Την περασμένη Τετάρτη βρέθηκε στην Αθήνα ο διακεκριμένος Ισραηλινός ιστορικός και καθηγητής, γνωστός για την προσέγγισή του στην ιστορία και την πολιτική γύρω από το παλαιστινιακό ζήτημα, Ιλάν Παπέ. Αφορμή για την επίσκεψή του στην Αθήνα ήταν η παρουσίαση της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου «Για την Παλαιστίνη» (σε μετάφραση Μιχάλη Λαλιώτη, εκδόσεις ΣΑΛΤΟ), που είχε συγγράψει το 2015 με τον Αμερικανό, Νόαμ Τσόμσκι.
Γεννημένος το 1954 στη Χάιφα, ο Παπέ σπούδασε ιστορία στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα και αργότερα στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου διευθύνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παλαιστινιακών Σπουδών.
Το Κοσμοδρόμιο βρέθηκε στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ για να παρακολουθήσει από κοντά την πραγματικά διαφωτιστική ομιλία του Ιλάν Παπέ, ενώ απηύθυνε και μερικές ερωτήσεις στον ίδιο.
Γιατί ένα δεύτερο βιβλίο με τον Τσόμσκι για την Παλαιστίνη;
Η συνεργασία μεταξύ του Ιλάν Παπέ και του Νόαμ Τσόμσκι δεν είναι καινούργια. Μετά την επίθεση στη Γάζα το 2014, οι δύο διανοούμενοι ένωσαν τις δυνάμεις τους και έγραψαν το βιβλίο «Gaza in Crisis». Ωστόσο, τότε ανακάλυψαν ότι είχαν επικεντρωθεί αποκλειστικά στη Λωρίδα της Γάζας, χωρίς να ασχοληθούν με το ευρύτερο πλαίσιο της σύγκρουσης. Έτσι, αποφάσισαν να συγγράψουν ένα δεύτερο βιβλίο, το οποίο θα εξετάζει το σύνολο της σύγκρουσης, αλλά και τις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν εντός του κινήματος αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους.
Ο Ιλάν Παπέ αναφέρει πως, σε αυτό το βιβλίο, δεν προσηλώθηκαν μόνο στα σημεία συμφωνίας, αλλά και στις διαφωνίες που υπάρχουν. Ένα μεγάλο ζήτημα εντός του κινήματος ήταν η διαφορετική προσέγγιση του Τσόμσκι σε θέματα όπως η λύση του ενός κράτους, το δικαίωμα επιστροφής των Παλαιστίνιων προσφύγων και το μποϊκοτάζ. Μέσω του διαλόγου, αποφάσισαν να αναδείξουν πού συμφωνούν και πού διαφωνούν, επιδιώκοντας να προωθήσουν έναν ουσιαστικό διάλογο.
Σχεδόν 10 χρόνια μετά…
Ακόμη και μετά τις πρόσφατες εξελίξεις της 7ης Οκτωβρίου, ο Παπέ θεωρεί ότι το βιβλίο παραμένει το ίδιο επίκαιρο, όσο το 2015. Αν και τα ζητήματα με τα οποία καταπιάστηκαν οι δύο διανοούμενοι δεν συνδέονται άμεσα με τα γεγονότα του περασμένου φθινοπώρου, αποτελούν μέρος του γενικότερου προβλήματος που παραμένει άλυτο. Σύμφωνα με τον ίδιο, το βιβλίο χαρτογραφεί με σαφήνεια τις συζητήσεις εντός του Παλαιστινιακού Κινήματος για μια μελλοντική λύση, μετακινώντας τη συζήτηση από το τι θέλει το Ισραήλ στο τι θέλουν οι Παλαιστίνιοι.
