Λιγοστεύουν επικίνδυνα τα καλά νέα στη διεθνή επικαιρότητα και η Αργεντινή είναι ένα από τα τελευταία μέρη, όπου θα περιμέναμε θετικές εξελίξεις. Ο λαός όμως της λατινοαμερικάνικης αυτής χώρας, η οποία τόσα κοινά μοιράζεται με τη δική μας, φρόντισε να μας υπενθυμίσει πως οι λαοί, όταν αγωνίζονται, μπορούν και να πετύχουν νίκες, οι οποίες φαντάζουν αδύνατες. Μια τέτοια νίκη γιορτάσαμε στις 7 Φεβρουαρίου στην Αργεντινή, μια νίκη καθόλου δεδομένη.

Πράγματι, πριν μερικές μέρες ήταν σχεδόν σίγουρο πως η ακραία νεοφιλελεύθερη ατζέντα του αναρχοκαπιταλιστή προέδρου Χαβιέρ Μιλέι θα πέρναγε από τα δύο σώματα του Κογκρέσου. Ο Μιλέι, με παρότρυνση των κεντροδεξιών του εταίρων, είχε αμβλύνει το εμβληματικό νομοσχέδιο του «Omnibus», προσχωρώντας στον πολιτικό ρεαλισμό, κόντρα σε μια αδιάλλακτη ρητορική, πολιτικό σήμα κατατεθέν του. Το αρχικό νομοσχέδιο των 663 άρθρων περιορίστηκε σε 523, ενώ πολλές από τις μεταρρυθμίσεις (όπως οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, για παράδειγμα) είτε ακυρώθηκαν είτε «κουτσουρεύτηκαν». Παρά τις όποιες παραχωρήσεις της κυβέρνησης, προκειμένου να παρακαμφθούν οι αντιστάσεις της Βουλής των Αντιπροσώπων, το νομοσχέδιο έφερε νεοφιλελεύθερη σφραγίδα και θα εγκαινίαζε μια περίοδο έντονης λιτότητας και περιορισμού των κρατικών εξόδων. Το Omnibus τελικά εγκρίθηκε επί της αρχής από τη Βουλή, σε μια μαραθώνια συνεδρίαση και παρά τη μαζική παρουσία του λαού στους δρόμους του Μπουένος Αίρες κατά τη διάρκεια της απεργίας της 24ης Ιανουαρίου. Με την έγκριση της Βουλής των Αντιπροσώπων το μόνο εμπόδιο για την είσοδο της χώρας σε μια περίοδο πρωτόγνωρης λιτότητας ήταν η έγκριση και της Γερουσίας, έγκριση για την οποία η κυβέρνηση είχε δηλώσει βεβαιότητα. Τέτοια ήταν η αυτοπεποίθηση του κυβερνητικού στρατοπέδου, όπου την ημέρα ψήφισης του κρίσιμου Omnibus ο Μιλέι βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ.

«Νικήσαμε»

Αυτό το λιτό μήνυμα άρχισε να κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το βράδυ της 6ης Φεβρουαρίου, μετά την ανακοίνωση πως η κυβέρνηση αποσύρει το νομοσχέδιο λίγο πριν ξεκινήσει η διαδικασία ψηφοφορίας κατά άρθρο από τη Γερουσία. Συνειδητοποιώντας την επικείμενη πολιτική ήττα, ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος έστειλε το νομοσχέδιο πίσω στις κοινοβουλευτικές επιτροπές για διαβούλευση και κάπως έτσι το «τολμηρό και εντυπωσιακό», κατά το ΔΝΤ, σχέδιο θα μείνει προς το παρόν στο συρτάρι. Η νίκη αυτή δεν είναι μόνο των Περονιστών, οι οποίοι και ελέγχουν το σώμα της Γερουσίας, αλλά κυρίαρχα του λαού της Αργεντινής, ο οποίος σε μια σειρά εντυπωσιακών κινητοποιήσεων, εν μέσω καλοκαιρινού καύσωνα και σφοδρής καταστολής, κατόρθωσε να πιέσει τους γερουσιαστές, αλλά και να τους εφοδιάσει με πολιτική νομιμοποίηση έναντι μιας νεοεκλεγμένης κυβέρνησης.

Σύντομα στις μεγάλες πόλεις άρχισαν να ηχούν άδειες κατσαρόλες, τυπικός τρόπος διαμαρτυρίας στον ισπανόφωνο κόσμο. Μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν διαμαρτυρία, αλλά πανηγυρισμός: οι πεινασμένοι με τις άδειες κατσαρόλες κέρδισαν τη μάχη. Καθημερινά χιλιάδες πολίτες βρισκόντουσαν έξω από το Κογκρέσο, σε μια μάχη που φαινόταν όχι απλά άνιση αλλά και ανούσια: με πρόσφατη την εκλογική νίκη, η κυβέρνηση Μιλέι παρουσιαζόταν ως πανίσχυρη και γεμάτη αυτοπεποίθηση. Η πολιτική ήττα αυτών των ημερών είναι συντριπτική για την ακροδεξιά κυβέρνηση και σίγουρα αλλάζει τα δεδομένα στη χώρα – δεδομένα που ο Μιλέι καλείται τώρα να ανατρέψει και να αποδείξει πως πράγματι κυβερνά την Αργεντινή.

