Gandalf: “Το Παλαντίρ είναι επικίνδυνο εργαλείο Σαρουμάν”
Saruman: “Γιατί; Γιατί να φοβηθούμε να το χρησιμοποιήσουμε;”
Gandalf: “Δεν ξέρουμε που βρίσκονται όλες τους, οι πέτρες της όρασης. Δεν ξέρουμε ποιος άλλος μπορεί να βλέπει “
Το Παλαντίρ, από όπου πήρε το όνομά της η εταιρεία, είναι μαγική πέτρα στην μυθολογία της Μέσης Γης του Tolkien, η οποία επιτρέπει στον χειριστή της να δει παντού στον χώρο και στον χρόνο
Παρά τις συνθήκες απόλυτης μυστικότητας στο εσωτερικό της χώρας, μάθαμε στις αρχές του προηγούμενου μήνα από την ανακοίνωση της ίδιας της εταιρείας πως η κυβέρνησή μας έχει συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία “ανάλυσης δεδομένων” Palantir, ήδη από την άνοιξη, για να βοηθήσει στη διαχείριση της πληροφορίας για την πανδημία. Μας το μετέφερε δε δια του Διευθύνοντος Συμβούλου της και του λογαριασμού της στο twitter:
Επρόκειτο για αναπάντεχη ανακοίνωση. Αναπάντεχη θα υπέθετε κανείς για την ελληνική κυβέρνηση τουλάχιστον, η οποία μάλλον δεν την περίμενε και δεν πρόλαβε να σκαρφιστεί κάποια επικοινωνιακή διαχείρισή της – ή που απλά ζει σε ένα τέτοιο πλαίσιο μιντιακά και δικαστικά απελευθερωμένης αυθαιρεσίας ώστε να αδιαφορεί. Παρόμοια σύμβαση ή μνημόνιο συνεργασίας αν υπάρχει θα έπρεπε να είχε αναρτηθεί στη Διαύγεια, ή στο e-procurement. Δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Τρία κόμματα (το ΜΕΡΑ25, ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝ.ΑΛ) έχουν ζητήσει στοιχεία από την κυβέρνηση κοινοβουλευτικά όπως έχει κάνει και η οργάνωση Vouliwatch. Σχετική ερώτηση επίσης έχουν καταθέσει οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στο ευρωκοινοβούλιο. Στις 30/12 μάθαμε πως η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων παρενέβη τελικά, ζητώντας να μάθει αν εφαρμόζεται η Ελληνική νομοθεσία προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Το ερώτημα είναι μεν καίριο, αλλά είναι ένα μόνο από αυτά που πρέπει να τεθούν.
Παράλληλα ανακύπτουν πολλά άλλα ερωτήματα, όπως η κλίμακα των δεσμεύσεων της ελληνικής κυβέρνησης προς την Palantir και ο σχετικός σχεδιασμός μια και αυτή η “ολοένα και διευρυνόμενη συνεργασία” που αναφέρεται στο Δελτίο Τύπου της συνάντησης, παραμένει αδιευκρίνιστη. Ερωτήματα επίσης σχετικά με την αδιαφάνεια της ίδιας της σύμβασης ή συμφωνίας και τους λόγους της απόκρυψής της. Ερωτήματα τέλος σχετικά με το πώς φαντάζεται η ελληνική κυβέρνηση το ρόλο εταιρειών όπως η Palantir, στην οικοδόμηση των ψηφιακών υποδομών της χώρας, σε σχέση μάλιστα με τη στρατηγική ευρωπαϊκής “ψηφιακής κυριαρχίας“, που προωθεί και η Γερμανική Προεδρία (και η οποία βεβαίως έχει υπονομευθεί με το καλημέρα όπως θα δούμε).
