Η κυβέρνηση Μιλέι επέστρεψε δυναμικά στις αίθουσες της Γερουσίας μετά το στραπάτσο του Omnibus τον περασμένο Φεβρουάριο. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική είχε βρει τότε τείχος αντίστασης από τον λαό της Αργεντινής, ο οποίος μαζικά συμμετείχε στις απεργιακές κινητοποιήσεις της περιόδου. Ο Χαβιέρ Μιλέι είχε προσπαθήσει να κυβερνήσει με τη γνωστή τακτική του σοκ όταν επιχείρησε να περάσει από μια εχθρική Γερουσία ένα ογκοδέστατο νομοθέτημα νεοφιλελεύθερων πολιτικών, όμοιο (αν όχι χειρότερο) σε ένταση και ευρύτητα με τα δικά μας μνημόνια. Οι αντιδράσεις της κοινωνίας επέτρεψαν στους γερουσιαστές τότε να απορρίψουν τις προτάσεις του νεοεκλεγμένου Προέδρου, ο οποίος έβαλε στο συρτάρι το Omnibus.
Την περασμένη εβδομάδα όμως ο Μιλέι πέτυχε μια σημαντική νίκη. Με τη βοήθεια της κρίσιμης διπλής ψήφου της αντιπροέδρου της κυβέρνησης Βικτώρια Βισσαρουέλ, η Γερουσία ενέκρινε με 37 έναντι 36 ψήφων ένα πακέτο αποκρατικοποιήσεων, πολιτική προτεραιότητα του αναρχοκαπιταλιστή Προέδρου. Η προτεραιότητα αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τις ιδεολογικές ιδεοληψίες της κυβέρνησης αλλά και με μια βασική της δέσμευση: ο Μιλέι έχει υποσχεθεί πως θα εξαλείψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού (4.25% του ΑΕΠ, για το 2023) και άρα χρειάζεται μια εισροή χρημάτων στο ταμείο. Οι αποκρατικοποιήσεις έρχονται να καλύψουν το κενό αυτό. Επιπλέον μειώνεται το όριο για το αφορολόγητο, σε μια περίοδο όπου ο πληθωρισμός μετατρέπει έτσι και αλλιώς το ύψος των εισοδημάτων σε κάτι πολύ σχετικό.
Η κυβερνητική νίκη όμως χρειάστηκε παραχωρήσεις για να επιτευχθεί. Εκτός αγοράς τελικά θα μείνουν τα Ταχυδρομεία, η Ραδιοτηλεοπτική Εταιρεία καθώς και οι αερογραμμές Aerolineas Argentinas -η κυβέρνηση ήδη δηλώνει πως και αυτές θα πωληθούν στο μέλλον. Στη λίστα όμως βρέθηκε και η Energia Argentinas. Η εταιρεία πάει προς πώληση παρόλο που στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξαν επενδύσεις δισεκατομμυρίων στις υποδομές της και η εταιρεία είναι κερδοφόρα. Εκτός από την Energia Argentinas, η εταιρεία Ύδρευσης, οι σιδηρόδρομοι και οι αυτοκινητόδρομοι πάνε εξ ολοκλήρου προς ενοικίαση ενώ πολλές είναι οι υπόλοιπες δημόσιες εταιρείες που θα πωληθούν εν μέρη.
Για τον Χαβιέρ Μιλέι η νίκη στη Γερουσία ήταν ένα σημαντικό στοίχημα καθώς απέδειξε πως έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει συναινέσεις χωρίς σοβαρές πολιτικές εκπτώσεις αλλά και να βάλει όριο στην αντιπολίτευση- με λίγα λόγια έσπασε ο πάγος και ο δρόμος άνοιξε για μελλοντικές σοβαρές μεταρρυθμίσεις (ή μάλλον απορρυθμίσεις). Τα καλά νέα συνεχίστηκαν για την κυβέρνηση με την ανακοίνωση της εκταμίευσης 800 εκατομμυρίων από το πρόγραμμα του ΔΝΤ, ανακοίνωση που συνοδεύτηκε με κολακευτικά λόγια για τη νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση της κυβέρνησης. Ταυτόχρονα ανανεώθηκε μια συμφωνία ανταλλαγής συναλλάγματος με την Κίνα ύψους 5 δισεκατομμυρίων, η λήξη της οποίας, εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης των σινο-αργεντίνικων σχέσεων (υπενθυμίζεται πως ο Μιλέι θεωρεί την Κίνα κίνδυνο για την ελευθερία), θα εξανάγκαζε την Κεντρική Τράπεζα σε πληρωμές μεγάλων ποσών προς την ασιατική χώρα τον επόμενο μήνα. Η αναθεώρηση δε των προβλέψεων του ΔΝΤ για την αργεντινή οικονομία προς το δυσμενέστερο, συνοδεύτηκε με αισιόδοξες αναλύσεις για το β’ εξάμηνο ισοφαρίζοντας την «πικρή γεύση», ενώ το μέγα πρόβλημα της χώρας, ο πληθωρισμός, για 6ο συνεχόμενο εξάμηνο περιορίζει τον ρυθμό ανάπτυξής του. Η κυβέρνηση και ο Μιλέι έχουν κάθε λόγο να χαμογελάνε και νιώθουν αυτοπεποίθηση -συναίσθημα το οποίο όμως η κοινωνική πλειοψηφία δεν φαίνεται να συμμερίζεται.
