Η άγρια δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ προκάλεσε αλλεπάλληλα ηλεκτροσόκ που διαπερνούν μέχρι σήμερα τη ραχοκοκκαλία του πλανήτη. Έβγαλε στον δρόμο εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και αλλού στον κόσμο -παρά το μούδιασμα των lockdown και τον φόβο της πανδημίας- και επανέφερε στην ατζέντα πιο δυναμικά από ποτέ τα ζητήματα της αστυνομικής βίας, του φυλετικού ρατσισμού και των διακρίσεων κάθε είδους.
Εδώ και τρεις εβδομάδες η ανθρωπότητα συζητά, αναθεωρεί, συγκρούεται και εκρήγνυται. Φρέσκες ιδέες βρίσκουν ευήκοα ώτα και παλιές ιδέες επαναδιατυπώνονται επικαιροποιημένες ως hashtags ή σαν αναρτήσεις στα social media. Και, όπως συμβαίνει συνήθως, μέσα από όλη αυτή τη ζύμωση παράγονται και κάποια τοξικά απόβλητα.
Εδώ και τρεις εβδομάδες, παράλληλα και με αφορμή τις διαδηλώσεις, τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και τα μνημόσυνα, καταγράφονται καθημερινά περιστατικά αδιανόητης βίας και ανεξάντλητης βλακείας που μοιάζουν βγαλμένα από έναν πολύ γκροτέσκο εφιάλτη.
Ακολουθούν πέντε από τα πιο χαρακτηριστικά, ταξινομημένα από το πιο βλακώδες ως το πιο εξοργιστικό.
#5 Ένα άγαλμα πέφτει, πέφτει
Η αποκαθήλωση αγαλμάτων και η καταστροφή μνημείων που σχετίζονται με την περίοδο της δουλείας αποτέλεσε από ένα σημείο κι έπειτα οργανικό κομμάτι των διαμαρτυριών κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων που εξαπλώθηκαν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη μετά τη δολοφονία του Φλόιντ.
Το ξήλωμα των αγαλμάτων δουλεμπόρων και δουλοκτητών ξεκίνησε από το Ηνωμένο Βασίλειο, συνεχίστηκε στο Βέλγιο και τελικά η ιδέα μεταλαμπαδεύτηκε και στις ΗΠΑ, όπου σε διάφορες πόλεις βανδαλίστηκαν ή καταστράφηκαν μνημεία που στήθηκαν την εποχή της αποικιοκρατίας.
Κάτι τέτοιο συνέβη και στο Πόρτσμουθ της Βιρτζίνια, αλλά το γκρέμισμα του μνημείου της Συνομοσπονδίας στην Κορτ Στριτ δεν έγινε χωρίς απρόοπτα. Οι διαδηλωτές σκαρφάλωσαν στον κολοσσιαίο οβελίσκο που στήθηκε το 1870 για να τιμήσει τους νεκρούς στρατιώτες της κομητείας του Νόρφολκ, αποκεφάλισαν τα τέσσερα αγάλματα που στόλιζαν τη βάση του και άρχισαν να τα γκρεμίζουν ένα – ένα μέσα σε επευφημίες και πανηγυρισμούς. Μέχρι που κάπιο απ’ αυτά καταπλάκωσε και τραυμάτισε σοβαρά ένα από τους διαδηλωτές που βρίσκονταν συγκεντρωμένοι στη βάση του μνημείου.
#BREAKING: Portsmouth Protester critically injured after Confederate statue landed on his head. #Virginia pic.twitter.com/vdUCbbOdar
— Joshua Rodriguez (@Joshuajered) June 11, 2020
Ο τραυματισμένος διαδηλωτής έχασε τις αισθήσεις του και διακομίστηκε με ασθενοφόρο στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
#4 Όσα πήρε ο άνεμος
Σε μία κίνηση που συζητήθηκε πολύ και σε πολλές λάθος βάσεις, η ψηφιακή πλατφόρμα HBO Max απέσυρε προσωρινά το θρυλικό φιλμ ‘Όσα παίρνει ο Άνεμος’ από την ταινιοθήκη της, επειδή αναπαράγει (σε επική δοσολογία είναι η αλήθεια) όλα τα φυλετικά στερεότυπα κατά των οποίων διαμαρτύρονται σήμερα οι Αμερικανοί.
Η ταινία έχει πλέον επιστρέψει στη θέση της, “εμπλουτισμένη” όμως με έναν πρόλογο από τη μαύρη ακαδημαϊκό Ζακλίν Στιούαρτ και επιπρόσθετο σχολιασμό που επεξηγεί τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής στην οποία εκτυλίσσεται η πλοκή της ταινίας.
Στην ουσία της, η κίνηση του HBO Max είναι μάλλον προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά έδωσε αφορμή για ποικίλες παρερμηνείες. Εννοείται ότι τα social media (των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων) πρωτοστάτησαν στη ‘συζήτηση’, μετατοπίζοντας το βάρος της σε παρεκκλίνοντα σημεία και γραφικές ιδεοληψίες.
Σήμερα που είμαστε όλοι λίγο πιο ψύχραιμοι, καταλαβαίνουμε ότι η λογοκρισία δεν είναι ποτέ η λύση. Δεν γίνεται να εξαφανίσουμε όλες τις ταινίες που αναπαράγουν στερεότυπα, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι θα έπρεπε να διαγράψουμε και όλον τον “παλιό καλό” ελληνικό κινηματογράφο, όπου όλες οι υπηρετριούλες είναι από το χωριό, όλοι οι μαύροι είναι ο Βουτσάς με φούμο και περούκα κλπ.