Η ελληνική υπόθεση Palantir έχει απασχολήσει εκτενώς τα δημοσιογραφικά ΜΜΕ, εν αντιθέσει με τα κανάλια φυσικά και τα έντυπα και διαδικτυακά εργαλεία Δημοσίων Σχέσεων της κυβέρνησης, αλλά προκάλεσε και την αντίδραση της κοινωνίας των πολιτών. Ενδεικτικά:
Το Vouliwatch (το οποίο όπως είπαμε έχει υποβάλλει αίτηση κατάθεσης εγγράφων και ζητά τη σύμβαση μεταξύ της Palantir και του Υπουργείου):
Η Ελίζα Τριανταφύλλου στο Inside Story:
Ο Αντώνης Γαλανόπουλος στην Εφημερίδα των Συντακτών:
Ποια είναι η Palantir
Η παρουσία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μιας εταιρείας στενά συνδεδεμένης με το περιβάλλον των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, με βεβαρυμένο μητρώο συνέργειας σε καταπάτηση πολιτικών δικαιωμάτων, διευκόλυνσης της παράκαμψης ή και παραβίασης του ιδιωτικού απορρήτου και με στενές σχέσεις με τον Τραμπισμό (o ιδρυτής της εταιρείας Πίτερ Τίελ – Peter Thiel είναι από τους ελάχιστους ψηφιακούς ολιγάρχες που συντάχθηκαν με τον Τραμπ, παρότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις έχει σιωπήσει), είναι εύλογο να προκαλεί ανησυχίες. Η ίδια η εταιρεία είναι κυριολεκτικά γέννημα-θρέμμα της CIA. Χρηματοδοτήθηκε από την αρχή της δημιουργίας της από τον ίδιο τον Τίελ (επενδυτής και μεγαλομέτοχος στο facebook, συνιδρυτής του PayPal), αλλά και από το ταμείο επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital) της CIA In-Q-Tel και υπήρξε βασικός αρωγός της δημιουργίας του πανοπτικού δικτύου κατασκοπείας της NSA το οποίο αποκάλυψε ο Edward Snowden. Παράλληλα έχει συνεργασία με πολλές άλλες αστυνομίες και υπηρεσίες ασφαλείας στον Δυτικό πάντα κόσμο, του οποίου την ασφάλεια θεωρεί ως πρωταρχικό της μέλημα η εταιρεία. Η Palantir δρα στις ΗΠΑ σαν το ιδιωτικό παράρτημα της CIA και του FBI μαζί, εκμεταλλευόμενη τον ιδιωτικό της χαρακτήρα για να φτάσει χωρίς ρυθμιστικές και δικαστικές παρεμβάσεις σε πληροφορίες που οι υπηρεσίες αυτές θα είχαν δυσκολίες να συγκεντρώσουν με σύννομο τρόπο. Η συμμετοχή της Palantir στο βαθύ αμερικανικό κράτος και η υπαρξιακή εξάρτηση της από αυτό, αλλά και η ευκολία με την οποία ξεπερνά θέματα ηθικής τάξης και δεοντολογίας στην υπηρεσία του στόχου της, την καθιστούν μαύρο πρόβατο, μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες εταιρείες στον ψηφιακό χώρο, παρά τον τεράστιο ανταγωνισμό στην ηθική απαξία, καθώς τα μεγάλα αμερικανικά ολιγοπώλια του ψηφιακού χώρου καθημερινά καταγγέλλονται για παραβιάσεις που πλήττουν το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία.
Τι πουλάει η Palantir;
Η Palantir δεν είναι εταιρεία που συλλέγει δεδομένα για πώληση ή μάρκετινγκ. Είναι κάτι σαν εταιρεία συμβούλων η οποία διαθέτει λογισμικό που αναλύει δεδομένα, παρέχει εύχρηστες διεπαφές απεικόνισής τους και οργάνωσής τους (αυτό είναι σημαντικότερο από όσο ακούγεται), συμβουλεύει για τη στρατηγική άντλησης πληροφοριών κτλ. Τα ίδια τα δεδομένα όμως είναι ιδιοκτησία των πελατών της. Η Palantir μπορεί να εξαγάγει πολύτιμη πληροφορία από τον ωκεανό των δεδομένων που έχει μια εταιρεία ή ένας οργανισμός – όπως η CIA ή η NSA, ή να διασυνδέσει βιβλιοθήκες και αποθετήρια των πελατών της όπως έκανε π.χ. με τα (αγνώστου αριθμού αλλά πάντως πάρα πολλά) αστυνομικά τμήματα ανά τις ΗΠΑ τα οποία απέκτησε ως πελάτες.