Οι αριθμοί βελτιώνονται, η κοινωνία βαλτώνει
Ενώ η κυβέρνηση φαίνεται να κερδίζει το στοίχημα και να σταθεροποιεί την οικονομία, το ερώτημα το οποίο προκύπτει είναι τι θα έχει απομείνει όρθιο από την κοινωνία. Ακόμη και σε χώρες με την εμπειρία οικονομικής κρίσης, όπως η Ελλάδα, είναι δύσκολο να αντιληφθούμε το μέγεθος της βιαιότητας στην Αργεντινή.
Η χώρα είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια στον πληθωρισμό ο οποίος αγγίζει πλέον σχεδόν το 300%, ενώ οι τιμές από τον Ιανουάριο έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 70%. Με τον μισθό να μην έχει σταθερή αξία, καθώς ο πληθωρισμός μετατρέπει τα πέσο σε πολύχρωμα χαρτάκια, με το 50% και πλέον του πληθυσμού να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας αντιλαμβανόμαστε πως η ραγδαία αύξηση των τιμών σε είδη βασικής κατανάλωσης θέτει πραγματικό βιοποριστικό ζήτημα σε εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα μόνο τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα: η αγωνία για το καθημερινό πιάτο φαγητού επεκτείνεται πια και σε ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται κανονικά.
Όσο ΔΝΤ και επενδυτές ζητωκραυγάζουν για τις μεταρρυθμίσεις Μιλέι, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού βρίσκεται κυριολεκτικά στα κάγκελα. Η τεράστια συμμετοχή στην απεργία του Φεβρουαρίου έδειξε πως υπάρχουν αντιστάσεις στη χώρα, με δεκάδες απεργιακές κινητοποιήσεις ανα κλάδο να πραγματοποιούνται στο μεσοδιάστημα μέχρι σήμερα. Μπορεί η απεργιακή κινητοποίηση για το πρόσφατο νομοσχέδιο να μην είχε ούτε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, ούτε τη μαζικότητα του Φεβρουαρίου αλλά δεν εστερείτο μαχητικότητας: η περιοχή γύρω από το Κογκρέσο μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, με τους διαδηλωτές να μην υποχωρούν παρά την αυξημένη καταστολή. Οι ζημιές μόνο από την ημέρα ψήφισης κοστολογήθηκαν από την κυβέρνηση σε 278 εκατομμύρια πέσο, μια κοστολόγηση που συνοδεύτηκε από την απειλή πως ο λογαριασμός θα αποσταλεί στα συνδικάτα. Αλλά η εικόνα του μαχητικού λαού που δεν ενδίδει στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης, είναι μόνο η μια πλευρά της ιστορίας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η κυβέρνηση Μιλέι έχει εκλεγεί δημοκρατικά από το 56% του λαού της Αργεντινής πριν μερικούς μήνες (Νοέμβριος 2023). Θα ήταν αναμενόμενο, στη βάση της κοινωνικής καταστροφής που βιώνει αυτή η χώρα, η αποδοχή του Προέδρου να βρίσκεται στα τάρταρα. Η τελευταία δημοσκόπηση όμως δείχνει πως σχεδόν το 50% του πληθυσμού εγκρίνει τον Χαβιέρ Μιλέι, ποσοστό πράγματι εντυπωσιακό. Υποπτευόμαστε πως η αποδοχή αυτή δεν έχει τόσο να κάνει με το (καταστροφικό) έργο της προεδρίας του αλλά με την ειλικρίνειά του. Με ένα ομολογουμένως ακατανόητο για τον γράφοντα προσωπικό χάρισμα, ο Μιλέι όχι απλά γοήτευσε εκατομμύρια Αργεντινούς και Αργεντινές αλλά φαίνεται να τους μίλησε ειλικρινά: είναι διατεθειμένος να σπάσει αυγά και αυτό σημαίνει μεγάλες δυσκολίες για ένα διάστημα.
Στον αντίποδα, οι πολιτικοί του αντίπαλοι χρύσωναν το χάπι στον λαό και απλοποιούσαν τα προβλήματα της χώρας. Με κάθε εκλογική νίκη των Περονιστών τα οικονομικά προβλήματα μεγάλωναν και η διαχείριση τους μέσω του πελατειακού κράτους ολοένα και δυσκόλευε. Αποτέλεσμα, σε κάθε εκλογική νίκη όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού όχι απλά δεν εξαργύρωναν τη ψήφο τους με μια θέση ή ένα επίδομα αλλά έβλεπαν την καθημερινότητά τους να χειροτερεύει.
Πράγματι, ενώ μπορούμε να κατηγορήσουμε για πολλά τον Χαβιέρ Μιλέι, το οικονομικό χάλι της Αργεντινής δεν συμπεριλαμβάνεται στη λίστα. Η οικονομική ανάκαμψη όμως, την οποία κατά τα φαινόμενα ίσως και να επιτύχει, προβλέπεται να αφήσει εκτός των ορίων της τεράστια τμήματα του πληθυσμού. Εκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν το ίδιο, αν όχι περισσότερο, φτωχοί την επαύριο χωρίς τις δικλείδες ασφαλείας ενός κοινωνικού κράτους. Μπορεί το επιτελείο της κυβέρνησης να πανηγυρίζει πως έκαμψε τις λαϊκές αντιδράσεις και ξεπερνά τις δυσκολίες αλλά η πραγματική μάχη για την Αργεντινή δεν έχει ξεκινήσει ακόμη. Είμαστε στην προθέρμανση.