Η επόμενη ημέρα και ο κυρίαρχος λαός

Ο Μιλέι αντέδρασε μέσω Χ από το Ισραήλ , δηλώνοντας πως θα φέρει εις πέρας τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις «με ή χωρίς την πολιτική τάξη που κατέστρεψε την Αργεντινή». Περαιτέρω λεπτομέρειες δεν δόθηκαν από τον πρόεδρο της Αργεντινής Δημοκρατίας για την επόμενη ημέρα, αλλά είναι γεγονός πως η συνήθης τακτική του να κατηγορεί την παλιά πολιτική τάξη δεν πρόκειται να λειτουργήσει: για τα επόμενα δύο χρόνια χρειάζεται τη συναίνεση μιας Γερουσίας, στην οποία ελέγχει μόλις τα 7 από τα 72 μέλη.

Στα ήδη οξυμένα προβλήματα της οικονομίας έρχεται, από σήμερα, να προστεθεί και η αστάθεια, με τον μήνα του μέλιτος ανάμεσα στον Μιλέι και τις αγορές να τελειώνει. Η βασική ανησυχία πλέον αφορά την αδυναμία της κυβέρνησης να προωθήσει σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα χωρίς να προκαλέσει κοινωνική έκρηξη. Οι τελευταίες καυτές εβδομάδες στο Μπουένος Άιρες έδειξαν πως ο λαός της Αργεντινής δεν έχει παραδώσει τα όπλα και είναι διατεθειμένος να βγει στους δρόμους, ακόμη και κόντρα στο νέο αυστηρό κατασταλτικό πλαίσιο που προώθησε η κυβέρνηση τις πρώτες εβδομάδες εξουσίας της.

Τα συνδικάτα μετά την επιτυχημένη απεργία έχουν κερδίσει μια ισχυρή θέση στο τραπέζι διαπραγμάτευσης, κάτι που ασφαλώς δεν εξυπηρετεί τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Θεωρείται βέβαιο πως ο Μιλέι και ο συνασπισμός εξουσίας που εξυπηρετεί δεν είναι διατεθειμένοι να υποχωρήσουν ανοιχτά έναντι εργατικών διεκδικήσεων, όποτε για το επόμενο διάστημα αναμένεται ένας πόλεμος δι’ αντιπροσώπων, με την κάθε πλευρά να προσπαθεί να πιέσει τους γερουσιαστές των επαρχιών – σίγουρα όχι το φόρτε του Μιλέι που ήδη δημοσίευσε λίστα με προδότες αντιπροσώπους και γερουσιαστές, κίνηση που μάλλον δεν θα τον κάνει πιο δημοφιλή στο κτίριο του Κογκρέσου. Παρά όμως τις ισχυρές δυνατότητες των συνδικάτων και την πρώτη ηχηρή νίκη του λαού, θα ήταν λάθος να υποτιμήσουμε τις δυνατότητες του κέντρου εξουσίας να επιβάλλει τη θέλησή του, με πυγμή ή θέλγητρα, αλλά και την πίεση που θα ασκήσει μια συνεχιζόμενη ακυβερνησία εν μέσω οικονομικής κρίσης.

Για την ώρα ο Χαβιέρ Μιλέι, συνεχίζει στον ίδιο τόνο, παραγνωρίζοντας το γεγονός πως η ορχήστρα άλλαξε κομμάτι. Μακριά από την Αργεντινή, ο πρόεδρος βιώνει την θρησκευτική κατάνυξη στο Δυτικό Τείχος στην Ιερουσαλήμ (υπενθυμίζεται πως προσφάτως ασπάστηκε τον Ιουδαϊσμό) και προσφέρει βεβαιώσεις στήριξης στο Ισραήλ. Αγνοώντας το πολιτικό δράμα το οποίο εξελίσσεται στο Μπουένος Άιρες, προανήγγειλε τη μεταφορά της αργεντίνικης πρεσβείας από το Τελ Αβιβ στην Ιερουσαλήμ, πόλη η οποία τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό κατά την επίσκεψή του (ή μάλλον η μισή πόλη: οι Άραβες Παλαιστίνιοι ευλόγως δεν μοιράστηκαν τον ενθουσιασμό).

Για την επόμενη ημέρα είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί η δυνατότητα που δόθηκε στον Μιλέι να κυβερνά με διατάγματα. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, ανταποκρίθηκε στο αίτημα της κυβέρνησης να κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης οικονομικής ανάγκης, αλλά μετά από αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, με μειωμένη διάρκεια και με περιορισμένη δυνατότητα επιβολής διαταγμάτων δημοσιονομικού περιεχομένου. Δεν θα προκαλούσε έκπληξη μια εκ νέου προσπάθεια της κυβέρνησης να αναδιαμορφώσει το πλαίσιο αυτό – προσπάθεια πάντως που σίγουρα θα έφερνε λαϊκές και πολιτικές αντιδράσεις, ειδικά τώρα που υπήρξε μια απτή απόδειξη πως οι κινητοποιήσεις μπορούν να είναι και νικηφόρες. Μια χρήσιμη υπενθύμιση και για τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.