Ο Τζέι Ντι Βανς (JD Vance) είναι ο υποψήφιος αντιπρόεδρος του Ντόναλντ Τραμπ, όπως ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, τον οποίο οι δημοσκοπήσεις δείχνουν νικητή τον Νοέμβριο, ανακοίνωσε. (Το άρθρο γράφτηκε πριν την παραίτηση του Προέδρου Μπάιντεν από την εκ νέου διεκδίκηση της προεδρίας των ΗΠΑ, αλλά ο Τραμπ παραμένει το φαβορί για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές).
Ο Βανς, μόλις 40 ετών, μεγάλωσε στις παρακμάζουσες εργατουπόλεις του Οχάιο, με καταγωγή από τα Απαλάχια όρη, μια από τις φτωχότερες περιοχές των ΗΠΑ. Ο ίδιος έγραψε ένα βιβλίο για τις οικογενειακές του περιπέτειες, τον Οχάιο και τα Απαλάχια με τίτλο “Hillbilly Elegy”, βιβλίο που έγινε ταινία από τον Ρον Χάουαρντ, και στο οποίο εκφράζει την προσωπική του φιλοσοφία, μεταξύ ατομικής ευθύνης και συμπάθειας για τους φτωχότερους. Το βιβλίο επαινέθηκε από την μεσαία τάξη των πόλεων, αλλά δεν εκτιμήθηκε εξίσου και από τους ανθρώπους που ζουν στις περιοχές που περιγράφει ο Βανς. Για πολλούς ο Βανς κατέφυγε στο επιβεβαίωση των στερεοτύπων για την φτωχολογία και το προλεταριάτο των υποβαθμισμένων περιοχών, προκειμένου να αποκτήσει αναγνώστες και φήμη στις -ρεπουμπλικανικές και δημοκρατικές- ελίτ, των οποίων τις προκαταλήψεις περί «ατομικής ευθύνης» του καθενός για τη φτώχεια αναπαρήγαγε. Ο ίδιος κατατάχθηκε στους πεζοναύτες μετά την ενηλικίωσή του, υπηρέτησε τον κατοχικό στρατό στο Ιράκ, και με την υποτροφία από τον στρατό φοίτησε στη νομική σχολή του Γέιλ, την οποία τελείωσε και, εντέλει κατέληξε στο Σίλικον Βάλεϊ, όπου βρέθηκε να δουλεύει σε μια από τις εταιρείες του Πίτερ Τίελ και να γίνει και ο ίδιος venture capitalist. Είναι άλλωστε συμμέτοχος στην πλατφόρμα βίντεο Rumble, που φιλοξενεί κατά κόρον ακροδεξιό περιεχόμενο. Στη συνέχεια πολιτεύτηκε στο Οχάιο και εξελέγη γερουσιαστής το 2022.
Το να προσπαθήσει κανείς να εντοπίσει τις πολιτικές θέσεις του γερουσιαστή από το Οχάιο σκοντάφτει συχνά στην αντιφατικότητα και την ευελιξία των απόψεών του. Πάρτε για παράδειγμα τη γνώμη του για τον Τραμπ: Ο Βανς, ο υποψήφιος αντιπρόεδρος που επέλεξε ο Ντόναλντ Τραμπ, έχει στο παρελθόν εκφραστεί με εξαιρετικά σκληρά λόγια για τον Πρόεδρο που το 2016, όταν σε άρθρο του στο περιοδικό Atlantic τον περιέγραφε σαν πολιτισμικό «οπιοειδές των μαζών» και σε άλλο άρθρο του στους New York Times τον χαρακτήριζε «ακατάλληλο για τη θέση». Σε ιδιωτικά μηνύματα εκείνη την εποχή εξέφραζε την ανησυχία του για τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων γράφοντας πως «αμφιταλαντεύομαι μεταξύ της ιδέας πως ο Τραμπ είναι ένας κυνικός μαλάκας όπως ο Νίξον (που δεν θα είναι τόσο κακός, ίσως αποδειχθεί και χρήσιμος) ή πως είναι ο Χίτλερ της Αμερικής». Αυτό δεν τον εμπόδισε σύντομα να το γυρίσει στον τραμπισμό, συναισθανόμενος προφανώς πως πρόκειται για το μεγάλο και μη-αναστρέψιμο ρεύμα μέσα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα.
