Το ζήτημα της ανήλικης παραβατικότητας είναι σταθερά στην επικαιρότητα εδώ κι ενάμιση χρόνο, απασχολώντας τον δημόσιο διάλογο μέσω της μιντιακής υπερπροβολής του, του πολιτικού σχολιασμού γύρω από αυτό και των μέχρι τώρα κρατικών παρεμβάσεων που περιορίζονταν σε αστυνομικά μέτρα. Όλα αυτά και το πώς συνθέτουν ένα γενικευμένο κλίμα ηθικού πανικού που έχει και πλούσιο ιστορικό υπόβαθρο τα είχαμε αναλύσει πριν από ένα μήνα περίπου ξανά εδώ στο Κοσμοδρόμιο.
Ένα μήνα μετά έχει προκύψει ένα τεράστιο ειδησεογραφικό μπουμ μέσα στον Σεπτέμβρη με αφορμή συμπλοκές ανηλίκων εντός και εκτός σχολικών συγκροτημάτων. Δύο είναι τα περιστατικά που θα συγκεντρώσουν τους προβολείς της ειδησεογραφίας πάνω τους: το ένα η μαζική συμπλοκή ανηλίκων από διαφορετικά σχολεία και περιοχές στο Λαύριο την προηγούμενη Παρασκευή 27/9, στην οποία σημειώθηκαν και τραυματισμοί με αιχμηρά αντικείμενα-μαχαίρια και το άλλο περιστατικό, ακόμα πιο ηχηρό, ο μαζικός ξυλοδαρμός 14χρονης μαθήτριας στη Γλυφάδα από 25 άτομα που είχαν δώσει ραντεβού με μηνύματα, με πρωταγωνίστρια του ξυλοδαρμού μια άλλη 14χρονη μαθήτρια.
Τα δύο αυτά περιστατικά, μαζί με τις λεπτομέρειες που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τις επόμενες ημέρες, άνοιξαν το κουτί της Πανδώρας. Σε σχεδόν καθημερινή βάση ηλεκτρονικός και έντυπος Τύπος καθώς και τηλεοπτικοί/ραδιοφωνικοί σταθμοί ασχολούνται σχεδόν non-stop με το θέμα μέχρι αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές. Το περιστατικό της Γλυφάδας μάλιστα δεν απασχολεί μόνο ως προς την πρωταρχική του εκδήλωση καθώς συνεχίζει να είναι υπό εξέλιξη, με τη μεν πλευρά των επιτιθέμενων κοριτσιών να εκφράζουν απειλές προς την παθούσα και τον κύκλο της στο διαδίκτυο, και από την άλλη ένας τεράστιος αριθμός ανήλικων χρηστών διαδικτύου να εκφράζουν απειλές κατά της ακεραιότητας και της ζωής των πρώτων ως μέτρο αντεκδίκησης.
Με τον ηθικό πανικό στο peak η κυβέρνηση ως από μηχανής θεός έρχεται να παρέμβει για να δώσει λύση στο θέμα. Στις 30 Σεπτεμβρίου συνεδριάζει το υπουργικό συμβούλιο παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο οποίο ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης παρουσιάζει μια δεσμίδα μέτρων με σκοπό την αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας, όλα τους σε μια κατεύθυνση αυστηροποίησης της ποινικής μεταχείρισης των ίδιων των ανηλίκων αλλά και των γονέων τους.