Ο αντισημιτισμός πριν και μετά την «Πλημμύρα του αλ-Άκσα»
Σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Η κατάρρευση του Σιωνισμού», ο Παπέ αναφέρεται στο ζήτημα αυτό, επισημαίνοντας πως η ισραηλινή κοινωνία έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: το κράτος της Ιουδαίας και το κράτος του Ισραήλ. Παρά τις φαινομενικές διαφωνίες τους -αναφορικά με τη διαχείριση του παλαιστινιακού ζητήματος- και οι δύο ομάδες αντιλαμβάνονται το λεγόμενο «νέο κύμα αντισημιτισμού» με τον ίδιο τρόπο, πιστεύοντας ότι η κριτική προς το Ισραήλ οφείλεται αποκλειστικά στον αντισημιτισμό. Δεν κατανοούν ότι το Ισραήλ επικρίνεται λόγω των ενεργειών του. Αν και διαφωνούν για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί το Ισραήλ ως Ιουδαϊκό κράτος, είναι σύμφωνοι όσον αφορά τις πρακτικές του κατά των Παλαιστίνιων, εξηγεί ο Παπέ.
Όσον αφορά τον ορισμό του αντισημιτισμού μετά την 7η Οκτωβρίου, ο Παπέ θεωρεί ότι δεν έχει αλλάξει ριζικά. Το Ισραήλ ήδη χρησιμοποιούσε τον αντισημιτισμό για να σωπάσει όσους διαφωνούσαν. Παρόλο που έχουν υπάρξει κάποιες νέες εκδοχές εργαλειοποίησης, η λογική παραμένει η ίδια: να τρομάξεις τον κόσμο ότι θα κατηγορηθεί για αντισημιτισμό, έτσι ώστε να μην έχει το θάρρος να κατακρίνει το Ισραήλ. Ο ορισμός μπορεί να έχει αλλάξει κατά κάποιο τρόπο, αλλά τα κίνητρα παραμένουν τα ίδια.
Το βιβλίο των Παπέ και Τσόμσκι, μέσα από τον διάλογο και την ανάλυση, προσφέρει μια βαθιά κατανόηση των διαφορών και των συμφωνιών εντός του Παλαιστινιακού Κινήματος, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη συζήτηση για το μέλλον της περιοχής.
Το δικαίωμα στην επιστροφή σε ένα Παλαιστινιακό κράτος
Ο Ισραηλινός ιστορικός στην ομιλία του στην ΕΣΗΕΑ, ξεδίπλωσε το δικό του όραμα για την επόμενη ημέρα, ενώ μας πρόσφερε και μερικές συμβουλές για το πώς να συνεισφέρουμε και εμείς στον αγώνα για μια ελεύθερη Παλαιστίνη.
«Ακόμη και όταν γράφαμε το βιβλίο [με τον Τσόμσκι] ήμασταν αντιμέτωποι με μια ισραηλινή κοινωνία που ήθελε το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της Παλαιστίνης, με όσο το δυνατόν λιγότερους Παλαιστίνιους.
Ακόμη και οι Ισραηλινοί που υποστήριζαν τη λύση των δύο κρατών, την υποστήριζαν ως ένα μέσο για να πάρουν τα εδάφη χωρίς τους ανθρώπους, μιας και ήθελαν να τους στριμώξουν σε ένα μικρό μέρος της Δυτική Όχθης και ένα μικρό μέρος της Λωρίδας της Γάζας, και αυτό το θα ονόμαζαν ‘λύση των δύο κρατών’. Όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτό που λέει ο Τσόμσκι ότι υπάρχει μια ισχυρή παγκόσμια συμμαχία που υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και λαμβάνοντας υπόψιν το σχέδιο διχοτόμησης του ΟΗΕ το 1947, η λύση των δύο κρατών είναι η μόνη ‘realpolitik’ λύση.
Πιθανότατα επειδή προέρχομαι από άλλο κλάδο, δεν περιορίζομαι από την ‘realpolitik’, ως ακτιβιστής πιστεύω πως πρέπει να αγωνιζόμαστε να αλλάξουμε την πραγματικότητα με την πολιτική.
