Εκατό χρόνια Κομμουνιστικού Κινήματος στην Ινδία (Α’ μέρος)
Διαφορές στο Κομμουνιστικό κίνημα
Μέχρι την ανεξαρτησία της Ινδίας, στις 15 Αυγούστου του 1947, μια σωρεία ερωτημάτων είχαν προκύψει στο κομμουνιστικό κίνημα. Η αποικιακή δύναμη την οποία οι κομμουνιστές πολέμησαν παθιασμένα, είχε αποχωρήσει. Τώρα οι Ινδοί κυβερνούσαν τη χώρα. Αλλά ποια ήταν η φύση του νέου κράτους και ποιοί ήταν οι νέοι ηγέτες; Ηταν το νέο Ινδικό κράτος μια μαριονέτα της αποικιοκρατικής δύναμης; Ή ήταν ένα ανεξάρτητο κράτος, βασισμένο στην υποστήριξη των Ινδικών κυρίαρχων τάξεων; Ποιές ήταν οι κυριάρχες ινδικές τάξεις σε αυτό το πλαίσιο; Ποιά θα πρέπει να είναι η φύση της επαφής των κομμουνιστικών κομμάτων με αυτό το νέο κράτος και τις κυρίαρχες τάξεις; Θα πρέπει το Κομμουνιστικό κόμμα να συνδιαλεχτεί ή και να συμμαχήσει με τους νέους ηγέτες; Ή μήπως θα πρέπει να διεξάγει έναν ένοπλο αγώνα για την ανατροπή του κράτους; Πρέπει να ακολουθεί το ‘Ρωσικό δρόμο’ ή τον ‘Κινέζικο δρόμο’; Μήπως υπήρχε ένας Ινδικός δρόμος; Αυτά ήταν τα μεγάλα ερωτήματα ζύμωσης μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα, τα οποία, εν τέλει, οδήγησαν στη διαμόρφωση διαφορετικών κλάδων του.
Οι διαφορές εντάθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 50 και μετά. Το άμεσο ζήτημα ήταν να αναλύσουν τις πολιτικές της Ινδικής κυβέρνησης μετά την ανεξαρτησία, με επικεφαλής τον Jawaharlal Nehru του Εθνικού Κογκρέσου της Ινδίας. Η κυβέρνηση ακολουθούσε μια σχετικά ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, είχε ξεκινήσει τη διαδικασία οικονομικού σχεδιασμού, και ακόμη και το Κογκρέσο ισχυρίστηκε ότι στόχος του ήταν να δημιουργήσει ένα σοσιαλιστικό πρότυπο κοινωνίας. Ένα τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος θεώρησε ότι οι κομμουνιστές θα έπρεπε να συνεργαστούν με την αριστερή παράταξη μέσα στο Κογκρέσο, που εκπροσωπώνταν τότε από τον Jawaharlal Nehru, υποστηρίζοντας ότι αυτή η φατρία αντιπροσώπευε την εθνική αστική τάξη και ότι ήταν αντιθετη στον ιμπεριαλισμό και τον φεουδαρχισμό.
Αυτές οι διαμάχες τελικά οδήγησαν στο Κομμουνιστικό κόμμα της Ινδίας να χωριστεί στα δύο το 1964. Η παράταξη που ήταν αντίθετη ως προς την συνεργασία με το Κονγκρέσο σχημάτισε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδίας (Μαρξιστικό) ή [ΚΚΙ(Μ), CPI(M)] – η άλλη παράταξη κράτησε το όνομα Κομμουνιστικό κόμμα της Ινδίας (ΚΚΙ, CPI). Το 1969, θεωρώντας αναγκαίο τον ένοπλο αγώνα, άλλοι κομμουνιστές δημιούργησαν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδίας (Μαρξιστικό-Λενινιστικό) (ΚΚΙ Μ-Λ, CPI ML).
Οι αριστερές κυβερνήσεις
Μια κρίσιμη φάση του Ινδικού κομμουνιστικού κινήματος άρχισε με τον σχηματισμό κυβερνήσεων υπό την ηγεσία κομμουνιστών σε πολιτειακό επίπεδο.
