Ο Παντελής Κυραμαργιός είναι τραγουδοποιός, ιστοριοποιός και οδοντίατρος. Αυτό το παράξενο κόμπο ιδιοτήτων φαίνεται να τον έχει απαλλάξει από το αιώνιο άγχος του ανθρώπου. Εκείνη τη μικρή φωνούλα που ξυπνά μέσα μας μετά τα 30 και σιγοψιθυρίζει: «Ψηλάκο μου, θα πρέπει να βρεις έναν άλλον τρόπο να σε αναγνωρίσουν όταν πεθάνεις πέρα από την μοναδική οδοντοστοιχία σου». Ο Παντελής βρήκε την απάντηση στο τραγούδι.

Πολλά υποσχόμενο παρελθόν

«Είμαι αγχώδης για το τίποτα. Ενώ είμαι χαλαρός σε καθημερινά ζητήματα, αγχώνομαι πάρα πολύ σε υπαρξιακό επίπεδο. Έχω μεγάλο πρόβλημα από τότε που κατάλαβα ότι δεν είμαι αθάνατος. Αυτό μου έσκασε γύρω στα 18. Μέχρι τότε θεωρούσα ότι θα ζήσω για πάντα και πως όντας μέλος της νεολαίας αυτής της χώρας το μέλλον ανοίγεται μπροστά μου φωτεινό. Κάποια στιγμή λοιπόν κατάλαβα πως και οι γονείς μου είχαν βρεθεί σ’ αυτή τη φάση και πως πλέον την ξεπέρασαν. Από τότε ο χρόνος κυλάει τρομακτικά γρήγορα. Είμαι πολύ νευριασμένος που ο κόσμος πεθαίνει και θα πεθάνω κι εγώ, δε θα ‘θελα. Το τραγούδι ίσως να με ενδιαφέρει τόσο, ακριβώς επειδή μένει. Φαντάσου ότι σχεδόν καθημερινά ξυπνάω απ’ τον ύπνο μου, γιατί βλέπω όνειρα που σχετίζονται με πραγματικά γεγονότα. Σήμερα είδα στον ύπνο μου ένα γεγονός, που συνέβη το 2000 και συνειδητοποίησα πως έχουν περάσει 24 χρόνια. Έ, όπως καταλαβαίνεις πετάχτηκα πάνω αγχωμένος», αναφέρει ο Παντελής Κυραμαργιός στο Κοσμοδρόμιο.

Το 1983 η χώρα έχει ήδη θεσπίσει τον πολιτικό γάμο, την κατάργηση της προίκας, το συναινετικό διαζύγιο, το μονοτονικό σύστημα γραφής, το εργατικό ατύχημα, την επέκταση της πενθήμερης εργασίας και την άδεια μετ’ αποδοχών. Πρόκειται για ορισμένες από τις θεσμικά ένδοξες εθνικές μας στιγμές. Την ίδια χρονιά ο Παντελής Κυραμαργιός λέει το πρώτο… χαίρε στον μάταιο τούτο κόσμο.

Ο Παντελής, όπως οι περισσότεροι της γενιάς του, αισθάνεται «άτομο με πολλά υποσχόμενο παρελθόν» κι αυτή του ακριβώς η αίσθηση είναι το μόνο πράγμα που τον κάνει να ταυτίζεται με τη χώρα. «Αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε και σε εθνικό επίπεδο, ξέρεις. Δηλαδή, η ένδοξη ιστορία μας, απ’ την οποία μάλλον παραλείπουμε όσα δεν μας συμφέρουν, μας έχει κάνει περισσότερο κακό απ’ ότι καλό. Δεν έχουμε από που να πιαστούμε στο τώρα μας. Δεν έχουμε τίποτα να επιδείξουμε πέρα από διαφθορά και σκάνδαλα. Έτσι, μιλάμε ακόμα για την αρχαία Ελλάδα και την Επανάσταση του 1821. Δεν θα ακούσεις πουθενά, βέβαια, για τον ταξικό χαρακτήρα της Επανάστασης, ούτε για τα οικονομικά σκάνδαλα του Περικλή, ο οποίος κατέκλεψε το συμμαχικό ταμείο για να χτίσει τον Παρθενώνα. Μεγάλη σαπίλα υπήρχε και τότε, αλλά αυτή δε τη θυμόμαστε» σημειώνει.

