Δεν θα ήταν ψέμα να πούμε, ότι οι γυναίκες που ζουν σε δυτικές και ανεπτυγμένες χώρες είναι σίγουρα «πιο τυχερές» από τις γυναίκες του ανατολικού και λιγότερου αναπτυγμένου κόσμου. Σαφώς και αναφέρομαι στα βασικά θέματα διαβίωσης, όπως η ελευθερία, η εκπαίδευση, ο γάμος, τα παιδιά, καθώς άλλα ζητήματα (βλέπε ανισότητες στους μισθούς σε σχέση με τους άνδρες) είναι μια άλλη συζήτηση.
Σήμερα, θα αναφερθούμε στο κομμάτι των βασικών θεμάτων διαβίωσης των γυναικών και δη των ανήλικων κοριτσιών, που ζουν σε φτωχές χώρες κυρίως της Αφρικής και της Ασίας. Ανήλικα κορίτσια, που αναγκάζονται να παντρευτούν αρκετά μεγαλύτερους άνδρες, με σκοπό οι γονείς της να πάρουν προίκα και να μπορέσουν να φάνε. Ναι, τόσο ωμά. Τις περισσότερες φορές βέβαια, γιατί όσο και να ακούγεται «λογικό» αυτό το επιχείρημα σε τέτοιες χώρες, εγώ προσωπικά, δεν μπορώ να το δικαιολογήσω.
Μέσα σε αυτές τις χώρες βρισκόταν μέχρι και προχθές, στην κυριολεξία, η Σιέρα Λεόνε. Και λέω μέχρι προχθές, καθώς η Σιέρα Λεόνε εισήγαγε έναν νέο νόμο, με τον οποίο πλέον απαγορεύει τους γάμους παιδιών. Ο νέος νόμος υπογράφηκε σε μια τελετή που διοργάνωσε η πρώτη κυρία Fatima Bio στην πρωτεύουσα της Σιέρα Λεόνε, Φριτάουν.
Οι προσκεκλημένοι, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων κυριών από το Πράσινο Ακρωτήριο και τη Ναμίμπια, παρακολούθησαν τον σύζυγό της Fatima, τον πρόεδρο Julius Maada Bio, να υπογράφει τον νόμο περί απαγόρευσης του γάμου παιδιών.
Έτσι πλέον, οποιοσδήποτε εμπλέκεται από εδώ και πέρα σε γάμο με κορίτσι ηλικίας κάτω των 18 ετών, θα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 15 ετών ή με πρόστιμο περίπου 4.000 $ ή και με τα δύο.
Η φοιτήτρια του πανεπιστημίου Khadijatu Barrie, της οποίας η αδερφή παντρεύτηκε στα 14, δήλωσε στο BBC, ότι χαίρεται με την απαγόρευση, αλλά εύχεται να είχε μπει νωρίτερα για να είχε σωθεί η μικρότερη αδερφή της.
«Μακάρι να είχε συμβεί νωρίτερα. Θα μπορούσα τουλάχιστον να είχα σώσει την αδερφή μου και τους φίλους μου αλλά και άλλους γείτονες», είπε η 26χρονη πτυχιούχος.
Η Σιέρα Λεόνε είναι μια πατριαρχική κοινωνία και είναι σύνηθες φαινόμενο ένας πατέρας να δίνει το χέρι της κόρης του με το ζόρι, κυρίως, σε μεγαλύτερους άνδρες.
Η Barrie αντιμετώπισε αυτή την προοπτική σε ηλικία 10 ετών. Αντιστάθηκε και έφυγε από το σπίτι της οικογένειάς και ο πατέρας της την αποκήρυξε. Είχε την τύχη να βρει δασκάλους, που την αγάπησαν και της πλήρωναν τα δίδακτρα του σχολείου της και μια συμπαθητική εργαζόμενη από την υπηρεσία του ΟΗΕ που σχετίζεται με τα παιδιά, βοηθώντας την να βρει σπίτι.
Ωστόσο, η Barrie τονίζει, ότι είναι δύσκολο για όσους ζουν σε αγροτικές περιοχές, να παραβιάσουν τη συγκεκριμένη παράδοση. Πρέπει κάθε κοινότητα να ενημερωθεί για τον νέο νόμο, για να μπορεί να είναι αποτελεσματικός και εν τέλει ρεαλιστικός.
«Αν όλοι καταλάβουν τι τους περιμένει σε περίπτωση που το κάνουν, είμαι σίγουρη ότι αυτή η χώρα θα είναι καλύτερη», είπε η Barrie.
Το υπουργείο Υγείας εκτιμά, ότι το ένα τρίτο των κοριτσιών παντρεύονται πριν κλείσουν τα 18, γεγονός που ευθύνεται για τον υψηλό αριθμό μητρικών θανάτων στη χώρα, ο οποίος είναι από τους υψηλότερους στον κόσμο.