Το δεύτερο σημείο αφορούσε το δικαίωμα της επιστροφής των Παλαιστίνιων προσφύγων. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως και οι δυο μας υποστηρίζουμε το δικαίωμα της επιστροφής. Ο Τσόμσκι στο βιβλίο υποστηρίζει πως είναι κάπως παραπλανητικό να λέμε στους πρόσφυγες, όπου και αν βρίσκονται, πως υπάρχει μια πραγματική πιθανότητα να επιστρέψουν. Οπότε ανησυχούσε πως δίνουμε ελπίδα στους ανθρώπους για κάτι που πιθανότατα δεν θα συμβεί.
Στο βιβλίο υποστηρίζω πως δεν έχει σημασία αν είναι ρεαλιστικό ή αισιόδοξο, αλλά πως πρέπει να παλέψουμε για την ιερότητα του δικαιώματος των προσφύγων στην επιστροφή. Τόσο εγώ, όσο και πολλοί άλλοι στο παλαιστινιακό κίνημα, πιστεύουμε ότι το δικαίωμα στην επιστροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη λύση του ενός κράτους. Άρα, εφόσον πιστεύουμε στο κοινό κράτος, τότε πιστεύουμε πως το δικαίωμα στην επιστροφή είναι εφικτό και θα πρέπει να είναι ένα οργανικό μέρος της λύσης.
Και θέλω να υπογραμμίσω πως τόσο εγώ όσο και ο Τσόμσκι δεν αρνούμαστε το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην επιστροφή, αλλά το προσεγγίζουμε από μια πιο πρακτική σκοπιά και όχι από σκοπιά δικαίου και νομιμότητας.
Κατ’ εμέ τα δύο ζητήματα -της επιστροφής και του ενός κράτους- συνδέονται με το εάν πιστεύουμε πως θα πρέπει να αναμένουμε μια αλλαγή στο εσωτερικό της ισραηλινής εβραϊκής κοινωνίας, ή θα πρέπει να πιστεύουμε πως μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα, ακόμη και εάν δεν υπάρξει κάποια αλλαγή στην ισραηλινή κοινωνία.
Γιατί θα πρέπει να θυμόμαστε πως η όλη ιδέα της λεγόμενης ‘ειρηνευτικής διαδικασίας’ που ξεκίνησαν οι Αμερικανοί το 1967, είναι πως θα έχεις δύο ειρηνευτικά στρατόπεδα και στις δύο πλευρές, τα οποία θα αποφασίσουν από κοινού σε μια λύση για το μέλλον.
Όμως, δεν πιστεύω πως υπήρξε ποτέ ένα ειρηνευτικό στρατόπεδο στην ισραηλινή πλευρά και γι’ αυτό στη δική μου ανάλυση δεν χρησιμοποιώ τη λέξη «επίλυση», αλλά τις λέξεις «αποαποικιοποίηση» και «αλλαγή καθεστώτος».
Κίνημα BDS και το Ακαδημαϊκό Μποϊκοτάζ
«Αυτό μας φέρνει στην επόμενη συζήτηση, το μποϊκοτάζ, -το κίνημα BDS- και κυρίως το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ. Ο Τσόμσκι ήταν υπέρ των οικονομικών κυρώσεων στο Ισραήλ αλλά ήταν αντίθετος στο ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ, το οποίο, υποστήριξε πως θα αποξένωνε ακόμη περισσότερο την ισραηλινή κοινωνία και θα την έκανε λιγότερο δεκτική στην ιδέα της συμφιλίωσης. Εγώ θεωρώ πως κάνει λάθος και πως ένα ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ θα αύξανε τους ακαδημαϊκούς που θα ήταν αρκετά γενναίοι ώστε να αμφισβητήσουν το κράτος και τις πολιτικές του.
Θυμάμαι όταν συστήσαμε μια ομάδα η οποία υποστήριζε το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ εκ των έσω, μέσα από τα ισραηλινά Πανεπιστήμια, ήμασταν μια πολύ μικρή ομάδα. Είχα ετοιμάσει μια λίστα για την εφημερίδα και ήμασταν μόλις πέντε, οπότε πρόσθεσα έναν έκτο που είχε πεθάνει ήδη και ήλπιζα να μην το παρατηρήσει κάποιος.
