω να πεθάνω’… και τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του κάτω. Σιγά-σιγά το χέρι του γλίστρησε από κάτω και το νερό τον τύλιξε».
Ο συνεντευξιαζόμενος κατήγγειλε στη συνέχεια τον δικό του βασανισμό στα χέρια των ελληνικών αρχών. «Οι γροθιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να γρονθοκοπούσαν ένα ζώο», περιγράφει στο BBC και συνεχίζει λέγοντας ότι τον έσπρωξαν κι αυτόν στο νερό, χωρίς σωσίβιο. Ο ίδιος κατόρθωσε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο, των Sidy Keita και Didier Martial Kouamou Nana, ανασύρθηκαν στην τουρκική ακτογραμμή.
Οι δικηγόροι του επιζώντα ζητούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν την υπόθεση διπλής δολοφονίας.
Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC πως τον Μάρτιο του 2021 συνελήφθη από τον ελληνικό Στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στο Λιμενικό. Ο ίδιος είπε ότι το Λιμενικό του έδεσε πισθάγκωνα τα χέρια και τον πέταξε στη θάλασσα: «Με πέταξαν δεμένο στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια, ο Σομαλός εξήγησε ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας με την πλάτη του, πριν μπορέσει να ελευθερώσει τα χέρια του. Η θάλασσα όμως ήταν ταραγμένη και τρεις από όσους είχαν πεταχτεί μαζί του στο νερό, πέθαναν. Ο συνεντευξιαζόμενος έφτασε στην ακτή, όπου τελικά εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.
«Τα παιδιά μου είχαν πεθάνει μέχρι το πρωί»
«Στο περιστατικό με τις μεγαλύτερες απώλειες ζωών -τον Σεπτέμβριο του 2022– ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου, όταν κόπηκε η μηχανή του», αναφέρει το BBC και παραθέτει τη μαρτυρία του Μοχάμεντ, από τη Συρία.
Σύμφωνα με τον επιζώντα, όταν οι μετανάστες ζήτησαν βοήθεια από τις ελληνικές αρχές, οι άντρες του Λιμενικού τους φόρτωσαν σε μια βάρκα, τους επέστρεψαν στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλαν σε σωσίβιες λέμβους. Ο Μοχάμεντ αναφέρει ότι στη σχεδία που δόθηκε στον ίδιο και την οικογένειά του δεν είχε κλείσει σωστά η βαλβίδα: «Αρχίσαμε αμέσως να βυθιζόμαστε, το είδαν… Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε, και παρόλα αυτά μας άφησαν», είπε στο BBC.
«Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος του ξαδέρφου μου… Μετά το ένα μετά το άλλο. Ένα άλλο παιδί, ένα άλλο παιδί, μετά ο ίδιος ο ξάδερφός μου εξαφανίστηκε. Μέχρι το πρωί επτά ή οκτώ παιδιά είχαν πεθάνει». «Τα παιδιά μου είχαν πεθάνει μέχρι το πρωί… ακριβώς πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή», αναφέρει στην ανατριχιαστική του μαρτυρία.
Καταγγελίες οργανώσεων και η αντίδραση των Αρχών
«Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που αιτούνται άσυλο να καταθέσουν την αίτησή τους σε πολλά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής. Αλλά οι συνεντευξιαζόμενοι του ρεπορτάζ του BBC -με τους οποίους επικοινωνήσαμε με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group- είπαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα. Είπαν ότι αυτοί οι άνδρες προφανώς λειτουργούσαν κρυφά -χωρίς στολές και συχνά με μάσκες», επισημαίνει το ρεπορτάζ και συνεχίζει:
«Υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίζονται ότι χιλιάδες άνθρωποι που αιτούνται άσυλο στην Ευρώπη αναγκάστηκαν παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και τους αρνήθηκε το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο. Ο Αυστριακός ακτιβιστής, Φαγιάντ Μούλα, είπε ότι ανακάλυψε μόνος του πόσο μυστικές φαίνονται να είναι τέτοιες επιχειρήσεις τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, στο ελληνικό νησί της Λέσβου». Ο Αυστριακός καταγγέλλει στο ρεπορτάζ πως καθώς πήγαινε προς ένα σημείο του νησιού για να ερευνήσει μια τέτοια πληροφορία, τον σταμάτησε ένας άνδρας με κουκούλα -ο οποίος αργότερα αποδείχθηκε αστυνομικός. Είπε ότι η Αστυνομία προσπάθησε στη συνέχεια να διαγράψει το βίντεο της συνάντησης και να του απαγγείλουν κατηγορίες για αντίσταση κατά της αρχής, αλλά τελικά δεν υπήρξε καμία περαιτέρω ενέργεια.