Η έντονη προσκόλληση στο παρελθόν είναι πράγματι εθνικό μας χαρακτηριστικό. Αποφεύγουμε να επικεντρώσουμε στο μέλλον και να συναισθανθούμε το παρόν μας. Το συλλογικό αυτό χαρακτηριστικό δεν θα μπορούσε να μην έχει σημαδέψει την γενιά των Ελλήνων millennials, των παιδιών που προλάβανε για λίγο καλούς μισθούς, που κατάφεραν να εννοήσουν τις κοινωνικές συνδηλώσεις της έννοιας «ελπίδα». Κι αυτό γιατί είδαν τους μισθούς και την ελπίδα τους να εξαφανίζονται πίσω απ’ την οικονομική κρίση. Η βαθιά τραυματισμένη αυτή γενιά έχει πάψει από καιρό να ονειρεύεται ευχάριστα.

Η σχέση με τη μουσική

Το ενδιαφέρον του για την μουσική ο Παντελής το ανακάλυψε σε πολύ μικρή ηλικία. Όταν οι γονείς του αποφάσισαν να γράψουν την αδερφή του στο ωδείο, ήρθε στο σπίτι ένα πιάνο. Ο ίδιος θα ‘ταν, δε θα ‘ταν τότε επτά ετών. Θυμάται πως το πιάνο αυτό δεν άργησε να μετατραπεί στο αγαπημένο του παιχνίδι. «Έτσι, η μητέρα μου με έγραψε στο ωδείο την επόμενη χρονιά. Ήμουν πάρα πολύ καλός για έναν μόνο χρόνο. Μετά το γυρίσαμε απ’ το ωδείο στο ιδιαίτερο. Από τότε που ξεκίνησα το ιδιαίτερο σταμάτησα να διαβάζω. Υπήρξε τρομερή επιμονή απ’ τους γονείς μου που δεν την καταλάβαινα. Συνέχισα τα μαθήματα χωρίς να διαβάζω και κάποια στιγμή ξεκίνησα να παίζω τραγουδάκια με το αφτί. Άκουγα τραγούδια απ’ το ραδιόφωνο και προσπαθούσα να τα παίξω στο πιάνο. Που και που τα κατάφερνα, άλλες φορές όχι», υπογραμμίζει.

Το πρώτο ολοκληρωμένο τραγούδι που έπαιξε ο Παντελής, ήρθε μετά από παραγγελία της μητέρας του. «Ήταν το αν μ’ αγαπάς του Σπανού, που το ‘χε πει η Τσανακλίδου και είχε γίνει μια επανεκτέλεση τότε. Έκατσα το διάβασα και το έπαιξα κι αυτός ήταν ο τρόπος να επιστρέψω στο πιάνο με αγάπη. Καλλιέργησα το αφτί μου. Άρχισα να παίζω εμπειρικά και να αυτοσχεδιάζω. Από πρώτη γυμνασίου αρχίζω να γράφω τραγούδια. Οι γονείς μου ήταν μάλλον φαντασμένοι, γιατί -πάλι- θεώρησαν ότι υπάρχει κάποιο ταλέντο στην τραγουδοποιία. Η μητέρα μου με πήγε λοιπόν στο ωδείο στη Δραπετσώνα, σε κάτι παλιούς συμμαθητές της που ήξερε ότι είναι τζαζίστες και λίγο φεύγα τύποι, οι οποίοι δεν θα μου έκαναν τυπικό μάθημα ωδείου, αλλά θα μου μάθαιναν μουσική μοντέρνα. Πάω λοιπόν σ’ αυτούς και θυμάμαι τη φρίκη να τους παίζω τα τραγούδια μου και εκείνοι να ξέρουν τι θα παίξω παρακάτω. Κουνούσαν τα κεφάλια τους σαν να λένε: ναι, λογικό, προβλεπόμενο μετά θα παίξει σολ μινόρε. Ένιωσα πολύ άβολα. Ένιωσα ότι ήμουν άχρηστος και η αλήθεια είναι πως ήμουνα. Έτσι ξεκίνησα έναν κύκλο μαθημάτων θεωρητικών. Μετά μπήκε στη ζωή μου η κιθάρα».