Όμως, σήμερα θεωρώ πως υπάρχουν περισσότεροι από 150 πανεπιστημιακοί στο εσωτερικό του Ισραήλ που θα υποστήριζαν ένα ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ. Για εμένα, το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ είναι μια πολύ σημαντική συζήτηση που πρέπει να κάνουμε, ακριβώς από αυτό το μέρος της κοινωνίας που δείχνει ηθικό θάρρος, κριτική σκέψη και πίστη στις πανεπιστημιακές αξίες. Διότι οι περισσότεροι Ισραηλινοί ακαδημαϊκοί είναι συνεργοί στην κατοχή, στην αποικιοποίηση και, σήμερα, στη γενοκτονία της Γάζας. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και ελπίζω πως αρκετοί στον ελληνικό πανεπιστημιακό χώρο θα συμφωνήσουν.
Η άλλη ένσταση που είχε ο Τσόμσκι είναι άξια να την ακούσουμε. Υποστήριξε πως η συζήτηση για το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ ενέχει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε μια συζήτηση για την ελευθερία του λόγου και λιγότερο σε μια συζήτηση για την αλληλεγγύη προς τους Παλαιστίνιους.
Αυτή η παρατήρηση βοήθησε πολλούς από εμάς στην αρχή του κινήματος, να μην εμπλακούμε σε συζητήσεις αναφορικά με την ακαδημαϊκή ελευθερία, αλλά να εστιάσουμε στους Παλαιστίνιους. Να πω όμως σε ποια θέματα συμφωνήσαμε, τα οποία είναι σημαντικά για το μέλλον. Μάθαμε τόσα πολλά μέσα στα χρόνια από τον Τσόμσκι, για το ποία είναι η σύνδεση μεταξύ της εξουσίας, των ΜΜΕ και των Πανεπιστημίων στο πώς διαμορφώνεται μια ιστορία. Και για αυτόν τον λόγο, και οι δύο συμφωνήσαμε πως ένας από τους τρόπους να αντιμετωπίσουμε αυτή την ανίερη συμμαχία είναι να επιμείνουμε στο να χρησιμοποιούμε διαφορετική γλώσσα όταν μιλάμε για την Παλαιστίνη.
Στην αρχή του βιβλίου δίνουμε ένα νέο λεξιλόγιο, το οποίο είναι στην πραγματικότητα παλιό, αλλά δεν χρησιμοποιείται από την εξουσία, τα ΜΜΕ και στους ακαδημαϊκούς κύκλους, όταν μιλούν για την Παλαιστίνη.
Ξεκινήσαμε από τον όρο «αποικιοκρατία». Πιστεύουμε ότι ο σωστός πολιτικός, αλλά και επιστημονικός τρόπος να ορίζουμε τον Σιωνισμό είναι να τον εξισώνουμε πάντα με την Αποικιοκρατία, την εποικιστική αποικιοκρατία. Αυτό φέρει πολλές επιπτώσεις, τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο, όσο και στον δημόσιο λόγο, αναφορικά με τον Σιωνισμό.
Στον παγκόσμιο Βορρά, τη Δύση, κανείς δεν διδάσκει τον Σιωνισμό ως τμήμα των Αποικιοκρατικών Σπουδών. Προσπαθούμε, λοιπόν, να εξασφαλίσουμε πως όποιος θέλει να σπουδάσει την ιστορία του Σιωνισμού θα τη σπουδάσει στο ίδιο τμήμα που διδάσκεται την ιστορία της Αποικιοκρατίας, του Ιμπεριαλισμού και των αντι-αποικιακών αγώνων.