Ζώντας και αλληλεπιδρώντας στην κοινωνία, κάθε άνθρωπος ηλεκτρονικά ή σωματικά, ψηφιακά ή αναλογικά, αφήνει καταγεγραμμένα ίχνη. Ο κάθε άνθρωπος σε μια σύγχρονη κοινωνία παράγει συνεχώς ένα “νέφος” από δεδομένα. Η Palantir ουσιαστικά παίρνει αυτό το νέφος δεδομένων και παρέχει στους πελάτες της τη δυνατότητα να εξάγει πληροφορία από αυτό. Σε κλίμακα ατόμων, ομάδων, δημογραφικών, κοινωνιών. Το ίδιο μπορεί να κάνει και για κάθε διαδικασία που παράγει αθρόα δεδομένα, τα οποία είναι αδύνατον να επεξεργαστεί ένας άνθρωπος ή και ένας οργανισμός, παρά μόνο αν διαθέτει εργαλεία ταχείας ανάλυσης και της οπτικοποίησης. Είτε η πληροφορία αφορά κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας (παρέχοντας πληροφορίες αποσπασμένες από μαρτυρίες μικρών παιδιών και αντλημένες από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, για μετανάστες από τη λατινική Αμερική προς απέλαση), είτε την Airbus και τη μαζική συλλογή δεδομένων από κάθε πτήση για τη βελτίωση της συντήρησης των αεροπλάνων και την εξοικονόμηση πόρων, η βασική αρχή είναι η ίδια. Όταν π.χ. η αμερικανική μυστική υπηρεσία NSA εξαπέλυσε εναντίον της ανθρωπότητας το XKEYSTROKE, ένα εργαλείο που της έδινε τη δυνατότητα να υποκλέπτει και να παρακολουθεί σε τρομακτική κλίμακα, προσωπικές επικοινωνίες σε πέντε ηπείρους, η Palantir δεν συμμετείχε μεν στη δημιουργία του, αλλά κατασκεύασε το “Google” που έκανε όλα αυτά τα δεδομένα εξορύξιμα, και κατανοήσιμα από ανθρώπους. Τόσο, πού που η πολλαπλή διασταύρωσή τους μπορεί να επιτρέπει ακόμα και την “αποανωνυμοποίηση” ανωνυμοποιημένων δεδομένων. Κάτι που όντως αποτελεί μείζονα κίνδυνο για κάθε πολιτική προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Η Palantir επίσης χρησιμοποιείται όπως είπαμε και σαν μηχανισμός παράκαμψης νομίμων διαδικασιών από τις αστυνομικές αρχές. Για παράδειγμα, ενώ για την παρακολούθηση ενός αυτοκινήτου με κοριό χρειάζεται κάποιου είδους εισαγγελική εντολή, η Palantir, αντλώντας πληροφορίες από δημόσιες κάμερες παρακολούθησης, της τροχαίας ή των διοδίων, από την ταυτοποίηση του οδηγού και τη συσχέτιση με λογαριασμούς στα ΜΚΔ, ή αριθμούς κινητού τηλεφώνου, μπορεί να αντλήσει τεράστιο όγκο προσωπικών πληροφοριών και να ξέρει πού ήταν το αυτοκίνητο, πού είναι και κατά πάσα πιθανότητα πού θα πάει, ακόμα και για ποιο λόγο. Συνολικά οι δυνατότητες που τα εργαλεία της Palantir προσφέρουν στην αμερικανική αστυνομία, είναι ανατριχιαστικές.
Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς της συνεργασίες, είναι η στενή σχέση της Palantir με τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και το αστυνομικό-στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας που προκαλεί αυξημένη ανησυχία. Οι μέθοδοι εξόρυξης και ανάλυσης που διαθέτει η Palantir έχουν μεν τρομακτικές δυνατότητες, αλλά δεν έχει κάποιο τεχνολογικό μονοπώλιο σε αυτές. Υπάρχουν αρκετοί τεχνολογικά ισότιμοί της ανταγωνιστές. Το βασικό προϊόν που πουλάει η Palantir δεν είναι λοιπόν δεδομένα που συλλέγονται μέσα από τα εργαλεία της σε τρίτους, αλλά η εμπειρογνωσία της, η δικτύωσή της και τα συστήματα παρουσίασης της πληροφορίας που συλλέγεται. Αν μας απασχολεί η αγοραπωλησία δεδομένων σε σχέση με το ελληνικό δημόσιο, θα πρέπει να μας απασχολήσει περισσότερο η σχέση με εταιρείες που έχουν στον πυρήνα του επιχειρηματικού μοντέλου τους την συλλογή και την εμπορία δεδομένων: την Google, ή τη Microsoft,…
Μια εταιρεία που δεν έχει κατορθώσει να βγάλει κέρδη
Η Palantir από το 2003 που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα ήταν και είναι μια εταιρεία που, όπως είπαμε, δούλευε για κρατικές υπηρεσίες. Η εταιρεία όμως τα τελευταία χρόνια έχει ανοιχτεί. Έχει αποκτήσει και πελάτες στον ιδιωτικό τομέα και πλέον “μόνο” το 47% των εσόδων της είναι από κρατικές προμήθειες. Αλλά αντίθετα με τις κρατικές υπηρεσίες, η επιτυχία της στον ιδιωτικό τομέα δεν είναι ακριβώς δεδομένη. Έχει πελάτες ικανοποιημένους, όπως η Airbus, ή η BP, αλλά και πελάτες που τη βρήκαν ακριβή για αυτό που προσφέρει και την εγκατέλειψαν, όπως η Coca-Cola, η American Express ή το Nasdaq. Τα έσοδά της βαίνουν ανερχόμενα, αλλά ο ισολογισμός της παραμένει αρνητικός – διευρυνόμενα αρνητικός μάλιστα. Η εταιρεία το 2018 και το 2019, είχε ζημίες μεγαλύτερες από μισό δισεκατομμύριο δολάρια κάθε χρονιά, με τζίρους που ξεπερνούσαν τα 700 εκατομμύρια δολάρια το 2019. Από το 2003 που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα δεν είχε ούτε μία κερδοφόρα χρονιά.
Αφού εισήχθη, φέτος στις 30 Σεπτεμβρίου, στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης τα νούμερα αυτά δεν βελτιώθηκαν – αντιθέτως, η εταιρεία κατέγραψε, μαζί με μεγαλύτερα έσοδα, ακόμα μεγαλύτερες ζημίες. Η ανακοίνωση της συνεργασίας της Palantir με την ελληνική κυβέρνηση, ήταν κατά πάσα πιθανότητα ένα επικοινωνιακό τέχνασμα για να αυξήσει τις “καλές ειδήσεις” για τη μετοχή της. Είναι ενδεικτικό πως την εποχή που έγινε η ανακοίνωση η εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας ήταν στα χειρότερά της και η οικονομική καταστροφή που ήταν σαφές πως αντιμετώπιζε η Ελλάδα από τις βαρύτερες στον κόσμο. Οι έπαινοι της Palantir για την αντιμετώπιση της πανδημίας από τη χώρα μας και η έμμεση προβολή της εταιρείας για την αρωγή που προσέφερε στην “επιτυχία” αυτή, είναι μάλλον ενδεικτική της σοβαρότητας με την οποία αντιμετωπίστηκε η συνεργασία με την Ελληνική κυβέρνηση.
