Η κλιμάκωση στη σύρραξη στη Μέση Ανατολή κινδυνεύει με την ενεργό ανάμειξη του Ιράν να λάβει ευρύτερες διαστάσεις -όχι μόνον στην εύφλεκτη τούτη περιφέρεια, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Μία επικείμενη επίθεση των Ισραηλινών για αντίποινα στις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις, ενδέχεται να εμπλέξει, σε διπλωματικό πρωτίστως επίπεδο και τους συμμάχους των δύο πλευρών και να δημιουργήσει άλλο ένα πεδίο αντιπαράθεσης. Στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού, ιδίως ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ, το μεγάλο ερώτημα είναι, πέρα από τη στάση που τηρούν ή θα τηρήσουν εφεξής και το ποια επιρροή μπορεί να έχει για τη συνέχιση ή τον κατευνασμό ενός πολέμου στην περιοχή.
Η Κίνα έχει αποδείξει πως δεν διστάζει να ευθυγραμμισθεί με κάποιες από τις «αποστάτιδες» χώρες ή δυνάμεις στην περιοχή, εν προκειμένω το Ιράν και τους Παλαιστινίους. Όμως σε τούτη την περίπτωση, το Πεκίνο θα επιμείνει στην ίδια ταύτιση ή θα επιδιώξει να εκφράσει έναν μεσολαβητικό ρόλο -πάντοτε τηρώντας τη στάση του κυματοθραύστη για τους λαούς της περιοχής, ως αντίπαλο δέος απέναντι στους «πολεμόχαρους Δυτικούς», χρησιμοποιώντας το παγκόσμιο ειδικό της θεσμικό (ΟΗΕ, ΒRICS) και στρατηγικό βάρος- αποκομίζοντας οφέλη ένθεν και ένθεν;
Η συνέπεια της κινεζικής πολιτικής συνηγορεί προς κάτι το ενδιάμεσο. Οι πρώτες δηλώσεις του Πεκίνου τήρησαν «ίσες αποστάσεις» -καταδικάζοντας μεν την επίθεση στον Λίβανο, αλλά και εκφράζοντας την ανησυχία του για τις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις. Το Πεκίνο, τηρώντας μία στάση «στρατευμένης» ή μεροληπτικής ουδετερότητας, ανάλογη με εκείνη που ακολουθεί στο Ουκρανικό -υπέρ της Ρωσίας μεν, αλλά μη εμπλεκόμενη-υποστηρίζει μεν το Ιράν, αλλά τηρεί επίσης και μία στάση αναμονής και ασάφειας. Όπως τήρησε και στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ενώ παράλληλα επεξεργάζεται και το πρόγραμμα εργασίας για την επόμενη σύνοδο κορυφής BRICS (22-24 Οκτωβρίου), στην οποία θα συμμετέχει και το Ιράν. Κυρίως δε, πώς θα εξηγήσει τη στήριξή της σε δύο εμπόλεμες χώρες (Ρωσία, Ιράν) απέναντι στους μηχανισμούς της Δύσης, δίχως να δημιουργήσει ρωγμές στις εναλλακτικές συμμαχίες στις οποίες έχει πρωτοστατήσει αφ’ ενός και να μην αποξενωθεί από εχθρικές προς τη Δύση χώρες.
Βέβαια, ένας υπαινιγμός για τη στάση που θα τηρήσει έναντι του Ιράν το Πεκίνο ήλθε από τη South China Morning Post, η οποία αναφέρθηκε σαφώς στην «ηθική υποστήριξη» προς την Τεχεράνη. Είναι πιθανότερο στο σημείο αυτό να κάνει περισσότερα η Κίνα, παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες έχουν αυξημένη συνεργασία. Και τούτο γιατί στρατηγικά το Ιράν είναι μάλλον σε υποδεέστερη θέση όσον αφορά τα πραγματικά κινεζικά συμφέροντα, ακόμη και για τη Μέση Ανατολή. Στον σχεδιασμό της νέας Οδού του Μεταξιού το Ισραήλ είναι σημαντικός παίκτης -άλλωστε η Κίνα συνέβαλε τα μέγιστα στην κατασκευή του λιμανιού της Χάιφας.
