«Η αξία της γυναίκας στην Ινδία είναι μικρότερη από τις αγελάδες και τις κατσίκες» θα φωνάξουν στους δρόμους της Καλκούτας, του Νέου Δελχί, του Χαϊντεραμπάντ και της Βομβάης χιλιάδες γυναίκες, άνδρες και ηλικιωμένοι. Ο άγριος βιασμός και η δολοφονία της 31χρονης ασκούμενης γιατρού μέσα σε κρατικό νοσοκομείο στην Καλκούτα, πριν λίγες εβδομάδες, ήταν ο λόγος να ξεσπάσουν οι γυναίκες απέναντι στην αφόρητη καταπίεση και την ανισότητα που εξακολουθούν να ζουν όλα αυτά τα χρόνια.

«Όλα τα όνειρά μας γκρεμίστηκαν σε μια νύχτα. Τη στείλαμε στη δουλειά της στο νοσοκομείο και μας έφεραν πίσω το πτώμα της. Όλα τελείωσαν για εμάς» θα ψελλίσει ο πατέρας της άτυχης γιατρού, που τη μεγάλωσε και τη σπούδασε με όνειρα και με τα λιγοστά του χρήματα, που έβγαζε ως ράφτης. «Μπαμπά, είναι καλό να γίνεις γιατρός και να βοηθάς άλλους. Τι πιστεύεις;» μου είχε πει και της απάντησα: «Εντάξει, κάντο. Θα σε βοηθήσουμε. Και δείτε τι έγινε».

Αυτά είναι τα τελευταία λόγια του πατέρα, πριν θάψει την κόρη του και μαζί την ίδια του τη ζωή: «Η κόρη μου δεν επιστρέφει. Δεν πρόκειται ποτέ να ακούσω τη φωνή της ή να γελάσω ξανά. Το μόνο που μπορώ να κάνω τώρα είναι να επικεντρωθώ στην απονομή της δικαιοσύνης της».

Μεσαιωνική η δικαιοσύνη της γυναίκας στην Ινδία

Η σεξουαλική βία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τα κορίτσια στην Ινδία. Ακόμα δε, πιο δύσκολη και σοβαρή είναι η πρόκληση για τις επιζώσες ή τους συγγενείς των νεκρών γυναικών να αποδώσουν δικαιοσύνη, καθώς συναντούν σημαντικά εμπόδια απέναντι στο ινδικό νομικό σύστημα.

Είναι σημαντικό να τονιστεί, ότι το 2019 καταγράφηκαν 32.033 περιπτώσεις βιασμού γυναικών, ενώ 33.356 το 2018. Επιπρόσθετα και σύμφωνα με στοιχεία από το Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων της Ινδίας (NCRB) κατά μέσο όρο γίνονταν σχεδόν 90 βιασμοί την ημέρα στην Ινδία κατά το 2022. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανό να είναι πολύ υψηλότερος, καθώς πολλά από αυτά τα εγκλήματα δεν καταγγέλλονται λόγω του φόβου αντιποίνων και του στίγματος που επικρατεί γύρω από τα θύματα καθώς και της έλλειψης πίστης στις αστυνομικές έρευνες (υπολογίζεται ότι μόνο το 1% των θυμάτων αναφέρει σεξουαλική βία που έχουν υποστεί στις αρχές).

«Βλέπουμε τη χειρότερη φάση σεξουαλικής βίας και μισογυνισμού στην Ινδία», θα πει η Καβίτα Σριβαστάβα, Γενική Γραμματέας της Ένωσης Λαών Πολιτικών Ελευθεριών. «Αυτή είναι η νέα Ινδία, στην οποία φαίνεται να υπάρχει πλήρης κατάρρευση του κράτους δικαίου για τις γυναίκες, καθώς έχει πλέον εδραιωθεί η πατριαρχία».

Βρίσκουν δικαίωση τα θύματα ή συγγενείς αυτών στην Ινδία; Όσο και αν μας φαίνεται αποκρουστικό και παράλογο (ορμώμενοι από τη δυτική κουλτούρα) στην Ινδία η κοινωνία συχνά εξακολουθεί να επιρρίπτει την ευθύνη στις επιζώσες βιασμών, πιστεύοντας ότι η βιασμένη γυναίκα ντροπιάζει την οικογένειά της με αυτό που άλλοι της έκαναν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα μεταξύ εκείνων που είναι ήδη περιθωριοποιημένοι στην ινδική κοινωνία, αφήνοντάς τους ιδιαίτερα ευάλωτους στη σεξουαλική βία. Αυτή η κουλτούρα ντροπής ακολουθεί τις γυναίκες στην επιβολή του νόμου, στο δικαστικό σύστημα και στα νοσοκομεία, φιμώνοντας περαιτέρω τις φωνές τους.