Σίγουρα, όμως, γίνεται (και έχει πραγματικό νόημα) να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι στερεότυπα και να μη συνεχίζουμε να τα θωπεύουμε ως ηθογραφία ή λαϊκή κουλτούρα ή “έλα μωρέ, χαζομάρες του Λιάγκα”.
#3 Αστυνομική βία στις διαδηλώσεις κατά της αστυνομικής βίας
Ήταν περίπου αναμενόμενο ότι η αστυνομία στις ΗΠΑ θα κατέπνιγε βίαια τις διαμαρτυρίες που ξέσπασαν με αφορμή ένα αδιανόητο περιστατικό αστυνομικής βίας. Αυτό, άλλωστε, κάνει η αμερικανική αστυνομία χρόνια τώρα. Και αυτό κάνουν σε γενικές γραμμές οι αστυνομίες όλου του κόσμου.
Αυτές τις τρεις εβδομάδες των διαδηλώσεων και της εξέγερσης είδαμε κι άλλους μαύρους να δολοφονούνται από αστυνομικούς, είδαμε ειρηνικές διαδηλώσεις να πνίγονται στα χημικά για να μπορέσει να φωτογραφηθεί ανενόχλητος ο Τραμπ και είδαμε και αυτό:
Δεν είναι είναι ούτε κατά διάνοια το χειρότερο που συνέβη αυτές τις μέρες, αλλά κατά κάποιον τρόπο το ‘βίντεο από το Μπάφαλο’ συνοψίζει τις παθογένειες των δυνάμεων καταστολής όπου κι αν επιχειρούν:
Ένας ηλικιωμένος πλησιάζει ειρηνικά μια ομάδα των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης. Μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου, σπρώχνεται από δύο αστυνομικούς και βρίσκεται ακίνητος στο έδαφος, με το κεφάλι του ανοιγμένο και το αίμα του να στάζει στην άσφαλτο. Αυτό που σοκάρει περισσότερο είναι ότι κανείς από τους αστυνομικούς δεν δείχνει να σοκάρεται. Μια ολόκληρη διμοιρία περνάει δίπλα από τον αιμόφυρτο ηλικιωμένο χωρίς να τρέχει τίποτα, σαν να πρόκειται όντως για άλλη μια μέρα στη δουλειά.
#2 Ακτιβιστικό twerking
Η περίπτωση της διαδηλώτριας που έγινε viral επειδή χόρεψε προκλητικά μπροστά σε δεκάδες αστυνομικούς που την παρακολουθούσαν εμβρόντητοι, με τα φώτα και των περιπολικών τους αναμμένα, θα μπορούσε να αποτελέσει τη βασική εισήγηση σε ένα σεμινάριο με τίτλο ‘Πώς να υποβαθμίσεις τον δίκαιο αγώνα σου’.
Twerk our way to justice pic.twitter.com/G0A0mgNfbO
— UNCLE HOTEP ? (@UncleHotep) June 15, 2020
Η κοπέλα προφανώς διαθέτει καταπληκτικό κορμί και κάνει συγκλονιστικό twerking και εξωγήινα σπαγγάτα, αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα: Όλοι θα προσέξουν αυτά και θα σταθούν μόνο σ’ αυτά.
Τα υπόλοιπα (μαζί με τον τύπο που της μπατσίζει στους γλουτούς) ας μείνουν καλύτερα ασχολίαστα.
#1 Οι μιμητές του δολοφόνου
Στο Νιου Τζέρσεϊ βρέθηκαν και κάποιοι που προκειμένου να δηλώσουν την αντίδρασή του στις εξεγέρσεις του #Black Lives Matter, έκαναν αναπαράσταση την δολοφονία του Φλόιντ. Στόλισαν τα φορτηγά τους με αμερικανικές σημαίες, αφίσες του αγαπημένου τους Ντόναλντ Τραμπ και πανό All Lives Matter και πήραν τις θέσεις τους: ο ένας στο έδαφος -σαν τον δολοφονημένο Φλόιντ- και ο άλλος γονατισμένος πάνω του -σαν τον δολοφόνο Σόβιν.
Λίγα εικοσιτετράωρα μετά το περιστατικό έγινε γνωστό ότι ο ένας από τους τύπους που εμφανίζονται στο βίντεο είναι δεσμοφύλακας σε σωφρονιστικό κατάστημα του Νιου Τζέρσεϊ. Ή μάλλον ήταν, γιατί απολύθηκε αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση του βίντεο.
Ούτε εδώ μπορεί κάποιος να σχολιάσει κάτι. Το περιστατικό είναι τόσο χυδαίο, που δεν χρειάζεται ανάλυση: μερικοί ανεγκέφαλοι ρατσιστές βρήκαν μια ακόμα αφορμή για να δείξουν πόσο ανεγκέφαλοι και πόσο ρατσιστές είναι.
Αυτό, όμως, που αξίζει να κρατήσουμε είναι το πώς μια συμψηφιστική μπούρδα όπως το All Lives Matter μπορεί να δώσει άλλοθι και να αποτελέσει εφαλτήριο για τόσο ακραίες συμπεριφορές.
Είναι ίσως ένα μάθημα για αυτούς που έσπευσαν να υιοθετήσουν τον αφορισμό του All Lives Matter και στη δική μας χώρα: Όταν αποφασίζεις να κρατήσεις ίσες αποστάσεις τη στιγμή που ένας άνθρωπος δολοφονείται μπροστά στα μάτια σου, στην πραγματικότητα έχεις περάσει ήδη τη γραμμή.