Η Κίνα -όπως εξηγούσε στο Foreign Policy ο διευθυντής του Προγράμματος για την Κίνα στο Stimson Center Γιουν Σουν- συνετά δεν επιδιώκει να αντικαταστήσει το αμερικανικό Imperium, αλλά να το αποδυναμώσει. Άλλωστε, παρά τις συχνές επαφές αξιωματούχων και στρατιωτικών σε ανώτατο επαφές επίπεδο και τα κοινά ναυτικά γυμνάσια Ιράν, Κίνας και Ρωσίας, το Πεκίνο δεν φαίνεται να έχει τέτοια μεγάλη επιρροή στο καθεστώς της Τεχεράνης. Ιδίως στην παρούσα κατάσταση του Ιράν, που και στο εσωτερικό του η αστάθεια (αρκεί κανείς να θυμηθεί τις μεγάλες πρόσφατες διαδηλώσεις) δεν είναι δεδομένη. Κάτι που μπορεί ανά πάσα στιγμή να υπονομεύσει τα οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα της Κίνας.
Τον Μάρτιο του 2021 το Ιράν και η Κίνα συνήψαν μια 25ετή, μη δεσμευτική ωστόσο, εταιρική σχέση, χάρις στην οποία -σε συνδυασμό και με την πρωτοβουλία του Πεκίνου για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας- ο ασιατικός γίγαντας αναβάθμιζε τον ρόλο του στη Μέση Ανατολή και τον διεθνή ορίζοντα. Επιπλέον εμβάθυνε τη συνεργασία των δύο κρατών σε μία σειρά από νευραλγικούς τομείς, όπως η πυρηνική ενέργεια και η άμυνα.
Βασικός άξονας παραμένει, τουλάχιστον για το Ιράν, ο τομέας της ενέργειας.
Πάνω από το 90% των εξαγωγών αργού πετρελαίου του Ιράν προορίζονται στην Κίνα, κυρίως μέσα από ιδιωτικά διυλιστήρια που λειτουργούν στη μαύρη αγορά. Μόνο που η σημασία τούτη δεν είναι αμφίδρομη: σύμφωνα με έκθεση του Παν/μιου Κολούμπια το Ιράν είναι μόλις ο έκτος μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας, επομένως κατά κάποιο τρόπο το ιρανικό πετρέλαιο μπορεί ανά πάσα στιγμή να αντικατασταθεί. [Φυσικά, τα στοιχεία είναι παλαιότερα και δεδομένου ότι λόγω των διεθνών κυρώσεων για την εξαγωγή ιρανικού πετρελαίου η διαδικασία για την παράκαμψη και μετονομασία του είναι περίπλοκη, δεν είναι σαφές εάν η Κίνα έχει μεγαλύτερη εξάρτηση από τον μαύρο χρυσό της Τεχεράνης].
Αλλά και πάλι, μετά την ιρανική βαλλιστική επίθεση, οι ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις αποτελούν πλέον τον πιο προφανή στόχο για τον στρατό του εβραϊκού κράτους. Ιδίως η νήσος Χαργκ, στο έμπα του Περσικού Κόλπου, απ’ όπου διέρχεται το 90% των εξαγωγών ιρανικού πετρελαίου και που φιλοξενεί ζωτικής σημασίας υποδομές φόρτωσης πετρελαιοφόρων, με πλατφόρμες εξαγωγής εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου κάθε μέρα και τεράστιους χώρους αποθήκευσης -έως και 20 εκατομμύρια βαρελιών. Η νήσος Χαργκ πρακτικά είναι ένας από τους πρώτους στόχους των ισραηλινών πυραύλων και το Πεκίνο το γνωρίζει και μάλλον έχει φροντίσει να οργανωθεί απέναντι σε αυτό το πρόβλημα.
Εκείνο που πρωτίστως απασχολεί την Κίνα στην επέκταση της σύρραξης στη Μέση Ανατολή είναι ο ψυχολογικός παράγοντας. Μία ακόμη πιο καταστροφική ήττα για το Ιράν -πέρα από την ουσιαστική που έχει υποστεί μετά τη δολοφονία Νασράλα- και στην οποία έχει εμπλακεί (παρά τις ιερεμιάδες για τις δολοφονίες αθώων από τα εβραϊκά στρατεύματα) θα αναπτερώσει τις φιλοδοξίες των ΗΠΑ, που με το πρόσχημα της προστάτιδας των ενεργειών του Ισραήλ στη Γάζα, τον Λίβανο και το Ιράν, θα επεκτείνει την εκστρατεία αποσταθεροποίησης του status quo και στην περιοχή του Ειρηνικού, ιδίως στην Ταϊβάν.
Αλλά και για το εσωτερικό της μέτωπο είναι που ανησυχεί η Κίνα. Μία γενίκευση της σύρραξης Ιράν-Ισραήλ, που κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς στην Τεχεράνη και να αναδείξει τις δημοκρατικές δυνάμεις (που κατά το ιρανικό καθεστώς υποκινούνται από τη CIA, όπως διατεινόταν για την Πράσινη Επανάσταση του 2009 ή τις πρόσφατες διαδηλώσεις για την καταπίεση των γυναικών), θα ανακινούσε τις διεκδικήσεις εθνοτικών ή θρησκευτικών κοινοτήτων μέσα στην κινεζική επικράτεια.
