Αν η άφιξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) προκάλεσε αναταραχή στην αγορά, ακόμα μεγαλύτερες ήταν σίγουρα οι αναταραχές στην κοινωνία. Αναταραχές που θα μπορούσαν να συγκριθούν μάλλον μόνο με τις βιομηχανικές επαναστάσεις και την ενσωμάτωση των Η/Υ στην οικονομία. Σαφώς το πλεονέκτημα που δίνει στις μεγάλες εταιρίες -και συγκεκριμένα στις μονοπωλιακές- είναι αδιανόητο, όμως, όπως και ο εκβιομηχανισμός της Ευρώπης, δεν πρόκειται να ‘ρθει δίχως προβλήματα.
Από το λανσάρισμα του ChatGPT μέχρι και σήμερα οι αντιδράσεις ήταν μικτές. Από τη μία ενθουσιασμός, καθώς πρόκειται για ένα πολύ ισχυρό εργαλείο το οποίο μπορεί να απλοποιήσει και να ολοκληρώσει σε λίγα λεπτά μία δουλειά η οποία μπορεί να χρειάζεται ώρες (ή και μέρες, αναλόγως). Από την άλλη, δεδομένου ότι η ΤΝ δημιουργήθηκε, προγραμματίστηκε και χειρίζεται από μία μεγάλη αμερικανική εταιρεία, είναι κατανοητό ότι εγκυμονούν κίνδυνοι όπως: παρουσίαση μιας προκατειλημμένης άποψης ως αντικειμενικής και συνεπώς προώθηση του τάδε αφηγήματος -απλά δοκιμάστε να ρωτήσετε το ChatGPT αν η Παλαιστίνη πρέπει να ‘ναι ελεύθερη και μετά κάντε το ίδιο και για το Ισραήλ-, αναταραχές στην αγορά εργασίας με πιθανές απώλειες θέσεων που πλέον αυτοματοποιούνται και -το σοβαρότερο- μαζική συλλογή δεδομένων, όπως κάνει άλλωστε κάθε «καλή» high-tech επιχείρηση που σέβεται τον εαυτό της και τα μονοπώλιά της.
Εν προκειμένω όμως θα ‘θελα περισσότερο να εστιάσω στις αναταραχές στην αγορά εργασίας, καθώς αυτός είναι ο σκοπός του άρθρου.
Η τεχνητή νοημοσύνη και οι συνδικαλιές
Από την καθιέρωση του ChatGPT κι έπειτα δεν ήταν λίγες οι αντιδράσεις από καλλιτέχνες και όχι μόνο, εναντίον του ΤΝ επειδή «τους κλέβει την δουλειά». Κάτι μου θυμίζει αυτό το επιχείρημα, αλλά τώρα μου διαφεύγει. Δεν πειράζει, θα το βρω όσο ξετυλίγω τη ροή των σκέψεών μου και επιχειρημάτων μου. Πράγματι εν μέρει έχουν δίκιο. Αν και οι εικόνες που παράγει η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι τέλειες, για αρχή είναι αρκετά καλές. Στο μέλλον μπορεί να είναι ακόμα καλύτερες. Στη μουσική; Πάνω κάτω στα ίδια επίπεδα.
Το πιο ειρωνικό δε είναι ότι πρόσφατα παρατήρησα εξώφυλλα άλμπουμ συγκροτημάτων που δημιουργήθηκαν με την χρήση ΤΝ (π.χ. το Bone Collector των Grave Digger). Απίστευτο; Για να πω την αμαρτία -και συνάμα ένοχη απόλαυσή μου- και τι δεν θα ‘δινα για να βλέπω με ενδιαφέρον τους συνδικαλιστές των μουσικών να σκοτώνονται με τους συνδικαλιστές των ζωγράφων επειδή η μία συντεχνία προτιμά τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης από τη συνεργασία με την άλλη συντεχνία.