Αυτό θα βοηθήσει και όσους κατηγορούνται πως είναι αντισημίτες, επειδή χαρακτηρίζουν το Ισραήλ αποικιακή δύναμη ή αποκαλούν την παλαιστινιακή αντίσταση ως αντι-αποικιακή δύναμη. Ξέρω ότι πολλοί από εσάς έχετε κατηγορηθεί για αντισημιτισμό, επειδή αναφέρεστε στα ιστορικά αίτια πίσω από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου στη Γάζα ή αν απλώς ασκείτε κριτική το Ισραήλ.
Είναι λοιπόν πολύ καλύτερο αντί να λέτε «όχι, όχι, δεν είμαι αντισημίτης!», να λέτε πως «είμαι αντι-αποικιοκράτης, είμαι αντιρατσιστής και για αυτό είμαι αντισιωνιστής». Δοκιμάστε το, δεν θα πάθετε τίποτε -δεν θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι σας, μπορεί να σας συλλάβει η ελληνική αστυνομία, αλλά όλοι πρέπει να ρισκάρουμε.
Είναι εξίσου σημαντικό να χρησιμοποιούμε τον όρο «απαρτχάιντ» όταν μιλάμε για την Παλαιστίνη: και να θυμάστε πάντα ότι όταν μιλάει κανείς για απαρτχάιντ στο Ισραήλ δεν εκφράζει τα προσωπικά του συναισθήματα, αλλά πατάει πάνω σε μια στέρεα και επιστημονική επιστημονική ανάλυση. Και να θυμάστε ότι πολεμάμε απέναντι στην προδοσία των διανοούμενων και των πανεπιστημιακών για το παλαιστινιακό ζήτημα, απέναντι στη δειλία τους να πουν αυτά που ξέρουν πως είναι αλήθεια. Το ίδιο ισχύει και για τους δημοσιογράφους και τους πολιτικούς.
Σε αυτό το βιβλίο, που γράφτηκε πολύ πριν από την 7η Οκτωβρίου, μιλάμε ήδη για γενοκτονία στην Παλαιστίνη. Καταγράψαμε το τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ πολιορκεί τη Γάζα, από το 2007. Το Ισραήλ αποφάσιζε πόσα φάρμακα και πόσα τρόφιμα θα έμπαιναν στη Λωρίδα. Το Ισραήλ επιτέθηκε τέσσερις φορές από αέρα, ξηρά και θάλασσα στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή του κόσμου.
Όταν ένα F-16 ρίχνει μια βόμβα σε μια πυκνοκατοικημένη αστική γειτονιά, δεν υποφέρουν μόνο όσοι σκοτώνονται ή τραυματίζονται, αλλά όλοι όσοι βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή και τραυματίζονται ψυχικά για όλη τους τη ζωή. Η συνολική βομβιστική στρατηγική του Ισραήλ από το 2007 και ύστερα είναι γενοκτονική, γιατί αποσκοπεί στην πρόκληση μαζικής βλάβης στον πληθυσμό, πέρα από τις μαζικές δολοφονίες.
Και ο Τσόμσκι μας βοήθησε να καταλάβουμε πώς η γλώσσα χρησιμοποιείται από τα μεγάλα ΜΜΕ για να παρουσιάσει την πραγματικότητα εντελώς διαφορετικά. Και, ακριβώς επειδή μιλάμε για εποικισμό, για απαρτχάιντ, για γενοκτονία, μπορούμε αλήθεια να μιλάμε για ειρήνη; Δεν έχει να κάνει με την ειρήνη, πρέπει να μιλάμε για τερματισμό του εποικισμού, του απαρτχάιντ και της γενοκτονίας. Πρώτα πρέπει να βάλουμε τέλος σε αυτές τις πολιτικές και μετά ίσως μπορούμε να αρχίσουμε να μιλάμε για την ειρήνη.
