Μια εξαήμερη επίσκεψη στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το Νότιο Σουδάν, δύο εύθραυστα αφρικανικά κράτη όπου οι παρατεταμένες συγκρούσεις έχουν εκτοπίσει εκατομμύρια αμάχους, σπέρνοντας το θάνατο, την πείνα και την απόγνωση, ξεκινάει σήμερα, Τρίτη, ο Πάπας Φραγκίσκος.
Το ταξίδι – το πέμπτο του στην Αφρική – μεταφέρει τον 86χρονο Πάπα σε χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις και φτώχεια, όπου οι Καθολικοί αποτελούν περίπου το ήμισυ του πληθυσμού και όπου η Εκκλησία φιλοδοξεί εδώ και καιρό να αποτελέσει βασικό παράγοντα στις προσπάθειες οικοδόμησης της δημοκρατίας.
Ο Φραγκίσκος είναι ο πρώτος Πάπας που θα επισκέπτεται τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, από τότε που ο Ιωάννης Παύλος Β’ ταξίδεψε εκεί το 1985 – όταν ήταν ακόμα γνωστή ως Ζαΐρ. Το ταξίδι του στο Νότιο Σουδάν την Παρασκευή θα τον κάνει τον πρώτο ποντίφικα που θα επισκεφθεί τη νεότερη χώρα του κόσμου, η οποία εξακολουθεί να είναι βυθισμένη στη βία, εδώ και μια δεκαετία, αφότου η ευφορία της ανεξαρτησίας έδωσε τη θέση της στον εμφύλιο πόλεμο.
Ενόψει της επίσκεψης του Πάπα, ο καρδινάλιος Φριντολίν Αμπόνγκο, προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας της Κινσάσα, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την αδιαφορία του κόσμου για την αναταραχή στην ανατολική ΛΔΚ.
«Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στα ανατολικά της χώρας μας, γιατί η διεθνής κοινότητα, τα Ηνωμένα Έθνη, ισχυρίζονται ότι είναι ανίκανοι να αντιμετωπίσουν μια μικρή ομάδα ένοπλων πολιτοφυλακών», είπε ο καρδινάλιος μιλώντας στο γαλλικό ραδιόφωνο.
«Όταν στην Ουκρανία, χρησιμοποιούνται τεράστια μέσα για την αποκατάσταση της τάξης, ενώ στη ΛΔΚ, η διεθνής κοινότητα λέει ότι είναι ανίκανη, αυτό είναι απλά εξωφρενικό», πρόσθεσε, εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι και μόνο η παρουσία του πάπα «θα θέσει την κατάσταση στη ΛΔΚ στο επίκεντρο των ανησυχιών του κόσμου».
Ο Φραγκίσκος είχε αρχικά σχεδιάσει να επισκεφθεί την πόλη Γκόμα, στην ασταθή ανατολή της χώρας, αλλά αυτή η στάση ακυρώθηκε μετά την αναζωπύρωση των μαχών μεταξύ του στρατού και της ανταρτικής ομάδας M23 στην περιοχή όπου ο πρεσβευτής της Ιταλίας, ο σωματοφύλακάς του και ο οδηγός του σκοτώθηκαν σε ενέδρα το 2021.
Οι μάχες στην ανατολική ΛΔΚ, στην οποία περιφέρονται δεκάδες ένοπλες ομάδες, σιγοβράζουν για χρόνια, αλλά κλιμακώθηκαν από τα τέλη του 2021 με την αναβίωση της αντάρτικης ομάδας M23, που παρέμενε σε μεγάλο βαθμό αδρανής για σχεδόν μια δεκαετία. Έκτοτε, οι αντάρτες έχουν καταλάβει εκτάσεις γης και κατηγορούνται από τα Ηνωμένα Έθνη και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι διαπράττουν φρικαλεότητες κατά αμάχων.
Η ανατολική ΛΔΚ αντιμετωπίζει επίσης ολοένα και περισσότερο βία που συνδέεται με ισλαμιστές μαχητές. Νωρίτερα αυτό το μήνα, η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) ανέλαβε την ευθύνη για τη δολοφονία τουλάχιστον 14 ανθρώπων και τον τραυματισμό δεκάδων από μια βόμβα που εξερράγη μέσα σε μια εκκλησία ενώ οι άνθρωποι προσεύχονταν.