Πιο συγκεκριμένα όμως με τις προτεινόμενες νέες διατάξεις που αναμένεται να έρθουν προς ψήφιση το επόμενο διάστημα θα προβλέπονται τα εξής:
- Υποχρεωτική προφυλάκιση ανηλίκων σε περιπτώσεις υποτροπής
- Μείωση του ορίου ανηλικότητας ως προς το μέτρο εγκλεισμού στα 14 αντί των 15 ετών που ήταν προηγουμένως
- Καθορισμός της απλής οπλοκατοχής ως επιβαρυντική περίσταση για ανηλίκους (η οποία προτείνεται να αναβαθμιστεί από πλημμέλημα σε κακούργημα για όλες τις περιπτώσεις)
- Αύξηση ορίων χρηματικών προστίμων για γονείς που συλλαμβάνονται για παραμέληση ανηλίκου
- Επιβολή ποινής φυλάκισης από 1 ως 5 έτη για γονείς που μπορεί να είναι και εκτιτέες ανά περίσταση
(Βλ. Εδώ και εδώ)
Είχαμε ξανασταθεί στις συνέπειες της γενικευμένης εφαρμογής του μέτρου της σύλληψης γονέων με την κατηγορία παραμέλησης ανηλίκου, καθώς όμως οι εξελίξεις τρέχουν ταχύτατα είμαστε αναγκασμένοι να επανέλθουμε πιο εμπεριστατωμένα. Κι αυτό γιατί οι νέες προτεινόμενες ρυθμίσεις ανοίγουν ένα πολύ ζοφερό κεφάλαιο για την κοινωνία.
Μόνο τον τελευταίο χρόνο που το ζήτημα της κοινωνικής παραβατικότητας είναι στην επικαιρότητα έχουν γίνει υπερβολικά πολλές συλλήψεις γονέων για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου. Σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από στατιστικές της αστυνομίας
Το πρώτο οκτάμηνο του 2024 οι συλλήψεις ανηλίκων παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 46% σε σχέση με πέρυσι και αυτή των γονιών για αδιαφορία ή και ενθάρρυνση παραβατικών συμπεριφορών κατά 68,9%, με το αντίστοιχο ποσοστό στην Αττική να εκτοξεύεται στο… 91%. Συγκεκριμένα, το διάστημα Ιανουαρίου- Αυγούστου συνελήφθησαν συνολικά 936 γονείς για ελλιπή εποπτεία των παιδιών τους, δηλαδή σχεδόν τέσσερις κάθε ημέρα.
Οι αριθμοί αυτοί ζαλίζουν. Ακόμα πιο ανησυχητική όμως είναι η προσπάθεια των αρχών να δικαιολογήσουν το μέτρο της σύλληψης γονέων αναπαράγοντας όλα εκείνα τα σχετικά στερεότυπα περί γονιών που όχι μόνο αδιαφορούν και παραμελούν τα τέκνα τους αλλά τείνουν να τα υπερασπίζονται σε κάθε περίσταση ενθαρρύνοντας τη συμπεριφορά τους άρα και την παραβατικότητά τους. Δεν λέμε προφανώς ότι δεν υπάρχει αυτή η τάση σε αρκετούς γονείς αλλά το ζήτημα που οφείλει να μας απασχολήσει δεν είναι αυτό ακριβώς.
Τα ερωτήματα που πρέπει να τίθενται σε κάθε τέτοια διαβούλευση όπου κι αν αυτή λαμβάνει χώρο είναι άλλα:
Πώς τεκμαίρεται ότι υφίσταται όντως παραμέληση;
Η ποινικοποίηση της παραμέλησης ανηλίκου είναι εύκολη προφανώς όταν είναι πρόδηλη. Όταν ένα παιδί κακοποιείται, ή εμφανίζει σημάδια εγκατάλειψης και πλήρους αδιαφορίας από το σπίτι του. Σε αυτές τις περιπτώσεις κρίνεται χρήσιμη η παρέμβαση αρμόδιων λειτουργών για να εξακριβώσουν υπό ποιες συνθήκες ζει το παιδί προκειμένου να υπάρξει η ανάλογη μέριμνα. Εδώ όμως δεν μιλάμε για μια τέτοια περίπτωση αλλά για την πλειοψηφία των περιπτώσεων όπου είναι από εξαιρετικά δύσκολο ως αδύνατο να τεκμηριωθεί παραμέληση εποπτείας ανηλίκου με τεχνοκρατικά κριτήρια. Το ότι ένα παιδί έχει ή φέρεται να έχει παραβατική συμπεριφορά δεν σημαίνει ότι a priori έχουμε και κάποιου είδους παραμέληση. Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Πώς λοιπόν μπορεί να εξακριβωθεί η ανατροφή των παιδιών, το σύνολο της διαπαιδαγώγησης τους, των συμβουλών και διδαχών που έχουν λάβει από τους γονείς, και ποιος και πώς μπορεί να κρίνει αν ήταν ή δεν ήταν αρκετά αυστηροί οι γονείς απέναντι τους; Ποιος και με ποιο τρόπο μπορεί να διαπιστώσει αν προϋπήρξε παραμέληση της οποιασδήποτε παραβατικής πράξης ενός παιδιού; Το γεγονός της ίδιας της πράξης; Ή θα καλούνται ως μάρτυρες οι γείτονες που οι 9 στους 10 όταν κάποιος σκοτώνει τη γυναίκα του, λένε, «δεν του φαινόταν» γιατί ήταν καλό παιδί.