Συγκεκριμένα, έκθεση του 2021 (Σεξουαλική βία στη Νότια Ασία: Νομικά και άλλα εμπόδια στη δικαιοσύνη για τους επιζώντες) διαπίστωσε, ότι η εφαρμογή των νόμων στην Ινδία για τον βιασμό παραμένει φτωχή και οι επιζώσες, ιδιαίτερα εκείνες από περιθωριοποιημένες κοινότητες με βάση την τάξη και την εθνικότητα, αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη:

• Διαφθορά μεταξύ αξιωματούχων επιβολής του νόμου.
• Αδυναμία της αστυνομίας να καταγράψει περιπτώσεις σεξουαλικής βίας.
• Συνεχής χρήση του τεστ με δύο δάχτυλα.
• Δυσκολίες πρόσβασης σε υπηρεσίες υποστήριξης για επιζώντες, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης και της προστασίας θυμάτων και μαρτύρων.
• Πίεση από οικογένειες, μέλη της κοινότητας να συνάψουν εξωνόμιμους διακανονισμούς.

Ένα από τα σημαντικότερα κενά στη νομοθεσία περί βιασμού στην Ινδία είναι η μη ποινικοποίηση του βιασμού μέσα στον γάμο. Οι νόμοι λοιπόν, επιτρέπουν ρητά τον βιασμό της γυναίκας μέσα στον γάμο, καθώς αυτές αντιμετωπίζονται ως ιδιοκτησία των συζύγων τους, καθιστώντας τες ευάλωτες στη σεξουαλική βία και την κακοποίηση εντός του γάμου. 

Ο αποτροπιαστικός αυτός νόμος περιλαμβάνει όλες τις πράξεις σεξουαλικής διείσδυσης, καθώς και τις πράξεις του στοματικού σεξ. Η ινδική νομοθεσία λαμβάνει υπόψη ένα ευρύ φάσμα καταναγκαστικών περιστάσεων. Επιπλέον, προϋποθέτει την απουσία συναίνεσης εκ μέρους του θύματος σε ένα ευρύ φάσμα περιστάσεων, όπως βιασμός από άτομο σε θέση εξουσίας, βιασμός υπό κράτηση, βιασμό από συγγενή, κηδεμόνα, δάσκαλο, άτομο σε θέση εμπιστοσύνης, ή άτομο σε θέση ελέγχου ή κυριαρχίας πάνω σε μια γυναίκα.

Το χειρότερο όλων; Η ινδική νομοθεσία έχει επίσης μια ειδική διάταξη, που απαγορεύει στην υπεράσπιση να προσκομίζει αποδεικτικά στοιχεία ή να κάνει ερωτήσεις κατά την κατ’ αντιπαράθεση εξέταση σχετικά με τον γενικό ανήθικο χαρακτήρα ή την προηγούμενη σεξουαλική εμπειρία του θύματος, ενώ αποδεικνύει τη συγκατάθεσή του ή την ποιότητα αυτής της συγκατάθεσης.

Η υπόθεση Nirbhaya που άλλαξε τα δεδομένα

Η πιο πρόσφατη σημαντική εξέγερση κατά της σεξουαλικής βίας των γυναικών στην Ινδία προκλήθηκε από την υπόθεση Nirbhaya, έναν ομαδικό βιασμό μιας 23χρονης γυναίκας, τον Δεκέμβριο του 2012 στο Νέο Δελχί, που προκάλεσε τον θάνατό της. Η συγκεκριμένη υπόθεση προκάλεσε εκτεταμένες δημόσιες διαμαρτυρίες σε μεγάλες πόλεις σε όλη τη χώρα τόσο κατά της πολιτείας όσο των κεντρικών κυβερνήσεων, καθώς δεν παρείχαν επαρκή ασφάλεια απέναντι στις γυναίκες της Ινδίας.

