Με αφορμή την πρόσφατη είδηση που κινητοποίησε σύσσωμη τη Δύση σχετικά με τη φοιτήτρια στο Ιράν η οποία -σύμφωνα με τα δυτικά ΜΜΕ- έπειτα από παρατήρηση της Αστυνομίας Ηθών επειδή δεν φορούσε με τον σωστό τρόπο τη χιτζάμπ της, διαμαρτυρήθηκε μόνο με τα εσώρουχα έξω από ένα πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, γίναμε μάρτυρες μιας πολύ επικίνδυνης στροφής στα καθ΄ ημάς. Και, ακόμα χειρότερα, γίναμε μάρτυρες ενός συστημικού ρατσισμού που κάποιοι απέκρυπταν αρκετά καλά, κάποιοι άλλοι όχι και τόσο πολύ.
Το πρώτο πράγμα που σοκάρει είναι ο άκριτος εναγκαλισμός της είδησης ως αμιγώς πραγματικής, μια πράξη που στηρίχθηκε ολοκληρωτικά στο αφήγημα των δυτικών μέσων ενημέρωσης, τα οποία με τη σειρά τους ενώ αναπαρήγαγαν τα βίντεο και τις φωτογραφίες, προσέθεταν νόστιμες σάλτσες με βάση διάφορες «μη επαληθευμένες αναφορές» (unverified reports). Το διαδίκτυο κατακλύστηκε σε απειροελάχιστο χρόνο από δημοσιεύσεις, οι οποίες όσο περνούσε η ώρα μετατρέπονταν ολοένα και σε πιο δραματικές. Η φοιτήτρια ξυλοκοπήθηκε, παρενοχλήθηκε και κακοποιήθηκε σεξουαλικά, βρίσκεται φυλακισμένη στο πιο βαθύ μπουντρούμι της ιρανικής αστυνομίας, η ζωή της βρίσκεται σε κίνδυνο, απειλείται με εκτέλεση και άλλες τέτοιες ψύχραιμες παρεμβάσεις, ενώ μεγάλες ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία απαίτησε από την ιρανική κυβέρνηση την «άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση της Ahoo Daryaei, της κοπέλας που συνελήφθη βίαια από την αστυνομία».
Το BBC Persian, από την άλλη, ένα ιρανικό στη γλώσσα και μένο μέσο ενημέρωσης και βρετανικό στη χρηματοδότησή του, φωτίζει μια άλλη οπτική γωνία της είδησης, η οποία δεν φαίνεται να αρέσει ιδιαίτερα. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτό το μέσο, η κοπέλα που διαμαρτυρήθηκε με τα εσώρουχα, δεν διαμαρτυρήθηκε ακριβώς, αλλά εκείνη τη στιγμή βίωνε κάποιο ψυχωτικό επεισόδιο, με άλλες μαρτυρίες να αναφέρουν ότι δεν είναι η πρώτη φορά που της συμβαίνει κάτι τέτοιο, ενώ νωρίτερα την ίδια ημέρα αναφέρεται πως είχε εισέλθει σε αίθουσες διδασκαλίας και διέκοπτε παραδόσεις βιντεοσκοπώντας τους φοιτητές. Με άλλα λόγια, είναι πιθανό η κοπέλα να έχει κάποια ψυχική διαταραχή η οποία της προκαλεί ορισμένες κρίσεις και αυτή η διαμαρτυρία να μην είναι καθόλου διαμαρτυρία, αλλά το αποτέλεσμα μιας τέτοιας κρίσης.
Βέβαια, η καραμέλα της «ψυχικής διαταραχής» δεν αποτελεί διόλου καινούργια κατηγορία για γυναίκες οι οποίες επιλέγουν πιο δραστικές στάσεις και διαμαρτύρονται για την καταπίεση που βιώνουν, τόσο στο Ιράν όσο και οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Ιστορικά, το στίγμα της «τρέλας» μας ακολουθεί ήδη από τον Μεσαίωνα, με τις γυναίκες που τολμούσαν να αμφισβητήσουν τις καθεστηκυίες δομές της εξουσίας να χαρακτηρίζονται διαρκώς ως «υστερικές», «τρελές», «δαιμονισμένες» και πάει λέγοντας. Οπότε, ήταν λογικό να ξεσπάσουν άμεσες αντιδράσεις με την «ψυχιατρικοποίηση» της διαμαρτυρίας της Ιρανής φοιτήτριας.