Ποια είναι η μονάδα μέτρησης της παραμέλησης εποπτείας;
Πώς μετριέται η επίδραση της παραμέλησης (εφόσον αυτή έχει ήδη με κάποιο τρόπο αποδειχτεί) και πώς και κυρίως από ποιους και με ποιο επιστημονικό κριτήριο μπορεί να κριθεί ότι ήταν όντως καταλυτική για τη συμπεριφορά του παιδιού; Από τον αξιωματικό υπηρεσίας του αυτόφωρου;
Και το πιο βασικό…
Τι συνιστά εντέλει επιμελή εποπτεία ανήλικου;
Κανένας γονιός δεν μπορεί να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή πού είναι και τι κάνει το παιδί του, ποιες είναι οι παρέες του, τι μουσικές ακούει. Εκτός αν έχει θέσει ένα πλαίσιο ασφυκτικής επιτήρησης και παρακολούθησής του που νομοτελειακά θα φέρει προστριβές στο σπίτι και θα δημιουργήσει στρατόπεδα και χαρακώματα σε κάθε οικογένεια. Αλήθεια έστω ότι προσπεράσουμε την όποια προβληματική αυτού, είναι πραγματικά εφικτό; Πώς φαντάζονται εκεί στα Υπουργεία την επιμελή εποπτεία ενηλίκου; Να φυτεύουν μήπως οι γονείς predator στις συσκευές των παιδιών για να γνωρίζουν πού είναι, τι κάνουν, τι λένε, τι τους αρέσει, τι σκέφτονται, τι μουσική τους αρέσει και πάει λέγοντας; Να μην αφήνουν ποτέ τα παιδιά τους μόνα τους χωρίς συνοδεία εκτός σχολείου, φροντιστηρίου, γυμναστηρίου, κολυμβητηρίου, μπαλέτου; Και τι γίνεται στις περιπτώσεις όπου η συνοδεία είναι αδύνατη; Να αλυσοδένονται τα παιδιά από και προς τις υποχρεώσεις τους και να ζουν σε δωμάτια κελιά χωρίς δυνατότητα διαφυγής;
Κι αν όλα τα παραπάνω εφαρμοστούν και αποτύχουν τι πρέπει να κάνουν οι γονείς; Επαναφορά της σωματικής βίας ως διαπαιδαγώγηση με τις ευλογίες του κράτους; Από αυτά που δήλωσε σε πρωινή εκπομπή του ΑΝΤ1 ο Γιώργος Φλωρίδης μάλλον ναι, γιατί ο δικός του πατέρα τού έμαθε να σέβεται το δάσκαλο «κι αν δάσκαλος μου έδινε ένα χαστούκι, ο πατέρας μου συμπλήρωνε άλλα δέκα γιατί μου έλεγε ‘για να σε δείρει ο δάσκαλος κάτι κακό έκανες’…».