Η Palantir, η δημόσια υγεία και η Ευρώπη
Το ότι η Palantir ιδρύθηκε δυο χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 δεν ήταν σύμπτωση. O Economist έχει αποκαλέσει την εταιρεία “παιδί της 11ης Σεπτεμβρίου” που φτιάχτηκε ακριβώς μέσα στο κλίμα και την ‘ευκαιρία’ της αντιτρομοκρατικής ατζέντας. Αν μια παγκόσμια κρίση ήταν η ευκαιρία για την κατασκευή μιας ιδιωτικής βιομηχανίας εκχώρησης των λειτουργιών και δυνατοτήτων ασφάλειας μιας χώρας, μια άλλη παγκόσμια κρίση, εκείνη της πανδημίας COVID-19, αποτελεί το εφαλτήριο της κατασκευής μιας βιομηχανίας ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης και εκμετάλλευσης των δημόσιων δεδομένων υγείας. Το άνοιγμά της εταιρείας στον τομέα αυτόν, ένα τομέα που αναμένεται στα επόμενα χρόνια να αποτελέσει θησαυρό και μείζονα στρατηγικό πόρο, είναι η νέα προκεχωρημένη γραμμή ιδιωτικοποίησης βασικών δημοσίων υποδομών. Η εταιρεία έσπευσε να προσφέρει δωρεάν και αυτοβούλως την πανδημική συνδρομή της σε διάφορες ευρωπαϊκές και μη χώρες, κάτι που ήταν γνωστό (και για τη χώρα μας) ήδη από τον Ιούλιο.,,
Στις ίδιες τις ΗΠΑ η μονοπώληση (κατόπιν πρωτοβουλίας της κυβέρνησης Τραμπ), των δεδομένων από την Palantir – ακόμα και σε βάρος του CDC του Κέντρου Επιδημιολογικού Ελέγχου των ΗΠΑ – έχει οδηγήσει σε αδυναμία ανάλυσης των δεδομένων και παραγωγής προτάσεων από τους επιστήμονες. To CDC έχει καλέσει τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο Μπάιντεν να μην ανανεώσει την συνεργασία της κυβέρνησης των ΗΠΑ με την Palantir και για λόγους αναποτελεσματικότητας – πέρα από αυτούς της ασφάλειας…
Η φιλοδοξία της Palantir είναι εμφανώς η είσοδος στα δεδομένα υγείας και έξω από τις ΗΠΑ. Το πρώτο βήμα ήταν η Βρετανία. Η κυβέρνηση Τζόνσον συμφώνησε με την Palantir στην αρχή της πανδημίας, για να της παράσχει υπηρεσίες ανάλυσης των δεδομένων και δημιουργίας Covid-19 Data Store, έναντι μίας λίρας σύμβαση η οποία επεκτάθηκε το καλοκαίρι και τιμολογήθηκε στο 1 εκατομμύριο λίρες. Η συμφωνία παρέμεινε κρυφή και δημοσιοποιήθηκε (εν μέρει) τελικά τον Ιούνιο μετά από αλλεπάλληλες δικαστικές προσφυγές ακτιβιστών για την προστασία του ιδιωτικού απόρρητου. Στη συνέχεια η κυβέρνηση της Βρετανίας προχώρησε σε εξίσου αδιαφανείς συμφωνίες περαιτέρω συνεργασίας με την Palantir ύψους 23.5 εκατομμυρίων λιρών.