Εκείνοι που αντιμετωπίζουν τιμωρία, σύμφωνα με τους νέους κανόνες, περιλαμβάνουν τον γαμπρό, τους γονείς ή κηδεμόνες του παιδιού της νύφης, ακόμη και εκείνους που παρευρίσκονται στον γάμο.
Η Bio, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της εκστρατείας κατά της σεξουαλικής κακοποίησης από τότε που ο σύζυγός της έγινε πρόεδρος πριν από 6 χρόνια, ήθελε η υπογραφή του νομοσχεδίου να είναι μια μεγάλη ευκαιρία, τόσο για τα ανήλικα κορίτσια όσο για τη χώρα γενικότερα.
Από τότε που οι βουλευτές ψήφισαν τη συγκεκριμένη νομοθεσία (πριν από μερικές εβδομάδες), δεν έχει λάβει ακόμα μεγάλη κάλυψη σε τοπικό επίπεδο.
Στην τελετή, ο πρόεδρος Bio υπογράμμισε ότι «το κίνητρό του και η δέσμευσή του για την ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών είναι σταθερά ριζωμένη στο ταξίδι της προσωπικής μου ζωής».
Η 8χροη κόρη του ήταν μεταξύ εκείνων που τον παρακολούθησαν να υπογράφει το νομοσχέδιο.
Ο 60χρονος πρόεδρος εξήγησε, πώς έχασε τον πατέρα του σε νεαρή ηλικία και τον μεγάλωσε η μητέρα του και αργότερα η μεγαλύτερη αδερφή του, οι οποίες «με υποστήριξαν και με ενθάρρυναν να κυνηγήσω τα όνειρά μου όσο καλύτερα μπορώ».
Αναγνώρισε τη δέσμευση της συζύγου του για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών: «Μαζί, θέλουμε να οικοδομήσουμε μια ενδυναμωμένη Σιέρα Λεόνε, όπου δίνεται στις γυναίκες μια ομοιόμορφη πλατφόρμα για να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Πάντα πίστευα, ότι το μέλλον της Σιέρα Λεόνε είναι οι γυναίκες».
Οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα αντέδρασαν ευνοϊκά στο νόμο, χαρακτηρίζοντάς τον ως προς το πιο κρίσιμο σημείο για τη χώρα.
Το δράμα των κοριτσιών στη Σιέρα Λεόνε μέσα από στατιστικά:
*Γάμοι παιδιών: Παντρεμένα πριν από τα 18 έτη/ Παντρεμένα πριν από τα 15 έτη:
*Επικράτηση παιδικών γάμων: Ποσοστό γυναικών ηλικίας 20 έως 24 ετών που παντρεύτηκαν πριν τα 18 έτη:
*Περιφερειακές και παγκόσμιες συγκρίσεις: Ποσοστό γυναικών ηλικίας 20 ετών έως 24 ετών παντρεύτηκαν πριν από 15 και 18 έτη:
*Χάσμα ηλικίας συζύγων:
*Αυτονομία, ενδυνάμωση και βία: Ποσοστό γυναικών ηλικίας 20 έως 24 ετών που έχουν λογαριασμό σε τράπεζα, που είχαν δουλειά τους τελευταίους 12 μήνες, που συνήθως αποφασίζουν (μόνοι ή με τους συζύγους τους) να επισκεφτούν τις οικογένειες των γυναικών, που πιστεύουν ότι ο ξυλοδαρμός της συζύγου είναι δικαιολογημένος και που έχουν βιώσει βία από συντρόφους τους τελευταίους 12 μήνες:
*Ποσοστών κοριτσιών ηλικίας 15 έως 17 έτη που πήγαν σχολείο:
Τα παραπάνω δεδομένα προέρχονται από την Έρευνα Δημογραφικών και Υγείας 2019.
Σιέρα Λεόνε, Νίγηρας, Μαλί και, και, και πόσες άλλες χώρες…
Ο Νίγηρας έχει το υψηλότερο ποσοστό παιδικών γάμων στον κόσμο ανήλικων κοριτσιών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, σε αυτή τη χώρα της Δυτικής Αφρικής, περισσότερα από τα τρία τέταρτα των κοριτσιών ηλικίας κάτω των 18 είναι παντρεμένα, με σχεδόν το 30% από αυτά να είναι μικρότερα των 15 ετών.
Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Τσαντ και το Μαλί ακολουθούν με ποσοστά που κυμαίνονται από 61% έως 54%. Αυτό το ζήτημα είναι παγκοσμίως διαδεδομένο, ιδιαίτερα στις αφρικανικές χώρες. Σε πολλές από αυτές τις χώρες, η νόμιμη ηλικία γάμου είναι χαμηλότερη για τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.
