Συνεντεύξεις με πέντε θύματα των pushbacks, με δέκα μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων και αρκετά βίντεο που είδαν και εξέτασαν δημοσιογράφοι της βρετανικής εφημερίδας “Guardian” δείχνουν μια οργανωμένη και συστηματική τακτική άρνησης εισόδου σε αιτούντες άσυλο στα νερά του Αιγαίο.
H βρετανική εφημερίδα σημειώνει ότι η τακτική των επαναπροωθήσεων έχει ενταθεί από τον Μάρτιο. Η Alarm Phone διαπίστωσε σημαντική αύξηση των περιστατικών από το ξέσπασμα της πανδημίας καταγράφοντας τουλάχιστον 55 υποθέσεις από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο.
Το δημοσίευμα επικαλείται την εμπειρία ζωής του Αχμέντ (δεν είναι το πραγματικό του όνομα), ο οποίος έφτασε με φουσκωτή λέμβο από τα παράλια της βορειοδυτικής Τουρκίας στη Λέσβο, τα ξημερώματα της 24ης Αυγούστου. Όταν η λέμβος με τους 29 επιβεαίνοντες – κυρίως γυναίκες και παιδιά – μπήκε στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας, στα ανοιχτά της Λέσβου, σκάφος του ελληνικού Λιμενικού πλησίασε τους πρόσφυγες και μετανάστες.
Σύμφωνα με τη διήγηση του Αχμέντ οκτώ αξιωματικοί με μπλε σορτς και πουκάμισα, κάποιοι φορώντας μαύρες μάσκες και ένοπλοι με τουφέκια, ανάγκασαν τα άτομα που επέβαιναν στη λέμβο να επιβιβαστούν στο σκάφος τους. Τρύπησαν τη βάρκα με μαχαίρι και βυθίστηκε.
“Μας είπαν ότι θα μας μεταφέρουν σε καταυλισμό. Τα παιδιά χάρηκαν και γελούσαν, αλλά εγώ ήξερα ότι έλεγαν ψέματα”. Ο Αχμέντ, πρόσφυγας από την Ερυθραία, καταγγέλλει ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας οι Έλληνες αξιωματούχοι τους είχαν υπό κράτηση, κατάσχεσαν τα υπάρχοντά τους, αρνούνταν να τους προσφέρουν λίγο νερό και τους απαγόρευαν την πρόσβαση σε τουαλέτες. Μέχρι το πρωί τους είχαν στείλει με σωσίβια λέμβο σε τουρκικά ύδατα. Ήταν τόσο μικρή που ορισμένοι αναγκάστηκαν να κολυμπήσουν. Σύμφωνα με τον Άχμεντ αυτή ήταν η μία από τις επτά φορές που βίωσε την τακτική της άρνησης εισόδου (pushback) από τις ελληνικές αρχές.
Το βίντεο που είδε ο Guardian κατέγραψε με το κινητό του ο 17χρονος, ο οποίος έφυγε από την Ερυθραία ύστερα τον θάνατο του πατέρα του.
Ο Guardian αναφέρεται και σε άλλο περιστατικό επαναπροώθησης σκάφους από τις ελληνικές αρχές προς την τουρκική θάλασσα στις 19 Ιουνίου και 15 Αυγούστου, το οποίο αποκαλύφθηκε έπειτα από κοινοβουλευτικές ερωτήσεις του Γερμανού αριστερού βουλευτή, Αντρέι Χούνκο.
Ειδικοί αναφέρουν ότι αυτές οι τακτικές παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων και της ευρωπαϊκής σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. “Αυτό που βλέπετε είναι η παράνομη συλλογική απέλαση προσφύγων από την ελληνική επικράτεια”, δήλωσε ο Σατβίντερ Γιους, καθηγητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνούς δικαίου για τους πρόσφυγες στο King’s College του Λονδίνου. “Είναι μια καταστροφή για τα ανθρώπινα δικαιώματα”, πρόσθεσε.
Συχνά τα pushbacks περιλαμβάνουν ομάδες άγνωστων ανδρών με μαύρες στολές που αναχαιτίζουν σκάφη προσφύγων που έχουν φτάσει στα ελληνικά νερά και τα επιστρέφουν βίαια στα τουρκικά νερά, είτε αφήνοντάς τους να παρασύρονται μετά την καταστροφή των κινητήρων είτε σε ξεχωριστά σωσίβια σκάφη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα θύματα έχουν φτάσει στην ελληνική γη πριν επιστραφούν από τις αρχές στην ανοιχτή θάλασσα, αφού τους απειλήσουν ενεργά με ξυλοδαρμούς, πυροβολισμούς και δημιουργώντας μεγάλα κύματα με ταχύπλοα σκάφη. Σε μία περίπτωση, οι πρόσφυγες αφέθηκαν σε ένα μικρό νησί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για δύο ημέρες χωρίς φαγητό πριν διασώσουν, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα.
Για λυπηρή αναβίωση παλαιότερων πρακτικών έκανε λόγο ο Μίνος Μουζουράκης, από τη Refugee Support Aegean, εργάζεται επί του παρόντος σε νομικές υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που χρονολογούνται από το 2014, όταν οκτώ παιδιά και τρεις γυναίκες από το Αφγανιστάν πνίγηκαν σε ναυάγιο κοντά στο Φαρμακονήσι.
Τον Δεκέμβριο του 2019, η Ελλάδα δήλωσε ότι προβλέπει έως και 100.000 αιτούντες άσυλο να φτάσουν στα νησιά της από την Τουρκία το 2020. Ωστόσο, από τις 31 Αυγούστου, έχουν πραγματοποιηθεί 8.860 αφίξεις από θάλασσα, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία. Η Στέλλα Νανού, η ελληνίδα εκπρόσωπος, κάλεσε την Ελλάδα να “εγγυηθεί και να διαφυλάξει τα δικαιώματα όσων αναζητούν διεθνή προστασία”.
Οι επαναπροωθήσεις είναι βίαιες όχι μόνο για το σώμα αλλά και για το νου , υπογραμμίζει η Αμέλια Κούπερ, υπεύθυνη υπεράσπισης και επικοινωνίας του Νομικού Κέντρου Λέσβου. “Οι επιζώντες γνωρίζουν ότι αυτές οι απελάσεις σχετίζονται τόσο με τα ευρωπαϊκά σύνορα όσο και με το πολιτικό πλαίσιο της Ε.Ε. με την Τουρκία”.