Υπάρχουν πολλαπλές ενστάσεις και για την ασφάλεια των δεδομένων αλλά και για το πού οδηγούν τέτοιου είδους συμφωνίες το σύστημα υγείας της Βρετανίας. Επίσης, εκφράζονται φόβοι – και αυτό είναι το κρίσιμο και για εμάς – πως προωθείται συνολικά η ιδιωτικοποίηση της ανάλυσης των δεδομένων υγείας, από ό,τι φαίνεται στα πλαίσια της εκχώρησης της συνολικής ανάλυσης και διαχείρισης των δημοσίων δεδομένων σε ιδιωτικές εταιρείες, μέσα από αδιαφανείς Συμπράξεις Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα.
Είναι σαφές από την πορεία της εξέλιξης των τεχνολογιών γύρω από τη χρήση “Ογκωδών Δεδομένων” (Big Data), πως σε πολύ λίγο καιρό όποιος ελέγχει και μπορεί να διαχειριστεί τα ιατρικά και γενικά τα δεδομένα υγείας των πολιτών, θα ελέγχει και την κατεύθυνση και τους αρμούς της πολιτικής υγείας αλλά και θα εμπλέκεται σε βασικό επίπεδο με τη δημόσια ιατρική έρευνα. Ήδη η Palantir συνεργάζεται με την Merk για την ανάπτυξη ενός εργαλείου που θα συνδράμει την έρευνα για τον καρκίνο, και το οποίο θα αντλεί δεδομένα από πολλές – ασαφές ακόμα ποιες – εργαστηριακές πηγές. Δεν είναι το θέμα της αναμφισβήτητης χρησιμότητας που τέτοια εργαλεία θα έχουν, αλλά το πλέγμα των ιδιοκτησιακών σχέσεων που δημιουργούν μέσα στη βασική έρευνα και ο τρόπος με τον οποίο “αποδημοσιοποιείται” η έρευνα και η δημόσια υγεία.
Όπως δήλωσε και η Λίνα Ντέντσικ, συνδιευθύντρια του εργαστηρίου Δικαιοσύνης Δεδομένων του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ στο περιοδικό New Statesman:
“…Αυτή [η συνεργασία με την Palantir] πηγαίνει πέρα από την ιδιωτικοποίηση… Αυτό που θα κάνει είναι να αυξάνει την εξάρτηση από την τεχνολογική υποδομή [της Palantir] με τον χρόνο. Η εφαρμογή των τεχνολογιών αυτών αναδομεί τις οργανωτικές πρακτικές, με τέτοιο τρόπο ώστε να διακινδυνεύεται ο εκτοπισμός των δημόσιων υποδομών και του τρόπου με τον οποίο χαράσσεται η πολιτική. Αυτό δίνει στην Palantir τεράστια εξουσία με τρόπο διαφορετικό από ότι ένα συνηθισμένο outsourcing.”
Αν αυτό είναι μια φορά κίνδυνος για μεγάλες χώρες με υπαρκτές και ανεπτυγμένες δημόσιες ψηφιακές υποδομές, σε χώρες όπως η Ελλάδα είναι ουσιαστική παραχώρηση – άλλη μία – της κυριαρχίας επί των δεδομένων της χώρας σε τεράστιους ψηφιακούς κολοσσούς, στενά συνδεδεμένους με τις υπηρεσίες πληροφοριών της υπερδύναμης. Το γεγονός επιπλέον πως θέματα μυστικότητας των συμβάσεων και απόκρυψής τους από τον δημόσιο έλεγχο ανακύπτουν συνεχώς, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού όπου η Palantir κάνει συμφωνίες με κράτη, δείχνει το εξαρχής προβληματικό τέτοιου είδους συνεργασιών στην τήρηση βασικών αρχών διαφάνειας και λογοδοσίας.