Βέβαια τα πολλά χαστούκια που μπορεί να έτρωγε ο Υπουργός από το δάσκαλο του ίσως του έχουν αφήσει μερικά απωθημένα καθώς είναι αυξανόμενα τα κρούσματα όπου καθηγητές συλλαμβάνονται για παραμέληση εποπτείας ανηλίκων σε εκδρομές με πιο κραυγαλέο παράδειγμα τη σύλληψη της υπεύθυνης καθηγήτριας εκδρομής στην Ήπειρο επειδή μαθητής έριξε με αεροβόλο σε βάρος αστυνομικού από μπαλκόνι ξενοδοχείου. Με αφορμή αυτά τα περιστατικά η ΟΛΜΕ κήρυξε αποχή από τις σχολικές εκδρομές μέχρι νεωτέρας με αίτημα τη νομική θωράκιση των εκπαιδευτικών. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ, Θεόδωρος Τσούχλος σε συνέντευξη του στο Action 24:
Οι εκπαιδευτικοί συλλαμβάνονται, πηγαίνουν στο κρατητήριο, παραπέμπονται σε δίκη και γενικότερα περνούν ένα μαρτύριο χωρίς να έχουν καμία ευθύνη για τις πράξεις των παιδιών […] Απαγορεύεται να ελέγχουμε τις αποσκευές των παιδιών και παράλληλα είναι αδύνατον όταν γίνεται μια εκδρομή με 100 παιδιά να βρισκόμαστε έξω από 100 σπίτια και να ρωτάμε τους γονείς εάν έλεγξαν τα αντικείμενα που παίρνουν τα παιδιά του.
Μπορεί η λύση από την άλλη σύμφωνα με τη βουλεύτρια της Νέας Δημοκρατίας, Κατερίνα Μονογυιού να είναι η εκκλησία καθώς όπως φρόντισε -μιλώντας επιστημονικά πάντα- να ενημερώσει σε άλλη πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΪ:
Πρέπει να επιστρέψουμε στις βάσεις μας […..] Έχει απομακρυνθεί κι ο κόσμος λίγο από αυτό που λέμε θρησκεία. Τα παιδιά στην επαρχία πηγαίνουν και ένα κατηχητικό. Θα το πάει η γιαγιά, θα το πάει η μάνα. Γιατί να μη συμβαίνει αυτό και στις μεγάλες πόλεις;
Μήπως να επανέλθει και ο θεσμός των εσωτερικών σχολείων -γιατί όχι και των περιβόητων βασιλικών παιδοπούλεων- είτε με την εθελοντική παραίτηση της γονεϊκής ευθύνης, είτε με την τιμωρητική αφαίρεση επιμέλειας;
Αστυνομική διαχείριση κοινωνικών κρίσεων
Είναι προφανές ότι απόλυτος έλεγχος των παιδιών δεν μπορεί να υπάρξει. Τα πολύ σοβαρά περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων προσφέρονται για προβληματισμό, αλλά είναι απαραίτητη η διατήρηση ενός ισοζυγίου μεταξύ προβληματισμού και ψυχραιμίας δεδομένης της περιπλοκότητας του φαινομένου. Ισοζύγιο το οποίο προφανώς λείπει στην περίπτωση μας.
Στο έργο «Αστυνόμευση της Κρίσης» (Policing the Crisis) των Στιούαρτ Χολ (Stuart Hall), Τσας Κρίτσερ (Chas Critcher), Τόνι Τζέφερσον (Tony Jefferson), Τζον Κλαρκ (John Clarke) και Μπράιαν Ρόμπερτς (Brian Roberts) και ιδιαίτερα στο κεφάλαιο 9 του συγγράμματος οι συγγραφείς επιχειρούν να αναδείξουν πώς η αντίδραση της κοινωνίας και των θεσμών σε υποτιθέμενες κρίσεις εγκληματικότητας χρησιμοποιείται ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου.