Η Κίνα δεν βιάζεται να πάρει θέση ακόμη και γιατί ελλοχεύει η ισραηλινή προπαγάνδα για όποιον επιχειρεί έστω και να ψελλίσει κάτι για την ηθική ευθύνη που έχει για τις δολοφονίες τόσων αμάχων. Η καλά οργανωμένη επιχείρηση νομιμοποίησης της γενοκτονικής ωμότητας του Τελ Αβίβ, που αμέσως βαπτίζει «αντισημητισμό» και στοχοποιεί κάθε καταγγελία της. Ήδη Ισραηλινοί κονδυλοφόροι (βλέπε Τούβια Γκέρινγκ στην Jerusalem Strategic Tribune), αλλά και «αλληλέγγυοι» και «υπότροφοι» ισραηλινών ιδρυμάτων (πχ Μαίρη Τζέιν Έινσλιν από το Παν/μιο του Νότιγχαμ) ξεδιπλώνουν τη θεωρία για έναν αναδυόμενο «αντισημιτισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά». Επικαλούμενοι οι πρωτεργάτες αυτής της θεωρίας τις κινεζικές καταδίκες ισραηλινών παραβιάσεων του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ (όπως στη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη) και παραβίαση εθνικής κυριαρχίας (ό,τι δηλ. επικαλούνται για τις τωρινές πυραυλικές επιθέσεις εναντίον τους οι Ισραηλινοί), υποβαθμίζουν διαρκώς τις κινεζικές πρωτοβουλίες για κατάπαυση του πυρός, την παύση της Κατοχής ή τις ειρηνευτικές προσπάθειες (όπως η «Διακήρυξη του Πεκίνου») για τη λύση του Παλαιστινιακού, επικαλούμενες έναν διαδικτυακό αντισημιτισμό που διαδίδεται στην Κίνα. Έναν «αντισημιτισμό» που είναι καθοδηγούμενος από το ανελεύθερο καθεστώς του Πεκίνου και της «αντιαμερικανικής, αντιδυτικής και αντιφιλελεύθερη ατζέντα του», που ευθυγραμμίζεται «με εκείνη της Ρωσίας», όπως γράφει και ο έφεδρος λοχαγός κι ένθερμος υποστηρικτής της ισραηλινής επιθετικότητας Γκέρινγκ.
Οι Ισραηλινοί έχουν λόγους να φοβούνται μία εμπλοκή της Κίνας και για τούτο πασχίζουν να την απονομιμοποιήσουν πάση θυσία. Όχι γιατί η Κίνα, σε περίπτωση που επιτεθούν στο Ιράν, θα εκτοξεύσουν κάποιον βαλλιστικό τους πύραυλο για να το υπερασπισθούν. Κυρίως φοβούνται μία έμμεση ανάμειξη-προσβολή των οπλικών τους δυνατοτήτων ή διατάραξη στην εξέλιξή τους εξαιτίας της ανεπτυγμένης τεχνολογικής συνεργασίας, μια αλληλεξάρτηση που πάντοτε προβλημάτιζε και τις ΗΠΑ. Μάλιστα τούτες τις σχέσεις επιχείρησε και ο «μακελάρης» Μπέντζαμιν Νετανιάχου να προτάξει πριν την ιταμή επίθεση της Χαμάς, που άλλαξε τα δεδομένα, προκειμένου «να πικάρει» τον Τζο Μπάιντεν για την μειωμένη στήριξή του στη Μέση Ανατολή, αλλά και για την χαλάρωση της στάσης του απέναντι στην Τεχεράνη.
Η Κίνα στην παρούσα φάση είναι αποφασισμένη να στηρίξει μόνο διπλωματικά το Ιράν. Μία περιορισμένη, ευκαιριακή υποστήριξη που δεν θα θέσει σε κίνδυνο τον ρόλο της Κίνας ως παγκόσμιου παράγοντα, συνήθως εξωτερικού παρατηρητή και ποτέ άμεσα εμπλεκόμενου σε αυτού του είδους τις δυναμικές εξελίξεις. Θα καταδικάσουν μία ισραηλινή επίθεση και θα επαναλάβουν την αντιδυτική ρητορεία, χωρίς όμως να διακυβεύσουν την εικόνα τους ως «ήρεμης δύναμης» εναλλακτικής στον πολεμόχαρο και νεο-ιμπεριαλιστικό αμερικανικό παράγοντα.