Εξωτερική πολιτική
Ο Βανς είναι εναντίον κάποιων πολέμων. Είναι σίγουρα εναντίον της συνέχισης του πολέμου στην Ουκρανία. Παρόλα αυτά είναι «γεράκι» σε ό,τι αφορά το Ισραήλ (είναι άλλωστε αποδέκτης σημαντικών ποσών από το AIPAC, τη βασική οργάνωση του ισραηλινού λόμπι), ενώ ζητά να τελειώσει γρήγορα ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα (για τον οποίον ο Βανς θεωρεί πως ο Μπάιντεν δεν είναι ικανοποιητικά φιλοϊσραηλινός), ώστε να ξανασυσπειρωθεί ο άξονας σουνιτικών δεσποτειών και Ισραήλ εναντίον του Ιράν, το οποίο απειλεί με άμεσα χτυπήματα. Είναι υπέρ της εισβολής του αμερικανικού στρατού στο Μεξικό – για να αντιμετωπιστούν τα καρτέλ των ναρκωτικών (!).
Είναι χαρακτηριστική της πρόσδεσής του σε αντι-ισλαμικά και αντι-ευρωπαϊκά στερεότυπα η πρόσφατη δήλωσή του ότι η νέα Βρετανική κυβέρνηση του Κίερ Στάρμερ (!), θα είναι η «πρώτη ισλαμιστική κυβέρνηση με πυρηνικά όπλα». Είναι επίσης από εκείνους που ζητούν τη ρήξη με την Κίνα, αναπαράγοντας τις θέσεις του Πήτερ Τίελ, που είναι και σήμερα βασικός του χρηματοδότης και μέντορας. Η Ευρώπη ανησυχεί γιατί είναι και αυτός της γραμμής Τραμπ όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για το θέμα της αμυντικής δαπάνης των χωρών του ΝΑΤΟ.
Τεχνολογία
Από μια άλλη πλευρά ο Βανς είναι το όχημα εκπροσώπησης ενός ισχυρού τμήματος του Big Tech στην ενδεχόμενη κυβέρνηση του Τραμπ. Πρόκειται για μια σταδιακή μετακίνηση της βιομηχανίας, ή έστω ενός τμήματός της, προς τον Τραμπ με δεδομένη την πιθανότατη πλέον επικράτησή του τον Νοέμβριο. Παράλληλα όμως είναι εχθρός των μεγάλων διαδικτυακών ολιγοπωλίων (που θεωρεί εργαλείο της “liberal” κυριαρχίας) συντασσόμενος, προς φρίκη πολλών ρεπουμπλικάνων, με την Λίνα Καν, Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ και μια από τους συνεπέστερους «διώκτες» των διαδικτυακών ολιγοπωλίων τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ. Ο σχετικός ζήλος της κυβέρνησης Μπάιντεν σε σχέση με τη ρύθμιση των ολιγοπωλίων, είναι άλλωστε ένας σοβαρός λόγος που σιγά-σιγά όλο και περισσότεροι μεγιστάνες της Silicon Valley στρέφονται προς τον Τραμπ, πέρα από τον Τίελ, ιδρυτή του PayPal και εκ των ιδρυτών της Palantir, μέντορά όπως είπαμε του Βανς, φασίστα, και ίσως τον πιο επικίνδυνο για τη δημοκρατία δισεκατομμυριούχο στον κόσμο. Τελευταίος που δέθηκε στο άρμα του Τραμπ, ο Ίλον Μασκ.
Παράλληλα με την «πτέρυγα Τίελ» του Big Tech, ο Βανς είναι και υποστηρικτής των συμφερόντων των πετρελαιοβιομηχανιών και εναντίον όλων των μέτρων περιορισμού των εκλύσεων αερίων του θερμοκηπίου.
Φιλο-εργατισμός
Παρόλα αυτά, υπάρχει μια σύγκλισή του και συνεργασία με την «αριστερή πτέρυγα» των Δημοκρατικών που δεν είναι περιστασιακή και ο ίδιος προβάλλεται ως εκφραστής μιας «λαϊκιστικής» οικονομικά δεξιάς. Ο Βανς έχει συνυποβάλλει προτάσεις νόμου που πλήττουν συγκεκριμένα εταιρικά συμφέροντα μαζί με επιφανείς δημοκρατικούς γερουσιαστές της αριστερής πτέρυγας των Δημοκρατικών (π.χ. στο ζήτημα των συγχωνεύσεων τραπεζών, μαζί με την Ελίζαμπεθ Γουόρεν). Ο ίδιος βρέθηκε στο πλευρό των απεργών εργατών της αυτοκινητοβιομηχανίας στην μεγάλη και νικηφόρα τους απεργία (υιοθετώντας ένα αντικινεζικό σκεπτικό). Φυσικά η ιστορία των σχέσεών του με το εργατικό κίνημα και τα εργατικά δικαιώματα δεν είναι συνεπής και η ηγεσία των συνδικάτων των ΗΠΑ -σε μια περίοδο που τα εργατικά συνδικάτα είναι σε απεργιακό αναβρασμό και έχουν αλλεπάλληλες επιτυχίες- κάθε άλλο παρά θεωρεί τον Βανς σύμμαχο των εργαζομένων, είτε σε επίπεδο AFL-CIO (πολύ χονδρικά μιας «ΓΣΕΕ» των ΗΠΑ), είτε σε επίπεδο κλαδικών ομοσπονδιών.