Στο Νίγηρα και το Τσαντ, για παράδειγμα, η νόμιμη ηλικία είναι τα 15 έτη για τις γυναίκες και τα 18 για τους άνδρες. Στη Γουινέα, αντίθετα, η νόμιμη ηλικία γάμου είναι 17 για τις γυναίκες και 18 για τους άνδρες.
Όπως παρατηρείται και στο παραπάνω διάγραμμα, η Αιθιοπία συμπεριλαμβάνεται στις χώρες, που γονείς παντρεύουν σε πολύ μικρή ηλικία τα κορίτσια τους:
-Αριθμός Παιδικών Γάμων: 1.974.000
-Ποσοστό κοριτσιών παντρεμένων έως 18 ετών: 41%
-Νόμιμη ηλικία γάμου: Αγόρια/Κορίτσια 18
Ο παιδικός γάμος με απαγωγή ή η αναγκαστική ένωση μεταξύ ξαδέρφων είναι μια βαθιά ριζωμένη πολιτιστική πρακτική στην Αιθιοπία. Ως αποτέλεσμα, ένα στα πέντε κορίτσια παντρεύεται πριν κλείσει τα 18. Μόλις το 12% των παντρεμένων κοριτσιών μεταξύ 15 και 19 ετών πηγαίνει σχολείο, σε σύγκριση με το 60% των ανύπαντρων κοριτσιών της ίδιας ηλικίας στο σχολείο, σύμφωνα με το Girls Not Brides.
Τραγική εικόνα και στο Μπαγκλαντές:
-Αριθμός Παιδικών Γάμων: 3.931.000
-Ποσοστό κοριτσιών παντρεμένων έως 18 ετών: 52%
-Νόμιμη ηλικία γάμου: Αγόρια 21; Κορίτσια 18
Το Μπαγκλαντές έχει δείξει κάποια σημάδια βελτίωσης των ποσοστών παιδικών γάμων, επιβάλλοντας πρόστιμα και χρόνο φυλάκισης για ενήλικες που παντρεύονται παιδιά Ωστόσο, τα κενά στο νομικό σύστημα εξακολουθούν να επιτρέπουν τον γάμο ανηλίκων υπό ειδικές συνθήκες, αν και αυτό που χαρακτηρίζεται ως ειδική περίσταση δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί, αναφέρει το Al-Jazeera.
Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και η φτώχεια συμβάλλουν στα υψηλά ποσοστά παιδικών γάμων στο Μπαγκλαντές. Οι συχνές πλημμύρες σε αγροτικές περιοχές αφήνουν τις οικογένειες σε ανάγκη οικονομικών πόρων, οι οποίοι μπορούν να επιτευχθούν με το γάμο κοριτσιών και τη συλλογή προικιών. Στη Σύνοδο Κοριτσιών του 2014, το Μπαγκλαντές υποσχέθηκε να λάβει μέτρα για να τερματίσει τους γάμους παιδιών εντός των συνόρων τους έως το 2041.
Κλείνοντας, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουν την Ινδία, ένα τραγικό παράδειγμα χώρας, που νεαρά κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν από πολύ νωρίς για την προίκα:
-Αριθμός Παιδικών Γάμων: 26.610.000
-Ποσοστό κοριτσιών παντρεμένων έως 18 ετών: 47%
-Νόμιμη ηλικία γάμου: Αγόρια 21; Κορίτσια 18
Αν και τα ποσοστά παιδικών γάμων στην Ινδία για κορίτσια κάτω των 15 ετών μειώνονται, το ποσοστό των κοριτσιών που παντρεύονται μεταξύ 15 και 18 ετών έχει αυξηθεί. Μια νέα απογραφή αναφέρει επίσης, ότι οι αστικές περιοχές της Ινδίας παρουσιάζουν απότομες αυξήσεις στους γάμους παιδιών, ενώ οι αγροτικές περιοχές μειώνονται.
Φυσικά, πρέπει να τονιστεί, ότι ο παιδικός γάμος σχετίζεται συχνά με τη φτώχεια, με τις πάμφτωχες οικογένειες, οι οποίες επιλέγουν να παντρέψουν τα κορίτσια τους σε τόσο μικρή ηλικία, για να κερδίσουν χρήματα ως γαμήλιο δώρο. Ωστόσο, εκτός από την προίκα, κοινώς, οι οικογένειες με τον γάμο των κοριτσιών τους «κερδίζουν» στο ότι πλέον θα έχουν λιγότερα στόματα για να ταΐζουν.
Ο στόχο της Unicef
Σύμφωνα με τη Unicef, οι χώρες (σε γενικότερο πλαίσιο) έχουν δεσμευτεί τον τερματισμό των γάμων παιδιών έως το 2030 μέσω της υιοθέτησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Δυστυχώς όμως, πολλές χώρες παραμένουν εκτός τροχιάς για την επίτευξη αυτού του στόχου.