Και αυτό το σημείο είναι που δυσκολευτήκαμε να συμφωνήσουμε με τον Νόαμ. Γιατί εάν το πρόβλημα είναι η ισραηλινή πολιτική του απαρτχάιντ, της εθνοκάθαρσης και της γενοκτονίας, τότε πώς μπορείς να το τερματίσεις με μια λύση των δύο κρατών;
Από το παράδειγμα της Νότιας Αφρικής, είναι σαφές πως η κατάρρευση του καθεστώτος του απαρτχάιντ ήρθε από τον συνδυασμό εξωτερικής πίεσης μέσω κυρώσεων και της πάλης στο εσωτερικό της χώρας. Αντιλαμβάνομαι ότι ο Τσόμσκι πίστευε πως δεν θα τολμούσε κανένας πολιτικός να κάνει λόγο για αποαπικιοποίηση, για αλλαγή καθεστώτος και για κυρώσεις, οπότε έψαξε τον καλύτερο τρόπο για να ελιχθεί κανείς μέσω της αποδεκτής γλώσσας, αναφορικά με το Ισραήλ. Διότι ένιωθε πως, σε διαφορετική περίπτωση, θα παραπλανούσαμε τον κόσμο προς μη ρεαλιστικές δράσεις.
Το μέλλον της Παλαιστίνης
Επίσης, ο Τόμσκι εισάγει την ιδέα του πολιτισμικού Σιωνισμού. Ίσως επειδή γεννήθηκα στο Ισραήλ, δυσκολεύομαι να πιστεύω πως υπάρχει κάποια μορφή Σιωνισμού η οποία θα είναι αποδεκτή στην Παλαιστίνη.Όμως, αντιλαμβάνομαι το σκεπτικό του, υπάρχουν 8 εκατομμύρια Εβραίοι που ζουν ανάμεσα στο ποτάμι και την θάλασσα και, εάν δεν ζήσουν σε ένα Εβραϊκό κράτος, που θα μπορέσουν να ζήσουν; Μπορούν να έχουν μια συλλογική ταυτότητα που δεν θα είναι Σιωνιστική;
Η δική μου απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι να ρωτήσουμε ‘ποιος είναι αυτός που πρέπει να απαντήσει;’. Επί 76 χρόνια λέμε ότι το Ισραήλ είναι αυτό που πρέπει να ορίσει ποιοι είναι οι Εβραίοι και ποιοι οι Παλαιστίνιοι. Πιστεύω πως ήρθε η ώρα οι Παλαιστίνιοι να πουν στους Εβραίους πώς τους οραματίζονται μέσα σε μια κοινή, ελεύθερη Παλαιστίνη.
«Η απάντηση για το μέλλον, όπως καταλαβαίνουμε, βρίσκεται σε δύο σημεία: Πρέπει να ακούσουμε πώς οι Παλαιστίνιοι οραματίζονται το μέλλον και να τους αφήσουμε να ηγηθούν, κάτι που δεν θα είναι εύκολο, μιας και γνωρίζουμε πόσο κατακερματισμένο είναι, αυτή τη στιγμή, το παλαιστινιακό εθνικό κίνημα. Είμαι όμως αισιόδοξος, ακούγοντας τη νεότερη γενιά Παλαιστινίων, ότι θα υπάρξει ένα πιο ενωμένο απελευθερωτικό κίνημα στο μέλλον.
Το μοντέλο για το μέλλον [της Παλαιστίνης] δεν θα πρέπει να το ψάξουμε στην Ευρώπη ή κάπου αλλού, αλλά στην ίδια τη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου υπάρχουν ιστορικά μοντέλα συνύπαρξης Μουσουλμάνων και Εβραίων, που ήταν πετυχημένα. Οπότε υπάρχουν επιλογές για μια διαφορετική εβραϊκή συλλογικότητα στην Παλαιστίνη και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συζητηθεί μεταξύ των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών Εβραίων.