Το πρόβλημα, όμως, της επαλήθευσης της είδησης παραμένει και το τσουνάμι που φούσκωσε τις πρώτες δύο ημέρες τόσο άμεσα και ξαφνικά, εξίσου άμεσα και ξαφνικά ξεφούσκωσε τις επόμενες δυο ημέρες, με ελάχιστες αναφορές να γίνονται όσον αφορά τη φοιτήτρια εδώ στη Δύση, γιατί εκεί στον Νότο που τρίζει ο θάνατος δεν λαμβάνουμε και πολύ στα σοβαρά όσα λέγονται, όπως φαίνεται. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια αέναη διάσπαση προσοχής, και η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία των ΗΠΑ ακριβώς την επόμενη μέρα παραγκώνισε όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις, αλλά και τις coffee table ακτιβιστικές διαθέσεις του δυτικού αστικού φεμινισμού.
Σε κάθε περίπτωση, η μη επαληθευμένη είδηση για τη φοιτήτρια αρκούσε για να ξεσηκωθεί ένα κύμα συμπαράστασης υπέρ του αγώνα της και ένα κύμα μίσους προς το Ιράν και τις απανταχού θρησκευτικές εξουσίες και μη κοσμικές κυβερνήσεις που καταπιέζουν τις γυναίκες ασύστολα, τις στερούν την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση του σώματός τους, τους υφαρπάζουν και τους κατακερματίζουν τα βασικά τους δικαιώματα.
Και ορθώς άνοιξε πάλι αυτή η κουβέντα, όπως ορθώς ανοίγει κάθε φορά, με τη διαφορά, όμως, ότι η τόσο δραστικά άμεση εργαλειοποίηση της είδησης από αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Δύσης (μέχρι και η Αφροδίτη Λατινιπούλου έστειλε μήνυμα συμπαράστασης) σε μια ιστορική συγκυρία που το οικονομικά αποκλεισμένο από τη Δύση Ιράν είναι στα πρόθυρα πολέμου με το Ισραήλ -ξέρετε, το ψευδοκράτος που εδώ και έναν χρόνο σφαγιάζει την Παλαιστίνη και προσφάτως τον Λίβανο-, εγείρει κάποιες υποψίες σε εκείνους που πριν ανέβουν στο άρμα του προοδευτισμού θέλουν πρώτα να ελέγξουν αν κάποια πράγματα δεν γίνονται για λόγους παραδοσιακής προπαγάνδας.
Το φάντασμα ενός συστημικού ρατσισμού: Μα είναι κάτι πιο βαθύ που μας λερώνει
Και μιας και μιλάμε για προπαγάνδα και για εργαλειοποίηση της είδησης, ας γίνουμε καλοθελητές και ας πιστέψουμε πως η είδηση με την κοπέλα ισχύει από άκρη σε άκρη, όπως και όλα όσα γράφτηκαν για την τύχη της. Σε τι πραγματικά ωφελούν, όμως, όλα αυτά τα σκίτσα που φτιάχτηκαν και διανεμήθηκαν στο διαδίκτυο σε χρόνο dt, στην πλειονότητά τους φιλοτεχνημένα από άνδρες σκιτσογράφους, σκίτσα βαθιά ρατσιστικά, σεξιστικά, μισογύνικα, σκίτσα που τοποθετούν στο κέντρο την Ahoo Daryaeiως μια σούπερ-ηρωίδα πριγκίπισσα της Disney -τι εύπεπτες για εμάς αναπαραστάσεις, ε;- και τις υπόλοιπες μουσουλμάνες γυναίκες ως μια στρατιά από γαμψομύτες, κακάσχημες, παραμορφωμένες, φανατισμένες γριές κουρούνες που θέλουν να την κατασπαράξουν.