Το πιάνο μύησε τον Παντελή στη μουσική και η κιθάρα στον έρωτα. «Ήμουν Δευτέρα Γυμνασίου και στο Κυπαρίσσι Λακωνίας, που πηγαίναμε οικογενειακώς για διακοπές υπήρχε ένα παιδί, που όλα τα κορίτσια τον θέλανε γιατί έπαιζε κιθάρα. Οπότε σκέφτηκα πως ξέρω μεν πιάνο, αλλά δεν μπορώ να φέρω το πιάνο στην παραλία για να κάνω φιγούρα. Πήρα λοιπόν μια κιθάρα και έμαθα να παίζω. Καλά τα πήγα: με τα κορίτσια εννοώ, γιατί κιθάρα ακόμα δεν ξέρω να παίζω καλά», θυμάται.

Η τέχνη ως εργαλείο για την πολιτική αξιοποίηση της συγκίνησης

Ο Παντελής Κυραμαργιός θεωρεί πως οι καλλιτέχνες οφείλουν να καλλιεργούν το πολιτικό τους ένστικτο. «Όταν δεν υπάρχει πολιτικό ένστικτο στον καλλιτέχνη σημαίνει πως έχει χαθεί η σύνδεση με την κοινωνία. Ένας καλλιτέχνης είναι και λαογράφος. Αν δεν είναι η τέχνη του είναι ελιτίστικη, απευθύνεται σε λίγους. Επομένως πρέπει να είσαι μέσα στα πολιτικά πράγματα. Πρέπει να έχεις άποψη. Η άποψη δεν είναι το έχω διαβάσει Μαρξ. Έχω μια λογική, έχω ένα ανάστημα, αντιλαμβάνομαι πότε κάτι πάει στραβά και μ’ αυτόν τον τρόπο ένας πιο πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης έχει το εξής πλεονέκτημα: πρόσβασή στη συγκίνηση».

Βρίσκει πως η συγκίνηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο. Συγκεκριμένα φαίνεται να αναγνωρίζει το συγκεκριμένο συναίσθημα ως τόπο επικοινωνίας, εντός του οποίου το πολιτικό δεν μπορεί παρά να γίνει προσωπικό.

«Η συγκίνηση είναι το πιο σπουδαίο συναίσθημα. Σε βοηθά να εμβαθύνεις μέσα σου, να ανακαλύψεις τον εαυτό σου και να γίνεις έτσι κάτι καλύτερο και αυτό το καλύτερο να το δώσεις στους άλλους. Έτσι, θα ομορφύνεις τον κόσμο. Πιθανότατα αυτός να ναι κι ο στόχος, το νόημα της ζωής: η πρόσβαση στη συγκίνηση. Οι καλλιτέχνες βοηθούν σ’ αυτή τη διαδικασία. Ο Σπύρος Γραμμένος όταν θα τραγουδήσει τα λόγια της μάνας του Ζακ, θα συγκινήσει. Ως έμπνευση για την συγκίνηση σε κάποιον καλλιτέχνη μπορεί να λειτουργήσει και η φωνή της Μάγδας Φύσσα έξω απ’ το δικαστήριο όταν φώναξε «Γιέ μου νικήσαμε». Όταν οι φωνές αυτών των γυναικών σ’ αφήνουν αδιάφορο καλλιτεχνικά υπάρχει έλλειμμα κι εσύ το αναπαράγεις. Αυτά που θα παράξεις καλλιτεχνικά είναι περιορισμένα και σε ποσότητα και σε βάθος».

Ο Παντελής θεωρεί πως σκοπός του καλλιτέχνη είναι «να εξηγήσει την κοινωνία, και να δημιουργήσει φως χρησιμοποιώντας σκοτεινά υλικά, να έχει άποψη, ενσυναίσθηση και κυρίως να παίρνει θέση». Πιστεύει πως τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από την συγκίνηση, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί πολιτικά μόνο όταν μιλάμε γι αυτή, όταν την απενοχοποιούμε αδιαπραγμάτευτα.

——

Ο Παντελής Κυραμαργιός θα επιδοθεί στον αγώνα υπέρ της απενοχοποίησης της συγκίνησης στην ταράτσα του θεάτρου Λαμπέτη, στις 30/09 στις 21.00, παρέα με τους No Pasaran και με special guest την Παυλίνα Βουλγαράκη.