Η Ινδία ως έθνος αποτελείται από πολλαπλές γλωσσικές εθνότητες, και η Ινδική πολιτεία γενικά χωρίζεται σε γλωσσικά κρατίδια (π.χ. η Δυτική Βεγγάλη για αυτους που μιλούν τη μπεγκάλι, το Ταμίλ Ναντού για τους ανθρώπους που μιλούν ταμίλ). Το κομμουνιστικό κίνημα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αναδιοργάνωση των Ινδικών κρατών με βάση τη γλώσσα. Υπό τη Βρετανική κυριαρχία και κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία, ο διαχωρισμός των κρατιδίων στην Ινδία δεν είχε λογική βάση – τα κράτη χωρίστηκαν με βάση το πότε και πώς οι Βρετανοί είχαν αποκτήσει αυτές τις περιοχές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή μη τοπικών γλωσσών στους γηγενείς πληθυσμούς, δημιουργώντας προβλήματα στη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό και την πολιτική ζωή. Οι κομμουνιστές υποστήριξαν το σχηματισμό γλωσσικών κρατιδίων με βάση την λογική ότι η Ινδία είναι ένα πολυεθνικό κράτος με πολλές γλωσσικές-πολιτιστικές ομάδες που απαρτίζουν διαφορετικές ταυτότητες εντός της ευρύτερης ενότητας του ινδικού έθνους. Η εξέγερση της Τελανγκάνα και η εξέγερση της Πουνάπρα-Βαγιαλάρ ήταν μεταξύ των αγώνων που βοήθησαν το κίνημα στο σχηματισμό γλωσσικών κρατιδίων στην Ινδία.
Λόγω της επιτυχούς οργάνωσης των αγροτών από τους κομμουνιστές σε κάποιες περιοχές κατά τη διάρκεια του αγώνα για και μετά την ινδική ανεξαρτησία, οι κομμουνιστές ήταν εκεί αρκετά ισχυροί ώστε να κερδίσουν εκλογές και να σχηματίσουν κυβερνήσεις σε ορισμένα από τα γλωσσικά οργανωμένα κρατίδια. Αν και είναι σαφές ότι η από μόνη της η νίκη στις εκλογές και η κυβερνητική εξουσία δεν είναι ο δρόμος για να περιέλθει η κρατική εξουσία στην εργατική τάξη και τους αγρίτες, το ότι οι κομμουνιστές ηγήθηκαν κυβερνήσεων σε επίπεδο κρατιδίων, τους επέτρεψε να επιδείξουν εναλλακτικές πολιτικές και να παρέχουν ανακούφιση στον λαό καθώς και να εκπαιδεύσουν πολιτικά τον κόσμο χρησιμοποιώντας την εκλογική διαδικασία.
Κεράλα
Η Ιστορική νίκη στην Κεράλα ήρθε μετά τα κωλύματα στην απόπειρα να σχηματίσουν μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των κομμουνιστών στην πολιτεία του Ανδρα Πραντές. Η πολιτεία της Κεράλα σχηματίστηκε βασισμένη στην κοινή γλώσσα Μαλαγιαλάμ το 1956. Το 1957, το Κομμουνιστικό Κόμμα κέρδισε τις πρώτες εκλογές και σχημάτισε κυβέρνηση. Ο EMS Namboodiripad ορκίστηκε ως ο πρώτος πρωθυπουργός στις 5 Απρίλη 1957.
Οι κομμουνιστές ήρθαν στην εξουσία στην Κεράλα λόγω των ισχυρών κινημάτων της εργατικής τάξης και της αγροτιάς. Οι κομμουνιστές ηγήθηκαν των αγροτικών αγώνων, που κράτησαν δεκαετίες, ενάντια στο φεουδαρχικό γαιοκτημονισμό υπό τον οποίο οι χωρικοί υποχρεώνονταν σε στραγγαλιστικά ενοικια, εξωφρενικές αξιώσεις, εξώσεις και κοινωνικές προσβολές. Ως εκ τούτου, οι μεταρρυθμίσεις γης ήταν προφανώς στην κορυφή της κομμουνιστικής ατζέντας. Μόλις έξι μέρες αφου πήρε την εξουσία το 1957, η κυβέρνηση του ΚΚΙ εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε την έξωση αγροτών- ενοικιαστών από τους ιδιοκτήτες. Το υπουργείο εισήγαγε νομοθεσία για τις μεταρρυθμίσεις γης, το Νομοσχέδιο για τις Αγροτικές Σχέσεις στην Κεράλα. Ανάμεσα στους στόχους του ήταν η παροχή μόνιμων δικαιωμάτων γης στους καλλιέργητές αγρότες, ο καθορισμός δίκαιου ενοικίου, η επιβολή ανώτατου ορίου (ή “ταβανιού”) στο μέγεθος των εκτάσεων γης που μπορούσε κανείς να έχει και η παροχή στους ενοικιαστές του δικαιώματος να αγοράσουν τη γη που καλλιεργούσαν.