Σε τι ωφελούν σκίτσα όπως αυτό του καλλιτέχνη fargol_ghadimi;
Ή σκίτσα όπως των δικών μας, ακροκεντρώων θα έλεγε κανείς ευγενικά, σκιτσογράφων όπως του Χρήστου Παπανίκου στο Ελλάδα24 και του Ανδρέα Πετρουλάκη στην Καθημερινή;
Και για να μην χανόμαστε με τα σκίτσα, μιλάμε για σωρεία τέτοιων εικόνων που φτιάχτηκαν σε τρομερά απειροελάχιστο χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, τα περισσότερα να βρίσκονται στο ίδιο επαναλαμβανόμενο. Μια χρωματιστή μορφή ανάμεσα στη μαυρίλα, μια ηρωίδα ανάμεσα σε αρπακτικά με γαμψές μύτες που θυμίζουν τις αντίστοιχες απεικονίσεις των Εβραίων από τους Ναζί ή τις αντίστοιχες αναπαραστάσεις γενικώς κάθε φυλετικού ρατσισμού, από τα φρικώδη σκίτσα για τους μαύρους μέχρι την πεπατημένη τακτική του Charlie Hebdo.
Και για να κάνουμε σωστά τις συγκρίσεις, ορίστε και κάποια αντίστοιχα σκίτσα της ναζιστικής προπαγάνδας όπως αυτή η αφίσα του ντοκιμαντέρ “Der Ewige Jude” (The Eternal Jew) το 1940.
Ή ακόμα ένα δημοφιλές σκίτσο του Τρίτου Ράιχ με τον γαμψομύτη Εβραίο, καραφλό, χοντρό και κακάσχημο που καμία σχέση δεν έχει με την θεόσταλτη, ξανθιά, πανέμορφη και αψεγάδιαστη, Άρεια Φυλή. Πόσο εύκολα αντιστράφηκαν τα πράγματα μέσα σε σχεδόν έναν αιώνα, έ;
Για ακόμα μια φορά η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ που έγραψε για την κοινοτοπία του κακού γίνεται άβολα επίκαιρη.
Είναι εμφανές, τελικά, πως ο καθένας μας μπορεί να τυφλωθεί κάποια στιγμή από το μίσος για τον Άλλο, αρκεί αυτός ο Άλλος να παρουσιαστεί ως το απόλυτο κακό. Ότι οι καθημερινοί άνθρωποι μπορούν πολύ εύκολα να τα βάλουν με τους ίδιους τους γείτονες, με τους ίδιους τους φίλους τους, ακόμα και με τους ανθρώπους που υποτίθεται πως υπερασπίζονται εάν υπάρχει μια καλοστημένη προπαγανδιστική μηχανή που έχει ανάγει τους δεύτερους τεχνηέντως ως «εχθρούς» τους ή ως «αντιπάλους». Έτσι, το κακό γεννιέται και αναπτύσσεται μέσα από την αδράνεια και την υποταγή των ανθρώπων, από την αδυναμία τους να αμφισβητήσουν το σύστημα το οποίο τους μετατρέπει σε υπάκουους ανθρώπους που εναρμονίζονται πειθαρχώντας σε διαταγές ή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πειθαρχώντας στις υποταγές του δυτικού αφηγήματος για το Ισλάμ.
Μάλλον μέσα στο πλαίσιο ενός σκοπού που αγιάζει τα μέσα, αυτά τα σκίτσα αναπαράχθηκαν αστραπιαία από χρήστες των social media όλων των πολιτικών αποχρώσεων, από το φάσμα της αριστεράς μέχρι της μαύρης ακροδεξιάς, με αντίστοιχα προβληματικά σχόλια για τις γυναίκες που επιλέγουν να φοράνε χιτζάμπ και γενικά, θρησκευτικά σύμβολα. Έτσι, αρκετός προοδευτικός κόσμος βρέθηκε να βράζει ξαφνικά στο ίδιο καζάνι με την Αφροδίτη Λατινοπούλου αλλά και τους ακροδεξιούς όλου του πλανήτη που θυμήθηκαν να βάλουν την φορεσιά του ανθρωπισμού για λίγες ώρες πάνω από το λυκοτόμαρο.