Δύο μήνες αργότερα, σε ένα παρόμοιο μέρος, ο ίδιος κατάφερε να κινηματογραφήσει μια αναγκαστική επιστροφή, που δημοσιεύτηκε και στους New York Times. Μια ομάδα μεταναστών, περιλαμβανομένων γυναικών και βρεφών, μεταφέρθηκαν με ένα φορτηγό σε μια μικρή βάρκα και έπειτα σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, το οποίο τους μετέφερε σε ανοικτά νερά. Στη συνέχεια τους έβαλαν σε μια λέμβο και τους άφησαν να παρασυρθούν στη θάλασσα.
«Δείξαμε αυτό το υλικό -το οποίο έχει επαληθεύσει το BBC- στον Δημήτρη Μπαλτάκο, πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων της ελληνικής ακτοφυλακής. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αρνήθηκε να κάνει εικασίες για το τι έδειχναν τα πλάνα -έχοντας αρνηθεί, νωρίτερα στη συνομιλία μας, ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα κληθεί ποτέ να κάνει οτιδήποτε παράνομο», αναφέρει το ρεπορτάζ και συνεχίζει: «Αλλά κατά τη διάρκεια διαλείμματος, [ο Μπαλτάκος] καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός πλάνου στα ελληνικά: ‘Δεν τους είπα πολλά, σωστά; Είναι πολύ ξεκάθαρο, έτσι δεν είναι; Δεν είναι πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το έκαναν με το φως της ημέρας… Είναι… προφανώς παράνομο. Είναι διεθνές έγκλημα‘».
Σύμφωνα με το μέσο, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας είπε στο BBC ότι το βίντεο διερευνάται επί του παρόντος από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
Μια ερευνήτρια δημοσιογράφος, με την οποία μίλησαν δημοσιογράφοι από το νησί της Σάμου, εξήγησε ότι άρχισε να συνομιλεί με ένα μέλος των ελληνικών ειδικών δυνάμεων μέσω της εφαρμογής γνωριμιών Tinder. Όταν της τηλεφώνησε από αυτό που περιέγραψε ως «πολεμικό πλοίο», η Ρόμι βαν Μπάαρσεν τον ρώτησε περισσότερα για τη δουλειά του -και τι συμβαίνει όταν οι δυνάμεις του εντοπίζουν μια βάρκα με πρόσφυγες. Απάντησε ότι «τους διώχνουμε πίσω» και είπε ότι τέτοιες εντολές είχαν «από τον υπουργό», προσθέτοντας ότι θα τιμωρούνταν αν δεν σταματούσαν με αυτόν τον τρόπο ένα σκάφος με μετανάστες.
«Η Ελλάδα πάντα αρνιόταν ότι γίνονται τα λεγόμενα “push back” (επαναπροωθήσεις)», αναφέρει το BBC και συνεχίζει: «Η Ελλάδα είναι η είσοδος στην Ευρώπη για πολλούς μετανάστες. Πέρυσι, καταγράφηκαν 263.048 θαλάσσιες αφίξεις στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να δέχεται 41.561 (16%) από αυτές. Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την Ε.Ε. το 2016 για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά είπε το 2020 ότι δεν μπορούσε πλέον να την επιβάλει», αναφέρει το ρεπορτάζ.
«Καταθέσαμε τα ευρήματα της έρευνάς μας στην ελληνική ακτοφυλακή. Απάντησαν ότι το προσωπικό τους εργάστηκε ‘ακαταπόνητα με τον μέγιστο επαγγελματισμό, έντονο αίσθημα ευθύνης και σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή και τα θεμελιώδη δικαιώματα’, προσθέτοντας ότι είναι ‘σε πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας‘».
Το ελληνικό Λιμενικό είπε ακόμα στο BBC: «Να επισημανθεί ότι από το 2015 έως το 2024, η Ελληνική Ακτοφυλακή έχει διασώσει 250.834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6.161 περιστατικά στη θάλασσα. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα».
Το ρεπορτάζ κλείνει με αναφορά στο ναυάγιο της Πύλου: «Η ελληνική ακτοφυλακή έχει στο παρελθόν επικριθεί για τον ρόλο της στο μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία. Εκφράζονται φόβοι ότι περισσότεροι από 600 άνθρωποι ότι έχασαν τη ζωή τους μετά τη βύθιση του Adriana στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας τον περασμένο Ιούνιο. Οι Έλληνες αξιωματούχοι επέμειναν ότι το σκάφος δεν αντιμετώπιζε προβλήματα και ήταν καθ’ οδόν προς την Ιταλία με ασφάλεια και έτσι η ακτοφυλακή δεν επιχείρησε διάσωση».