Πρόκειται, παρόλα αυτά, για κατακλυσμιαία αλλαγή στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα. Δεν έχει υπάρξει από όσο θυμάμαι πρόσφατα άλλος υποψήφιος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ με το κόμμα αυτό, που να έχει έστω και κατ’ ελάχιστον υποστηρικτική θέση σε οποιοδήποτε εργατικό αίτημα, πόσο μάλλον σε απεργιακή κινητοποίηση. Η επιλογή του έρχεται σε συνέχεια της πρώτης πρόσκλησης και ομιλίας συνδικαλιστών (από τους Teamsters, που ξεκίνησε σαν συνδικάτο μεταφορών αλλά πλέον έχει οργανώσεις σε όλες σχεδόν τις οικονομικές δραστηριότητες) σε συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (οι αντιδράσεις φυσικά από τη βάση των teamsters ήταν έντονες). Ο Βανς δεν κρύβει την επιθυμία του να εφεύρει έναν «φιλεργατικό» συντηρητισμό.
Πάντως για να μην παρασυρόμαστε σε έωλα συμπεράσματα για το πού θέλει να πάει η επόμενη προεδρία Τραμπ, ο ίδιος έσπευσε να διαρρεύσει την προτίμησή του στον Τζέιμι Ντίμον για το υπουργείο oικονομικών, τον διευθύνοντα σύμβουλο δηλαδή της JPMorgan Stanley.
Συνητηρητισμός
O Βανς σε κοινωνικά θέματα είναι φυσικά ακραίος, όπως όλο πλέον το Ρεπουμπλικανικό κόμμα: έχει αποκαλέσει τους πανεπιστημιακούς, «εχθρούς», είναι κατά των εκτρώσεων, αλλά και της εξωσωματικής γονιμοποίησης, προχωρώντας μάλιστα σε αίτημα καταγραφής από την αστυνομία των γυναικών που ζουν σε πολιτείες οι οποίες απαγορεύουν την άμβλωση και πηγαίνουν για αμβλώσεις σε γειτονικές πολιτείες, ενώ ζητά την απαγόρευση των χαπιών τερματισμού της εγκυμοσύνης. Στο θέμα της μετανάστευσης ακολουθεί τη γραμμή Τραμπ, παρότι ο ίδιος είναι παντρεμένος με μια ινδικής καταγωγής αμερικανή (προκαλώντας την οργή του σκληρού ρατσιστικού πυρήνα του τραμπισμού). Θέλει να απαγορεύσει την πορνογραφία στην οποία (και στις αμβλώσεις) αποδίδει τη δημογραφική συρρίκνωση στις ΗΠΑ. Είναι φυσικά υπέρ της ανεξέλεγκτης οπλοκατοχής.
Ο Βανς είχε καλέσει τον Τραμπ πρακτικά σε πραξικόπημα, προτείνοντας την δεύτερη τετραετία του να απολύσει οριζόντια όλους τους δημοσίους υπαλλήλους και να τους αντικαταστήσει με «δικούς του», και να αρνηθεί να εφαρμόσει τις δικαστικές αποφάσεις που θα ανέτρεπαν αυτή την κίνηση. Είχε δε πει πως αν ήταν αντιπρόεδρος, δεν θα είχε δεχτεί τα αποτελέσματα των εκλογών του 2020 ως είχαν.