Ο όρος «αστυνόμευση της κρίσης» περιγράφει αυτή τη διαδικασία, κατά την οποία η αυξανόμενη παρουσία και παρέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων νομιμοποιείται μέσω της προβολής της εγκληματικότητας ως μιας κρίσης που χρειάζεται άμεση καταστολή. Σύμφωνα πάντα με τους συγγραφείς στη βάση αυτής της στρατηγικής βρίσκεται η δυναμική μεταξύ των ΜΜΕ και των θεσμών καταστολής. Τα ΜΜΕ συμμετέχουν στην κατασκευή του ηθικού πανικού, χρησιμοποιώντας την εγκληματικότητα ως αφορμή για να προκαλέσουν κοινωνική ανησυχία. Στη συνέχεια η πολιτική ηγεσία αξιοποιεί τον ηθικό πανικό για να πείσει το κοινό ότι χρειάζονται ριζικά μέτρα, τα οποία νομιμοποιούνται από την αίσθηση της απειλής. Η ιδέα του κράτους ως «σωτήρα» που προστατεύει την κοινωνία από την «εγκληματική αταξία» γίνεται κυρίαρχη και αποσκοπεί στη διαιώνιση της κοινωνικής πειθαρχίας μέσω κατασταλτικών μηχανισμών.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει και τώρα. Υπό το κράτος ενός ηθικού πανικού που έχει καλλιεργηθεί εδώ και ενάμιση χρόνο, ασκείται μια μόνιμη πίεση από τα μίντια (media pressure) προς ετερόκλητα ακροατήρια η οποία επιβάλλει μια αφήγηση και οποιαδήποτε αμφισβήτησή της θα βρεθεί εκτεθειμένη στη μαζική υστερία που έχει δημιουργηθεί. Αποσκοπεί δε, σε μια κοινωνική κινητοποίηση με αποδέκτη το κράτος το οποίο καλείται να αναλάβει άμεσα δράση. Και αυτό που κάνει το κράτος εν προκειμένω είναι να εμφανίσει τους γονείς ως ηθικούς αυτουργούς του τρομερού φαινομένου της ανήλικης παραβατικότητας και να αυστηροποιήσει περαιτέρω την εφαρμογή ενός ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενου μέτρου.
Στην ίδια λογική με την οποία οι γονείς θεωρούνται ηθικοί αυτουργοί της ανήλικης παραβατικότητας, η νεολαία έχει φτάσει να παρουσιάζεται στα μίντια ως ‘Hannibal ante portas’. Εδώ όχι μόνο έχει χαθεί κάθε ισοζύγιο μεταξύ προβληματισμού και ανησυχίας αλλά έχουμε δημοσιογραφικές υπερβολές που συναγωνίζονται η μια την άλλη σε επίπεδο γραφικότητας και γελοιότητας. Αποτέλεσμα σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής παρέμβασης το περιεχόμενο των προτεινόμενων διατάξεων να είναι σε κατεύθυνση τέτοια που να καθιστούν ουσιαστικά την ανηλικότητα ιδιώνυμο.
Με ποια λογική δηλαδή βγαίνει ο Πρωθυπουργός και ανακοινώνει ότι θα είναι επιβαρυντική η οπλοφορία για έναν ανήλικο; Επειδή είναι πιο ok να οπλοφορούν οι 18 και άνω; Και με ποια λογική το όριο ανηλικότητας για τον εγκλεισμό πέφτει στα 14 έτη; Επειδή συμπτωματικά στο περιστατικό της Γλυφάδας μας απασχόλησαν 14χρονα; Και τι θα γίνει αν στο επόμενο βίαιο συμβάν εμπλέκονται 13χρονα ή 12χρονα ή ακόμα μικρότερης ηλικίας παιδιά; Θα κατεβαίνει το ηλικιακό όριο του εγκλεισμού ανάλογα την επικαιρότητα και πώς αυτή πουλάει στα ΜΜΕ; Ακόμα και το λεγόμενο ζήτημα της υποτροπής που παρουσιάζεται τώρα μετά τα γεγονότα σε Λαύριο και Γλυφάδα ως μέτρο κατά της ανήλικης παραβατικότητας είναι μια νομοθετική ρύθμιση που ο υπουργός δικαιοσύνης διαφημίζει από το καλοκαίρι ως συμπληρωματική των παρεμβάσεων στον ποινικό κώδικα που ψηφίστηκαν πριν λίγους μήνες.
Η πρόθεση του Υπουργού για περαιτέρω αυστηροποίηση των ήδη αυστηροποιήμενων άρθρων του ήδη αυστηρού Ποινικού Κώδικα είναι ανεξάρτητη επομένως από οποιαδήποτε απόπειρα για καταπράυνση της βίας μεταξύ ανηλίκων. Δεν είναι όμως ανεξάρτητη από τη στοχοποίηση των κοινοτήτων Ρομά ως υπευθύνων για την εγκληματικότητα στη χώρα. Ήδη από τις 4 Σεπτέμβρη τα ΜΜΕ αναπαράγουν υποτίθεται στοιχεία από έκθεση της αστυνομίας σύμφωνα με τα οποία το 86% των κλοπών και διαρρήξεων που έλαβαν χώρα το 2022 έγιναν από άτομα τσιγγάνικης καταγωγής.