Palantir και Ευρώπη
Αν στην Ελλάδα η απουσία μιας σύγχρονης εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής και η τεχνολογική υστέρηση, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, κάνει τη συζήτηση για “ψηφιακή κυριαρχία” να μοιάζει γραφική (παρότι κρίσιμη), δεν ισχύει το ίδιο και για τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Το θέμα της ψηφιακής κυριαρχίας, της κυριαρχίας πάνω στα δεδομένα που παράγονται στην Ευρώπη, το οποίο έμοιαζε να είναι ένα πεδίο από το οποίο η Ευρώπη είχε παραιτηθεί, αναζωπυρώθηκε πάλι τον Δεκέμβριο καθώς, ξαφνιάζοντας πολλούς, τόσο το σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Αγορά, όσο και εκείνο για τις Ευρωπαϊκές Ψηφιακές Υπηρεσίες, παρά τα πολλά προβλήματά τους, για πρώτη φορά έμοιαζαν να ασκούν μια στοιχειώδη πίεση που αμφισβητεί το μοντέλο του ψηφιακού ολιγοπωλίου που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ, με κάτι περισσότερο από ευχές. Οι επικριτές τους βέβαια διεκτραγωδούν την αδυναμία της Κομισίον να δει πέρα από το πλαίσιο του “ανταγωνισμού” και να αντιμετωπίσει τις πλατφόρμες σαν αντικείμενα αυστηρής ρύθμισης για το δημόσιο συμφέρον. Στην πραγματικότητα ήταν ένα ακόμα διστακτικό βήμα στη γεωπολιτική των δεδομένων, ένα πεδίο στο οποίο η Επιτροπή της Φον Ντερ Λάιεν έχει κινηθεί σχετικά επιθετικά. Είχε προηγηθεί η απόφαση του γαλλικού Συμβουλίου της Επικρατείας να επιτρέψει την δημιουργία του Κέντρου Δεδομένων για την Υγεία της Γαλλίας με τη συνεργασία της Microsoft, αλλά με επιφυλάξεις εξαιτίας της θεωρητικής δυνατότητας των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ να παρακάμψουν κάθε συμφωνία και να απαιτήσουν πρόσβαση στα στοιχεία αυτά. Παρότι η απόφαση είναι θετική για τη Microsoft, προλειαίνει το έδαφος για de facto αποκλεισμό αμερικανικών εταιρειών από μεγάλα έργα που αφορούν ευαίσθητα δεδομένα Γάλλων (και δυνητικά Ευρωπαίων) πολιτών. Εδώ βέβαια καμία σχετική ανησυχία δεν έχει εκφραστεί για ανάλογα σχέδια αποθήκευσης δημοσίων δεδομένων – πολιτών της χώρας μας – σε υποδομές αμερικανικής εταιρείας.
H ίδια η επιλογή της Γαλλίας για την δημιουργία και τη συντήρηση ενός Κέντρου που θα συλλέγει όλα τα δεδομένα υγείας (αρχής γενομένης από τα δεδομένα σχετικά με την πανδημία) είναι αποτέλεσμα της ολοένα και πιο ασφαλούς διαπίστωσης πως στο πεδίο των δεδομένων και της ανάλυσής τους θα κριθεί η τεχνολογική ηγεμονία στις επόμενες δεκαετίες. Παρόμοια πρωτοβουλία έχει πάρει η Φινλανδία, αλλά και η Γερμανία.
Μέσα σε αυτό το πεδίο η δράση της Palantir παραμένει ένα καλό βαρόμετρο για τη σοβαρότητα της ευρωπαϊκής αποφασιστικότητας για ψηφιακή κυριαρχία και κυριαρχία πάνω στα δεδομένα της ίδιας της ΕΕ. Η εταιρεία συνεργάζεται με την Europol, στη Γερμανία έχει συνεργασία με την Ομοσπονδιακή αστυνομία, αλλά και μe αστυνομίες κρατιδίων, ενώ διατηρεί και επαφές με τον Γερμανικό στρατό. Palantir χρησιμοποιεί ακόμα και η Δανέζικη αστυνομία. Η οργάνωση για την υπεράσπιση του ιδιωτικού απόρρητου SOTI, έχει ζητήσει να διερευνηθούν όλες οι συμφωνίες της εταιρείας με ευρωπαϊκές αστυνομικές αρχές.