Η δικαστική επιτροπή που συστάθηκε για τη διερεύνηση της υπόθεσης Nirbhaya ανέφερε, ότι οι αποτυχίες της κυβέρνησης και της αστυνομίας ήταν η βασική αιτία πίσω από τα εγκλήματα κατά των γυναικών στην Ινδία. Μετά από αυτό, η ινδική κυβέρνηση ψήφισε αρκετούς νέους νόμους σχετικά με τη σεξουαλική επίθεση, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής ελάχιστης ποινής των 20 ετών για τον ομαδικό βιασμό και έξι νέων δικαστηρίων ταχείας διαδικασίας, που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για διώξεις βιασμού βάσει του Ποινικού Δικαίου (Τροποποιητικό) Διάταγμα το 2013 (Ministry of Law and Justice. Government of India: Act No. 13 of 2013, The criminal law (amendment) act, 2013. New Delhi: Government of India; 2013).

Σύμφωνα με στοιχεία του NCRB, από το 2001 έως το 2018 υπήρξε αύξηση 70,6% στα εγκλήματα που σχετίζονται με βιασμό, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης να παρατηρείται μετά το 2012. 

Φόνος και όχι βιασμός (!)

Το ακόμα πιο αξιοσημείωτο στο ινδικό νομικό σύστημα, που σχετίζεται με τους βιασμούς είναι οι ιδιαιτερότητες που έχει και τους εξετάζει, όπως καταγράφηκαν παραπάνω. Για παράδειγμα, ένα περιστατικό που περιλαμβάνει απαγωγή, παράνομο εγκλεισμό, βιασμό και δολοφονία θα αναφερθεί στις αρχές τελικά μόνο ως φόνος. Ακολουθώντας αυτόν τον κανόνα, η υπόθεση Nirbhaya καταγράφηκε ως δολοφονία και όχι ως βιασμός! Μια υπόθεση, που όντως άλλαξε πολλούς νόμους στην Ινδία, με αρκετά θύματα να καταγγέλλουν τη σεξουαλική βία που υπέστησαν.

Αυτά όμως άντεξαν για λίγα χρόνια μετά το 2012, καθώς νέα έρευνα φανερώνει, ότι η αναφορά του θύματος που υπέστη σεξουαλική βία/επίθεση σημείωσε απότομη πτώση μετά από το 212 λόγω της έλλειψης πραγματικών βελτιώσεων και της υλοποίησης των υποσχέσεων από την κυβέρνηση.

Μετά από 12 χρόνια ξανά στους δρόμους

Και ερχόμαστε στο σήμερα, μετά από τόσους αγώνες των γυναικών της Ινδίας να αποκτήσουν το απολύτως φυσιολογικό (για τη Δύση), την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τη διαφάνεια, το δικαίωμα στην αξιοπρεπή ζωή, στην υπόθεση του αποτρόπαιου βιασμού και δολοφονίας γυναίκας γιατρού μέσα στο εργασιακό της περιβάλλον.

Μετά από μια εξαντλητική βάρδια 36 ωρών, που την πήρε ο ύπνος σε μια αίθουσα σεμιναρίων λόγω έλλειψης καθορισμένου χώρου ανάπαυσης. Όταν το επόμενο πρωί, οι συνάδελφοί της ανακάλυψαν το ημίγυμνο σώμα της, φέροντας εκτεταμένα τραύματα. Αυτό ήταν που ξεχείλισε το ποτήρι!

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά από εκτεταμένες εκκλήσεις για συγκεντρώσεις σε διάφορες πόλεις της Ινδίας. Γυναίκες από όλα τα κοινωνικά στρώματα μαζί με τις κόρες τους βγήκαν στους δρόμους, αψηφώντας τη βροχή, με πλακάτ στα χέρια και φλεγόμενες δάδες, σαν αγρίμια που βγήκαν από τη χρόνια σκλαβιά, φωνάζοντας δυνατά και συγχρονισμένα: «Θέλουμε δικαιοσύνη».

«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο στην πόλη, μια τόσο τεράστια συγκέντρωση γυναικών να παρελαύνουν τη νύχτα», τόνισε δημοσιογράφος.

Και όντως δεν είχε ξαναγίνει. Ήταν μια νύχτα κρυμμένης οργής και απογοήτευσης.

«Πότε θα αποκτήσουμε την ανεξαρτησία μας; Πόσο καιρό πρέπει να περιμένουμε για να δουλέψουμε άφοβα; Άλλα 50 χρόνια;».