Ως αποτέλεσμα, ο Φραγκίσκος δεν θα επισκεφθεί την ανατολική περιοχή Γκόμα για λόγους ασφαλείας, αλλά θα παραμείνει στην πρωτεύουσα, την Κινσάσα, αν και επέμεινε να συναντηθεί με θύματα βίας από τα ανατολικά.
Το ακροατήριό του στη ΛΔΚ, τονίζουν αναλυτές, ελπίζει ο ποντίφικας να προχωρήσει σε μια καταδίκη των «ξένων δυνάμεων και των γειτονικών χωρών που τροφοδοτούν τις μάχες στα ανατολικά, ελπίζοντας να βάλουν τα χέρια τους στους φυσικούς πόρους της χώρας», επισημαίνοντας έκθεση του ΟΗΕ που διέρρευσε τον περασμένο μήνα και κάνει λόγο για «ουσιώδη στοιχεία» υποστήριξης της κυβέρνησης της Ρουάντα προς το M23.
Χτίζοντας γέφυρες στο Νότιο Σουδάν
Την Παρασκευή, ο Πάπας αναμένεται να αναχωρήσει από την Κινσάσα για την Τζούμπα, την πρωτεύουσα του Νοτίου Σουδάν, τη νεότερης χώρα του κόσμου, η οποία κέρδισε την ανεξαρτησία της το 2011 από το κατά κύριο λόγο μουσουλμανικό Σουδάν μετά από δεκαετίες συγκρούσεων και έχει πληθυσμό περίπου 11 εκατομμυρίων – σχεδόν τα μισά εκτοπισμένα από τον εμφύλιο πόλεμο.
Οι ηγέτες της εκκλησίας διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στη διαμεσολάβηση μιας εύθραυστης ειρηνευτικής συμφωνίας στο Νότιο Σουδάν το 2018, αφού περισσότεροι από 400.000 σκοτώθηκαν σε έναν εμφύλιο πόλεμο, ανάμεσα σε δυνάμεις πιστές στον Πρόεδρο της χώρας Salva Kiir και σε στρατεύματα με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Riek Machar, ο οποίος είναι διαφορετικής εθνοτικής ομάδας. Η ειρηνευτική συμφωνία σταμάτησε τις χειρότερες μάχες, αλλά μέρη της συμφωνίας – συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός επανενωμένου εθνικού στρατού – δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί.
Η σύγκρουση έχει εκτοπίσει 2,2 εκατομμύρια ανθρώπους στη χώρα και ανάγκασε άλλα 2,3 εκατομμύρια να την εγκαταλείψουν ως πρόσφυγες, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία επαίνεσαν την Καθολική Εκκλησία ως «ισχυρή και ενεργή δύναμη στην οικοδόμηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης σε περιοχές που έχουν υποστεί συγκρούσεις».
Σε μια αξιοσημείωτη χειρονομία, τον Απρίλιο του 2019, ο Πάπας γονάτισε για να φιλήσει τα πόδια των προηγουμένως αντιμαχόμενων ηγετών του Νοτίου Σουδάν Kiir και Machar κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Βατικανό, προτρέποντάς τους να μην επιστρέψουν στον πόλεμο. Στη συνάντηση συμμετείχαν οι ίδιοι προτεστάντες ηγέτες που θα τον συνοδεύσουν αυτή την εβδομάδα στο ταξίδι του.
«Ο Φράνσις προσπάθησε να κάνει ειρήνη, όταν φίλησε τα πόδια των αντιμαχόμενων ηγετών – και ως επί το πλείστον τα κατάφερε», είπε ο Γέιτς. «Αυτό που κάνει τώρα είναι η οικοδόμηση της ειρήνης: προσπαθεί να οικοδομήσει μια οικουμενική γέφυρα μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών, στην προκειμένη περίπτωση των Αγγλικανών, που αποτελούν ένα πολύ σημαντικό προτεσταντικό δόγμα στο Νότιο Σουδάν από την εποχή της βρετανικής αποικιοκρατίας», τονίζουν αναλυτές.