Η κομμουνιστική διοίκηση επέκτεινε σημαντικά την χρηματοδότηση για την εκπαίδευση, και έκανε μεταρρυθμίσεις στον εκπαιδευτικό τομέα ώστε να φέρει πιο δημοκρατική εποπτεία και καλύτερες συνθήκες εργασίας, ασφάλεια εργασίας, και οικονομική αποζημίωση για τους δασκάλους σε ιδιωτικά σχολεία. Η δημόσια υγεία επεκτάθηκε, και ένα δίκτυο από μαγαζιά με δίκαιες τιμές ιδρύθηκε για να προμηθεύει ρύζι στους φτωχούς σε προσιτές τιμές.
Οι μεταρρυθμίσεις γης τάραξαν τους γαιοκτήμονες, ενώ οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις προκάλεσαν την αποστροφή της ηγεσίας της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία διοικούσε μεγάλο αριθμό ιδιωτικών σχολείων. Η Καθολική Εκκλησία και οι οργανισμοί των κυρίσχων καστών, που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων, ένωσαν τις δυνάμεις τους με το κόμμα του Κονγκρέσσου για να αντιταχθούν στην κυβέρνηση των κομμουνιστών. Δημιούργησαν προβλήματα, με μια επιχείρηση, την οποία ονόμασαν Vimochana Samaram (“Αγώνας για Απελευθέρωση”), κάτι αληθινά ειρωνικό. Εκμεταλλευόμενη την ευκαιρία, η κεντρική κυβέρνηση του Κονγκρέσου εκδίωξε την κομμουνιστική διοίκηση της Κεράλας το 1959.
Οι κυβερνήσεις υπό την ηγεσία του Κογκρέσου, οι οποίες ήρθαν στην εξουσία αφού διαλύθηκε η πρώτη κομμουνιστική διοίκηση, αποδυνάμωσαν τη νομοθεσία για τη μεταρρύθμιση της γης. Παρ ‘όλα αυτά, περαιτέρω νομοθετικές και διοικητικές δράσεις της αριστερής κυβέρνησης του 1967-69, καθώς και επιθετική πολιτική με επικεφαλής το ΚΚΙ(M) κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1970, οδήγησαν στην εφαρμογή εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων γης που συνεχίστηκαν και στα επόμενα χρόνια. Μέχρι το 1993, είχαν παραχωρηθεί δικαιώματα ιδιοκτησίας σε 2,8 εκατομμύρια αγρότες/κολλήγες ή είχαν προστατευτεί τα δικαιώματά τους και τους είαν διανεμηθεί 600.000 εκτάρια γης, μέσω αυτών των μέτρων. Περισσότεροι από 528.000 αγρότες δίχως γη είχαν αποκτήσει δική τους γη έως το 1996.
Οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις στην Κεράλα τσάκισαν τον κυρίαρχο γαιοκτήμονισμό των καστών, αύξησαν το βιοτικό επίπεδο τεράστιων τμημάτων των χωρικών και μεγάλωσαν σημαντικά τη διαπραγματευτική δύναμη των αγροτών. Οι δημόσιες επενδύσεις στην Εκπαίδευση και την Υγεία οδήγησαν σε σημαντικές βελτιώσεις στον αλφαβητισμό και στους δείκτες υγείας. Αυτές οι βελτιώσεις αναφέρονται σε ακαδημαϊκές μελέτες από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, οι οποίες οδήγησαν στην ιδέα του “μοντέλου της Κεράλας”. Οι βασικές ιδέες του μοντέλου της Κεράλα είναι: (1) δεν είναι απαραίτητο για μια χώρα ή μια περιοχή να περιμένει μέχρι να γίνει πλούσια ώστε να επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στις υλικές συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων, κατανεμημένες σε ολόκληρο τον πληθυσμό και (2) η δημόσια δράση του λαού μπορεί να οδηγήσει σε τέτοιες αλλαγές, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν αναδιανεμητικά μέτρα και άλλα προγράμματα. Η Κεράλα είναι το ινδικό κράτίδιο με τον υψηλότερο αλφαβητισμό και το χαμηλότερο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας. Είναι επίσης το κράτίδιο με τους υψηλότερους μισθούς και τα πιο ευρύτατα μέτρα κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους. Η δύναμη του κινήματος της εργατικής τάξης ήταν ο πιο κρίσιμος παράγοντας για να καταστούν αυτά δυνατά.
Εκατό χρόνια Κομμουνιστικού Κινήματος στην Ινδία (Γ’ μέρος)
Το κείμενο, που λόγω μεγέθους θα δημοσιεύσουμε σε τρία μέρη, πρωτοδημοσιεύτηκε στα αγγλικά στo ινδικό περιοδικό Tricontinental. Το πρώτο μέρος μπορείτε να το βρείτε εδώ. Μετάφραση στα ελληνικά, Μάνος Βεντούρας.