Το πρόβλημα με την εν λόγω τέχνη δεν είναι μόνο πως αναπαριστά ακραία ρατσιστικά τις υπόλοιπες μουσουλμάνες τις οποίες και τοποθετεί αδιακρίτως στο ίδιο τσουβάλι, αλλά και για το ότι πρόκειται για μια βαθιά μισογύνικη τέχνη, μια τέχνη που διαχωρίζει τις γυναίκες μεταξύ τους, τις θέτει ως αντίπαλες και ως «εχθρούς» μιας συγκεκριμένης ατομικότητας που «τολμάει» να τις αψηφίσει, την ίδια στιγμή που όλες βιώνουν την ίδια καταπίεση και έχουν ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση από το σύστημα. Πόσο εξίσου βολικό για τη Δύση αυτό το άκρως φιλελεύθερο αφήγημα της γεναίας ατομικότητας που στέκεται απέναντι στη «μάζα», ένας ακόμα πολύχρωμος σούπερμαν μέσα στη μαυρίλα του φανατισμού και της θρησκοληψίας. Μια ανατολίτισσα Ποκαχόντας να ξεχωρίζει από τον σωρό των άβουλων και τρομαγμένων, των ταπεινών και καταφρονημένων γυναικών.
Πόσο εύκολα, επίσης, η επίκληση για «διαθεματικότητα» και «συμπερίληψη» πάει περίπατο στον αγύριστο όταν αφορά τις γυναίκες που δεν μας μοιάζουν, τις γυναίκες που επιλέγουν από μόνες τους να «καταπιεστούν» από το σύστημα, εκείνες που θέλουμε να χειραφετήσουμε με το ζόρι αλλά αρνούνται σθεναρά να μας δώσουν το χέρι τους για να τους οδηγήσουμε στον δρόμο του φωτός και του αγώνα.
Και είναι κάτι πιο βαθύ που μας λερώνει, όταν τα βλέφαρα του αστικού λίμπεραλ φεμινισμού δεν σκιρτάνε για τις χιλιάδες νεκρές γυναίκες στην Παλαιστίνη εδώ και έναν χρόνο. Όταν αυτές γίνονται μονάχα αριθμοί που απλά περνάνε από τις οθονες μας, τα δεκάδες χιλιάδες γυναικόπαιδα, οι άμαχοι που σφαγιάζονται ανελέητα από το Ισραήλ και τον Νετανιάχου, με μαντίλες ή χωρίς. Δεν είναι ζήτημα μόνο κάποιας γενικευμένης υποκρισίας ή μη ξεπερασμένων αγκυλώσεων -που και αυτά υπάρχουν-, είναι που επιλέγει να βάλει ο καθένας τη μπίλια στη ρουλέτα της κατασκευασμένης προοδευτικότητας ώστε να του κάτσει με λίγη τύχη.
Γιατί σε γενικές γραμμές, το ζήτημα της φοιτήτριας στο Ιράν είναι ένα «αναίμακτο» ζήτημα για τη Δύση, καθώς όλοι συμφωνούν μεταξύ τους. Δεν χρειάζεται να λάβει χώρα κάποια σοβαρή πολιτική δράση, δεν χρειάζεται κανένα κίνημα να εμπλακεί και ιδιαίτερα, να συμμετέχει σε αντί-συστημικές διαδηλώσεις και να δεχθεί την ακραία δυτική καταστολή στις χώρες της Δύσης, όπως οι διαδηλώτριες υπερ της Παλαιστίνης που σέρνονται, ξυλοκοπούνται, παρενοχλούται και συλλαμβάνονται από τις άκρως δημοκρατικές ανεξίθρησκες δυτικές αστυνομικές αρχές.
Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, μπορούν να ρίχνουν κροκοδείλια δάκρυα για τη θέση της γυναίκας στο Ιράν όλοι μαζί εν χορώ, ακόμα και εκείνοι που υπογράφουν νομοσχέδια και συμφωνητικά για το πως θα πνίξουν πιο αποτελεσματικά όσους μετανάστες τολμάνε να περάσουν το Αιγαίο ώστε να ξεφύγουν από αυτή την καταπίεση. Το γυναικείο ζήτημα να λυθεί στη χώρα σας, αν γίνεται, και όχι στις δικές μας. Σωστά;
Η δική μας αποικιοκρατία είναι καλύτερη από τη δική σας
Στη «δική μας πλευρά», όμως, πόσα κείμενα επί κειμένων, διατριβές επί διατριβών με θέμα την περιβόητη αποαποικιοποίηση (decolonisation), τις σπουδές φύλου (gender studies) και όποια άλλη θεματική είναι «καυτή» αυτό το διάστημα στα αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν γραφτεί από τους ίδιους ανθρώπους που έτρεξαν να διαχωρίσουν τις γυναίκες μεταξύ τους στο Ιράν σε ηρωίδες και φανατισμένες κουρούνες, αλλά δεν προβλήματίστηκαν διόλου από το γεγονός ότι μετατράπηκαν μέσα σε λίγες ώρες στους ίδιους αποικιοκράτες με εκείνους που τους κουνάνε περιφρονητικά το δάχτυλο στα PhD τους.
Το σκηνικό φαίνεται πως ομοιάζει επικίνδυνα με εκείνο της Οργουελικής «Φάρμας των Ζώων»:
Η δική μας αποικιοκρατία είναι καλύτερη από τη δική σας» όπως και, «μερικοί αποικιοκράτες είναι πιο ίσοι από τους άλλους.
Και παρά τις καλές προθέσεις ορισμένων ανθρώπων, που έτρεξαν να διασφαλίσουν ένα φαντασιακό συλλογικό «εμείς», ένα «είμαστε εναντίον του κάθε καταπιεστή», να μας νουθετήσουν για την κατάσταση στο Ιράν, να μας πείσουν ότι θα αγκαλιάσουν τους Ιρανούς πρόσφυγες όπως και να είναι, να μας δείξουν για ακόμα φορά πόσο σπουδαίοι ανθρωπιστές είναι, η λυπηρή υπενθύμιση που πρέπει να γίνει είναι πως ο δρόμος για την κόλαση είναι πάντα στρωμένος με καλές προθέσεις.
Ο δρόμος για την πραγματική αποαποικιοποίηση είναι μια μεγάλη ανηφόρα που μάλλον κουράζει στα μισά αρκετούς που θεώρησαν πως το παιχνίδι θα παιχτεί μόνο ανάμεσα σε αποκαθηλώσεις αγαλμάτων του Χριστόφορου Κολόμβου, σε προσεγμένες εκθέσεις Μουσείων, σε αλλαγές ονοματοδοσίας οδών και αυτοσχέδιες χάρτες δικαιωμάτων στα πανεπιστήμια. Ωραία δυτικά πράγματα, για ωραίους δυτικούς ανθρώπους.
Διότι, έγινε εμφανές πως αυτός ο τόσο βολικά ασπρόμαυρος μουσουλμανικός κόσμος οφείλει να χειραφετηθεί μόνο με τους τρόπους μου εμείς γνωρίζουμε, μόνο με τους τρόπους που εμείς ξέρουμε καλά και θα διδάξουμε σε αυτές τις άτυχες, βασανισμένες ψυχές που έτυχε να γεννηθούν στη «λάθος» πλευρά του πλανήτη.