Παρά το γεγονός ότι η αναπαραγωγή αυτών των ανακριβειών καταγγέλθηκε επισήμως και δημοσίως από την Εναλλακτική Παρέμβαση-Δικηγορική Ανατροπή , οι βουλευτές Θάνος Πλεύρης και Δημήτρης Μαρκόπουλος καταθέτουν λίγες μέρες μετά ερώτηση στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη με βάση αυτά τα fake news. Την ίδια στιγμή και για όλη τη διάρκεια του Σεπτέμβρη (συνεχίζονται και τον Οκτώβρη) γίνονται διαρκώς συντονισμένες επεμβάσεις ειδικών δυνάμεων σε σπίτια και σε καταυλισμούς Ρομά, σε Αθήνα και άλλες πόλεις, πραγματοποιώντας εκατοντάδες, έρευνες, προσαγωγές και συλλήψεις. Σε μία μάλιστα από τις περιπτώσεις (Ασπρόπυργο) Ρομά καταγγέλλουν ότι δέχτηκαν σφοδρή επίθεση από ομάδες ΟΠΚΕ στα σπίτια τους για παραβίαση του ωραρίου κοινής ησυχίας στη διάρκεια γλεντιού.
Έχουμε λοιπόν και λέμε, η αυστηροποίηση των μέτρων για τη λεγόμενη «εγκληματική υποτροπή» που έπειτα από το υπουργικό συμβούλιο παρουσιάζεται προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης της ανήλικης παραβατικότητας, λίγες μέρες πριν συσχετιζόταν ευθέως με την παραβατικότητα των Ρομά. Ήταν συγκεκριμένα μάλιστα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης που σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό σταθμό MEGA στις 19 Σεπτέμβρη συσχέτιζε ευθέως την υποτροπή με την αύξηση της παραβατικότητας και τους Ρομά («Φέρνουμε ρύθμιση για να σταματήσουν οι αποφυλακίσεις υπότροπων Ρομά») πατώντας κι ο ίδιος πάνω στα fake news που άρχισαν να κυκλοφορούν από τις αρχές του μήνα και που διαψεύστηκαν επισήμως. Μάλιστα στη φούρια του να επιχειρηματολογήσει υπέρ των νομοθετικών αυστηροποιήσεων που είναι στα σκαριά έφτασε στο σημείο να πει πως θα απαγορεύεται να φέρει κάποιος πάνω του μαχαίρι στα ΜΜΜ, λες και τώρα επιτρέπεται και σε λεωφορεία και μετρό να κυκλοφορούν ελεύθερα και μαζικά κατά συρροή αντεροβγάλτες.
Προσπερνώντας τις ανοησίες που ξεφεύγουν από τον Υπουργό στον αέρα (μη ξεχνάμε εξάλλου ότι πρόκειται για τον υπουργό που ψήφιζε τα μνημόνια χωρίς να τα διαβάζει), αυτό που καταλαβαίνουμε είναι υπάρχει πολιτική βούληση για μια γενικευτική εφαρμογή της λογικής των ιδιώνυμων σε ολοένα και περισσότερα πεδία.
Ή θα είναι ανήλικοι λοιπόν, είτε Ρομά είτε συνδυασμός όπως στην περίπτωση 14χρονου μαθητή Ρομά που συνελήφθη πριν περίπου δέκα μέρες για κατάληψη σχολείου (συνελήφθη και η μητέρα του για παραμέληση ανηλίκου). Σε όλες τις περιπτώσεις έχουμε μια κατασκευή της εγκληματικότητας ως προερχόμενης από συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα και περιοχές η οποία ενισχύει τα αρνητικά στερεότυπα και αποξενώνει τις ομάδες αυτές από τον κοινωνικό ιστό, ενώ παράλληλα νομιμοποιεί την περαιτέρω καταστολή τους δημιουργώντας μαύρες τρύπες στο κοινωνικό πεδίο ή διαφορετικά καθεστώτα εξαίρεσης .