Παράλληλα η εταιρεία συνεργάζεται με πολλές μεγάλες ιδιωτικές ευρωπαϊκές εταιρείες. Στη Γαλλία, από την άλλη, ετοιμάζεται μια “Γαλλική Palantir“, στα πλαίσια της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας.
Υπάρχει κάτι όμως που κάνει τη διακήρυξη των προθέσεων της ΕΕ για την ψηφιακή κυριαρχία και την κυριαρχία επί των δεδομένων της κάπως αυτοαναιρούμενη. Το Gaia-X, είναι ένα πρόγραμμα όπου, όπως παρουσιάζεται, “αντιπρόσωποι από την πολιτική, τις επιχειρήσεις και την επιστήμη από τη Γαλλία και τη Γερμανία, μαζί με άλλους Ευρωπαίους εταίρους, δημιουργούν μια πρόταση για τη νέα γενιά υποδομών δεδομένων της Ευρώπης: ένα ασφαλές, ομοσπονδιοποιημένο σύστημα που καλύπτει τα υψηλότερα στάνταρ ψηφιακής κυριαρχίας ενώ προωθεί την καινοτομία”. Σε αυτό το πρόγραμμα Ευρωπαϊκής κυριαρχίας έχει κληθεί και συμμετέχει από την ίδρυσή του η… Palantir! Όπως αναφέρει οργισμένα μια ευρωβουλεύτρια των Γερμανών Πρασίνων: “Τι είδους επιχειρηματικό μοντέλο και τι αξιοπιστία μπορεί να έχει ένα Ευρωπαϊκό υπολογιστικό νέφος αν η εξόρυξη δεδομένων γίνεται από την εταιρεία που σχετίζεται με τις χειρότερες πρακτικές των αρχών επιτήρησης των ΗΠΑ”
Όπως παρατηρεί ο λευκορωσικής καταγωγής θεωρητικός της τεχνολογίας Ευγκένι Μοροζόφ, αν καλέσαν την Palantir, για ποιο λόγο δεν καλούν και την NSA;
O ίδιος είχε παλιότερα παρατηρήσει πως η “Ευρώπη θα μπορεί να λέει πως έχει μια εύλογη συζήτηση για την “τεχνολογική της κυριαρχία”, όταν το επίπεδο της ανησυχίας της για την Huawei, εξισωθεί με το επίπεδο ανησυχίας της για την Palantir ας πούμε. Δεν έχει φτάσει ακόμα αυτή η στιγμή…
Η Palantir λοιπόν πέρα από όλα τα άλλα είναι δείκτης της προθυμίας και της δυνατότητας της ΕΕ να αποκοπεί από το πλέγμα κηδεμονίας των αμερικανικών υπηρεσιών επιτήρησης – μια και η εταιρεία είναι σχεδόν άμεσος εκπρόσωπός τους. Ακόμα και μέσα στα στενά πλαίσια του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, θα έπρεπε να το κάνει. Αλλιώς θα παραμείνει μια τεχνολογική περιφέρεια των ΗΠΑ. Η διακοπή της σχέσης με μια εταιρεία που το βασικό της πλεονέκτημα είναι η σχέση της με το βαθύ αμερικανικό κράτος των μυστικών υπηρεσιών, ιδίως από τη στιγμή που μετά τον Snowden ξέρει πως και οι επιχειρήσεις της είναι στόχος βιομηχανικής κατασκοπίας από αυτές, θα είναι σημάδι γεωπολιτικής αναδιάταξης…
…Σε ό,τι μας αφορά εδώ στην Ελλάδα, περιμένουμε να μάθουμε την κλίμακα της σχέσης με την Palantir, το τι έχει πετύχει για την πανδημία στη χώρα με την μεγαλύτερη υστέρηση δημοσιοποίησης πανδημικής πληροφορίας, αλλά και αν θα επεκταθεί η σχέση της με το Ελληνικό κράτος