«Εμείς» θα τους φέρουμε το πολυπόθητο χρώμα, εμείς θα τους φέρουμε τα ανέμελα μαλλιά, εμείς «είμαστε» οι ιεραπόστολοι των δικαιωμάτων της νέας εποχής με όλα εκείνα τα απελευθερωτικά δώρα και τις δημοκρατικές χάντρες που θέλουμε να προσφέρουμε απλόχερα αλλά εκείνοι αρνούνται πεισματικά, χώνονται ακόμα περισσότερο στη θρησκοληψία και τον φανατισμό, ίσως γιατί μαζί με τις χάρτες δικαιωμάτων τους φέρνουμε μαζί και τσεκούρι, μαχαίρι, φωτιά καιβόμβες.
Αν ο έρωτας περνάει από το στομάχι, ο δυτικός πολιτισμός τροφοδοτείται βίαια στον οισοφάγο με την τρομακτική υπόκρουση των τυμπάνων του πολέμου.
Το γυναικείο ζήτημα και το LGBTQ ζήτημα, αλλά και οποιδήποτε ζήτημα ελευθερίας και δικαιωμάτων στις χώρες της Ανατολής, στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν ακόμα και στη Σαουδική Αραβία -που τα πετρέλαια και ο πλούτος της μας θολώνουν λίγο την κρίση για την θέση της γυναίκας εκεί πέρα-, δεν μπορεί να φιλτράρεται μονίμως από τη δική μας, υποτίθεται ανώτερη πολιτισμικά, δυτική κρίση και σίγουρα είναι αδιανόητη αυτή η εμμονική προσπάθεια μας να εμφανιζόμαστε διαρκώς ως τους απανταχού σωτήρες της ανθρωπότηταςχωρίς καμία διάθεση να ακούσουμε επαρκώς και στοχαστικά την άλλη πλευρά.
Την ίδια στιγμή, μάλιστα, που συντελείται μια γενοκτονία μπροστά στα μάτια μας, που διωκώνται σωρηδόν άνθρωποι στις δικές μας χώρες επειδεί υποστηρίζουν την Παλαιστίνη -πρόσφατό παράδειγμα στην Ελλάδα η εκπαιδευτικός Ελευθερία Παλαιστίδου που διώκεται επειδή οι μαθητές της ζωγράφισαν ένα έργο για την «Ειρήνη» με θέμα την Παλαιστίνη- και που έχουμε σταθεί εντελώς ανίκανοι να τη σταματήσουμε ή να προστατέψουμε αποτελεσματικά αυτούς τους ανθρώπους.
Φυσικά και μπορούμε να βάλουμε όσα καρπούζια θέλουμε στις μασχάλες μας, φυσικά και ο αγώνας για ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση είναι παγκόσμιος και ισότιμος με κάθε άλλον αγώνα. Αλλά πριν φορέσουμε με αγωνία τις κάπες τους υπερ-ήρωα, θα ήταν δόκιμο να προσπαθήσουμε να αποτινάξουε και εμείς κάποια βαρίδια από πάνω μας πρώτα, όπως αυτή η ενοχλητική απέχθεια για το οτιδήποτε δεν υπακούει στις δικές μας προσλαμβάνουσες ή στις δικές μας προθέσεις.
Με καμία διάθεση διδακτισμού, ίσως η απαλλαγή από κάθε υπόλειμμα συστημικού ρατσισμού που έχουμε μέσα μαςνα αποδειχθεί αρκετά αναζωογονητική, όπως και το να μην αφήνονται απλόχερα τα φλέγοντα ζητήματα να γίνονται στυγνή προπαγάνδα στα νύχια κάθε ακροδεξιού αρπακτικού αυτού του μπαμπούλα του αστικού φεμινισμού που έχει κολλήσει πάνω μας σαν κακοφορμισμένη βδέλλα. Στους πόσους θανάτους, άραγε, να κεφαλοποιείται πολιτικά μια γενοκτονία;
Γιατί, δυστυχώς, όταν αυτά τα δυσοίωνα τύμπανα του πολέμου ηχήσουν πάλι το προσεχές διάστημα, θα αναμετρηθούμε μεταξύ μας και θα δούμε ποιο είναι, εν τέλει, αυτό το τόσο βαρύγδουπο «εμείς».
Yes, ’n’ how many deaths will it take till he knows
That too many people have died?