Για να αξιολογηθεί η περίπτωση του Τζέι Ντι Βανς, δεν αρκεί βέβαια να τη δούμε σε σχέση με τις πολιτικές του θέσεις, που είναι συνήθως ακραίες ή/και αμφιλεγόμενης συνέπειας (έχει δηλώσει πως είναι υπέρ της συνολικής απαγόρευσης των εκτρώσεων στις ΗΠΑ, αλλά αμέσως μετά την επιλογή του άλλαξε τροπάριο και μιλά πια για νομοθέτηση ανάλογα με τις αποφάσεις κάθε πολιτείας), ή τα συμφέροντα που τον υποστηρίζουν. Δεν υπάρχει άλλος πιθανός υποψήφιος αντιπρόεδρος του Τραμπ, που να μην είχε υπερσυντηρητικές θέσεις. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα θεωρώ πως ήταν και παραμένει το πιο ισχυρό και συνεπώς το πιο επικίνδυνο, ακροδεξιό κόμμα στον κόσμο, παντρεύοντας την μισανθρωπία, την υποτέλεια στο χρήμα, τον σκοταδισμό και την κοινωνική οπισθοδρόμηση σε συχνά εξωφρενικά πλαίσια και εκπροσωπούμενο από πρόσωπα-παρατράγουδα.
Με έναν περίεργο όμως τρόπο ο Βανς αποτελεί ίσως την λιγότερο “ακραία” και “κατεστημένη” (συγκριτικά φυσικά μιλώντας), από όλες τις περιπτώσεις ρεπουμπλικάνων που ακούστηκαν ως υποψήφιοι για τη θέση (π.χ. τoν Μάρκο Ρούμπιο γερουσιαστή από τη Φλόριντα, προστάτη-άγιο της λατινοαμερικανικής ακροδεξιάς). Ο λόγος του είναι βαθειά συντηρητικός αλλά είναι συνεκτικός – και πάλι εξαίρεση στο παραλήρημα συνθηματολογίας και παραφροσύνης που αποτελούν πια τον κεντρικά εκφωνούμενο λόγο στο κόμμα του. Η υποψηφιότητά του σηματοδοτεί ενδεχομένως την προσπάθεια να προσδιοριστεί ο τραμπισμός μετά τον Τραμπ και την διεκδίκηση της εκπροσώπησης στρωμάτων που οι δημοκρατικοί είχαν σε δεύτερη μοίρα. Η πολιτική ενίσχυσης των εργατικών διεκδικήσεων από την κυβέρνηση Μπάιντεν έχει δημιουργήσει κάποια αναχώματα στη διείσδυση των ρεπουμπλικάνων στα εργαζόμενα στρώματα και ίσως ο Βανς να είναι η προσπάθεια επανεφεύρεσης ενός ακροδεξιού λαϊκισμού με «φιλολαϊκό» προσωπείο. «Φιλολαϊκό» βέβαια υπό την αιγίδα του τεχνοφασισμού της Silicon Valley και των μεγάλων ενεργειακών κολοσσών. Με ατζέντα μόνιμου πολέμου, αλλά με διαφορετικές προτεραιότητες στις συγκρούσεις. Άλλωστε την ίδια στιγμή που Βανς αναγγέλλει πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα εγκαταλείψουν την προνομιακή τους σχέση με την Wall Street, το σχέδιο του Τραμπ είναι ακόμα περισσότερες φοροελαφρύνσεις για τους πλούσιους. Γενικά με βάση τα όσα διαμείφθηκαν στο συνέδριο των Ρεπουμπλικάνων αυτές τις ημέρες, δεν διαφαίνεται κάποια σοβαρή αλλαγή πορείας, πολύ έξω από την πεπατημένη.
Ο Βανς όμως ταυτόχρονα μπορεί να ιδωθεί σαν ένα ακόμα πιο επικίνδυνο είδος ακροδεξιάς, ζυμωμένο μέσα στη “Νέα Δεξιά” που στηρίζει ο Τίελ, ένα είδος “μετα-στρασσερισμού” για τον 21ο αιώνα, που επικοινωνιακά θα προσπαθήσει να προσελκύσει την προδομένη από τους δημοκρατικούς εργατική βάση στις ΗΠΑ, και να αποδυναμώσει τελικά τα συνδικάτα.
Θα είναι ένα προσωπείο που θα πρέπει να ζήσει με τις διαψεύσεις και τις αντιφάσεις του, αλλά στην επικράτεια της εικόνας, μπορεί να εξασφαλίσει βραχυπρόθεσμα έστω την απαραίτητη εκλογική κυριαρχία του Τραμπ, στις μεσοδυτικές πολιτείες και να ανοίξει νέους δρόμους μετασχηματισμού του πολιτικού τοπίου στις ΗΠΑ, στο όχι πολύ μακρινό μέλλον.