Αλλά ας σοβαρευτούμε λίγο και ας προσπαθήσουμε να δούμε ολόκληρη την εικόνα και όχι μέχρι εκεί που βλέπει ο κάθε κοντόφθαλμος. Σαφώς η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης δεν θα ερχόταν δίχως προβλήματα. Όπως και κατά τις βιομηχανικές επαναστάσεις, όπως και με την αυτοματοποίηση της παραγωγής, έτσι και τώρα ορισμένες δουλειές και επαγγέλματα θα συρρικνωθούν, οι μισθοί θα πέσουν και η ανεργία θα μαστίζει. Το ίδιο όμως δεν συνέβαινε στο παρελθόν και με την εισαγωγή εργατικού δυναμικού από τον τρίτο κόσμο ως μέθοδος εκβιασμού των ντόπιων εργατών που ήταν πιο καλοπληρωμένοι; Θα έπρεπε δηλαδή και τότε να ρίχνουμε το φταίξιμο… στους μετανάστες; Ο μετανάστης φταίει που δέχεται μία δουλειά με μισθό που για τα δεδομένα της χώρας του θεωρείται ικανοποιητικός; Ή μήπως φταίει το αφεντικό που προβαίνει σε τέτοιες ενέργειες ως μέθοδο μείωσης κόστους, αλλά και εκβιασμού των εργατών προκειμένου να μη ζητούν καλύτερες απολαβές και συνθήκες εργασίας;
Οικονομικός ή πολιτικός αγώνας;
Σαφώς δεν είναι το ίδιο πράγμα η ΤΝ με έναν μετανάστη εργάτη, αλλά η αναλογία παραμένει ως έχει. Ένα εργαλείο το οποίο απλοποιεί και αυτοματοποιεί την εργασία -και σαφώς την οικονομία- τόσο αποτελεσματικά, είναι ένα αδιανόητα καλό εργαλείο που σε μία πιο δίκαιη κοινωνία θα ήταν παράγοντας ευημερίας και όχι παράγοντας άγχους και ανεργίας. Για παράδειγμα, στον τομέα της υγείας, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βελτιώσει τη διάγνωση, την ανακάλυψη φαρμάκων και την εξατομικευμένη ιατρική. Στην ενέργεια από την άλλη βοηθά στη βελτιστοποίηση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα.
Δεν γίνεται να παραβλέπονται όλα αυτά τα πράγματα επειδή καθείς δεν μπορεί να σκεφτεί πέρα από την πάρτη και τη συντεχνία του, ούτε η τεχνολογική εξέλιξη μπορεί να πεταχτεί στα σκουπίδια επειδή στον καπιταλισμό μπορεί να μετατραπεί σε φονικό εργαλείο. Όπως και με τους μετανάστες όπου μέχρι και σήμερα ορισμένοι κουφιοκέφαλοι επιμένουν ότι αυτοί είναι η πηγή του προβλήματος για την ανεργία, έτσι και με την ΤΝ, η μπάλα πετιέται στην εξέδρα, ο καπιταλισμός δεν αγγίζεται και ουσιαστικά ξεπλένεται καταλήγοντας πάλι σε έναν φαύλο κύκλο αλληλοφαγώματος -αν η ΤΝ δεν εδραιωθεί, δεν θα επηρεαστούν οικονομικά και οι developers; Κι αυτοί εργάτες δεν είναι; -και οικονομικών αιτημάτων που δεν οδηγούν παρά μόνο σε αδιέξοδο.
Εν τέλει, κάθε κρίση και κάθε οικονομικό πρόβλημα έχει και πολιτικές ρίζες. Αυτές δεν είναι άλλες από το σύστημα που τα γεννάει, ένα σύστημα το οποίο εδραιώθηκε πάνω στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, την αύξηση του κέρδους και την επέκταση του κεφαλαίου. Αυτό το σύστημα, μόνιμα θα βρίσκει ευκαιρία για μείωση του κόστους, με κάθε τρόπο και αυτοί που θα την πληρώνουν θα είναι οι από κάτω. Έτσι τα προβλήματα «του τώρα» είναι αποτέλεσμα του ότι δεν έγινε πολιτικός αγώνας στο «τότε» και αν δεν γίνει ούτε στο «τώρα», τα αποτελέσματα θα τα πληρώσουμε στο «αύριο». Ας γίνει κατανοητό αυτό λοιπόν, προκειμένου να μην καταλήξουμε δεκαετία προς δεκαετία σε όλο και λιγότερα αιτήματα, σε περισσότερες υποχωρήσεις και εν τέλει σε περισσότερες ήττες. Στο χέρι μας είναι.