Αυτό όμως που δεν τίθεται προς διαπραγμάτευση είναι το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην επιστροφή τους. Εάν θέλουμε να βάλουμε τέλος στη βία, από την οποία πλήττονται κυρίως οι Παλαιστίνιοι που βρίσκονται ανάμεσα στο ποτάμι και τη θάλασσα, θα πρέπει να αλλάξουμε το καθεστώς που ελέγχει τα εδάφη της ιστορικής Παλαιστίνης. Δεν θα είναι εύκολο για τους Ισραηλινούς Εβραίους να αποδεχτούν ένα τέτοιο σενάριο, αλλά σε αντίθεση με τον Τσόμσκι δεν θεωρώ πως αυτό το γεγονός είναι λόγος να παύσει κάνεις να εργάζεται προς αυτή τη λύση.
Το Ισραήλ φτάνει ούτως ή άλλως στο τέλος του και όχι μόνον λόγω των Παλαιστινίων. Δεν υποστηρίζω ότι ξέρω πώς μοιάζει ένα κράτος όταν πρόκειται να εξαφανιστεί, αλλά ξέρω πως αυτή τη στιγμή είμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης του Σιωνισμού, μας αρέσει δεν μας αρέσει· η διαδικασία της κατάρρευσης έχει ξεκινήσει. Για να μπορέσουμε να το αντικαταστήσουμε με κάτι καλύτερο για όλους, θα πρέπει το παλαιστινιακό κίνημα να είναι ενωμένο και να μας παρουσιάσει το όραμά του για μια μελλοντική Παλαιστίνη, ώστε να μπορέσουμε να εργαστούμε προς αυτό το σκοπό.
Διότι εάν δεν συμβεί αυτό, βλέπουμε ήδη γύρω από την Παλαιστίνη κράτη που έχουν καταρρεύσει. Δείτε τη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, τα κράτη μπορούν να καταρρεύσουν και, εάν δεν υπάρχει κάτι να τα αντικαταστήσει, τότε βρίσκονται σε ένα συνεχές αιματοκύλισμα. Και το Ισραήλ καταρρέει για τους ίδιους λόγους που καταρρέει η Συρία. Διότι το πολιτικό σκηνικό που έστησαν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, δεν μπορεί να λειτουργήσει σε αυτό το μέρος του πλανήτη.
Είμαι σίγουρος πως οι ίδιοι οι λαοί, ελπίζω χωρίς την επιρροή ξένων δυνάμεων, θα μπορέσουν να βρουν διαφορετικούς τύπους πολιτικής οργάνωσης, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τα σημερινά -υπό κατάρρευση- κράτη της Ανατολικής Μεσογείου. Όμως δεν θα μπορέσει να ξεκινήσει μια διαδικασία δημιουργίας, όσο ο [ Δυτικός] κόσμος συνεχίζει να δίνει ασυλία στο Ισραήλ και να το προστατεύει ως τον ιμπεριαλιστικό του προμαχώνα».
Η Παλαιστίνη και το Ισραήλ είναι μέρος του αραβικού κόσμου, όχι της Ευρώπης. Αυτή την ώρα ο αραβικός κόσμος είναι σαν ένα καράβι σε μια ταραγμένη θάλασσα που ψάχνει να βρει ένα ασφαλές λιμάνι, αλλιώς θα πνιγεί. Όπως λέω και στους Ισραηλινούς, “ακόμη και αν έχεις την καλύτερη καμπίνα στον Τιτανικό, παραμένεις επάνω στον Τιτανικό”. Εάν οι Εβραίοι του Ισραήλ επιθυμούν να παραμείνουν στον αραβικό, μουσουλμανικό κόσμο και να γίνουν μέρος του, είναι ευπρόσδεκτοι. Αλλά, εάν επιθυμούν να παραμείνουν το κράτος-ξένο σώμα στην περιοχή, τότε καταδικάζουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους σε ένα μακρύ μέλλον αιματοχυσίας και συγκρούσεων.
Τέλος, δεν θα ήθελα να μείνουμε απλοί παρατηρητές σε αυτές τις διαδικασίες, την κατάρρευση και τις εναλλακτικές μελλοντικές επιλογές, αλλά να συμβάλουμε. Όλοι μας έχουμε έναν ρόλο να παίξουμε στην απελευθέρωση της Παλαιστίνης, από το ποτάμι έως την θάλασσα».