Αν και καθυστερημένα κάποιες αντιδράσεις αρχίζουν να εμφανίζονται δειλά δειλά εκεί που ο ηθικός πανικός είχε σκεπάσει τα πάντα και οποιαδήποτε φωνή λογικής κινδύνευε να χαρακτηριστεί πλυντήριο της εγκληματικότητας. Τα κόμματα της αριστερής αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ) αντέδρασαν στις δηλώσεις που ακολούθησαν του υπουργικού συμβουλίου με ανακοινώσεις που μιλούν είτε για ανακύκλωση του προβλήματος, είτε για ταύτιση παραβατικότητας με τους μαθητικούς αγώνες είτε για αδυναμία κατανόησης των πραγματικών αιτιών της βίας. Σημαντικότερη όμως είναι ίσως η τοποθέτηση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων μετά από συνάντηση που είχε με τον υπουργό Δικαιοσύνης:
Δηλώσαμε τη διαφωνία μας στην αυστηροποίηση των ποινών και την επαναφορά του κανόνα της προφυλάκισης ως μέτρων πρόληψης της εγκληματικότητας καθώς είναι ατελέσφορα και δεν επαληθεύονται με βάση τα επιστημονικά δεδομένα.
Αρχίζει και γίνεται πλέον όλο και περισσότερο ευδιάκριτη η λαχτάρα της κυβέρνησης να ελέγξει-καταστείλει τη νεολαία, να επαναφέρει τις διακρίσεις και το κοινωνικό στίγμα των «μη ευυπόληπτων οικογενειών» και να νομιμοποιήσει ένα καθεστώς ρατσιστικής εξαίρεσης σε κοινωνικές ομάδες με δυσκολίες ενσωμάτωσης/αφομοίωσης στον υπόλοιπο πληθυσμό. Με δεδομένη δε, την παντελή έλλειψη ισονομίας που διακρίνει το πολιτικό μας σύστημα πρέπει να θεωρείται αυτονόητο ότι η όποια αυστηροποίηση θα εξαντλείται αποκλειστικά στα παιδιά και στους γονείς φτωχότερων οικογενειών. Θα πρέπει να είναι εξαιρετικά αφελής κανείς για να πιστεύει ότι οποιοδήποτε μέτρο αυστηρότερων ποινών, θα έχει οποιοδήποτε πλαίσιο εφαρμογής στις οικογένειες της πολιτικής και οικονομικής ελίτ αν δικά τους παιδιά μπλέξουν σε περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων ή γενικά παραβατικά περιστατικά. Αρκεί να θυμηθούμε την κατάληξη της καθηγήτριας του Κολεγίου Αθηνών Ευφροσύνη (Φώφη) Μπουλούτα, που είχε καταγγείλει το γιο του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά για αντιγραφή.
Παράλληλα όμως, και ίσως και κύρια, βούληση της πολιτικής ηγεσίας σήμερα είναι η υπερδιόγκωση του αστυνομικοδικαστικού συμπλέγματος ώστε να υπάρχει μια αδιάκοπη βιομηχανία συλλήψεων, καταδικαστικών αποφάσεων και φυλακίσεων με σκοπό την προετοιμασία εδάφους για το άνοιγμα της συζήτησης για ιδιωτικές φυλακές, ιδιωτικά αναμορφωτήρια, ιδιωτικές εταιρίες διαχείρισης οικονομικών εγγυήσεων/προστίμων κτλ. Μια συζήτηση που θα αρχίσει όταν πλέον ο υπάρχων υπερπληθυσμός στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας διογκωθεί ακόμα περισσότερο με απρόβλεπτα αποτελέσματα, κάτι που σαν πρόθεση έχει διαφανεί και από τις προηγούμενες αλλαγές στον ποινικό κώδικα.
Όπως λέει και ο αρμόδιος υπουργός Χρυσοχοΐδης:
Η ΕΛ.ΑΣ. κάνει τόση πολλή δουλειά που πια με το νέο Π.Κ. δημιουργείται πρόβλημα χωρητικότητας στις φυλακές….
