Έγραφε η Καθημερινή τον Σεπτέμβριο του 2009, μετά από μια τεράστια νεροποντή στην Εύβοια:
Μία φορά στα 100 χρόνια πέφτουν τόσο ισχυρές νεροποντές, όσο αυτή που έπεσε στην Εύβοια το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε διάστημα μιας ημέρας έπεσε ποσότητα νερού σχεδόν ίση με τη μέση ετήσια βροχόπτωση! Οπως εκτιμούν οι επιστήμονες, από θαύμα δεν θρηνήσαμε περισσότερα θύματα, ενώ δεν υπήρχε τρόπος να προληφθεί η καταστροφή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου, σε διάστημα μιας ημέρας έπεσαν στην Εύβοια 350 χιλιοστά βροχής, όταν το μέσο ετήσιο ύψος είναι 436 χιλιοστά! «Πρώτη φορά βλέπω ένα τόσο ακραίο γεγονός! Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο, που συμβαίνει μία φορά στα εκατό χρόνια», εξηγεί στην «Κ» ο καθηγητής του ΕΜΠ και πρόεδρος του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων, κ. Γιώργος Τσακίρης. «Γι’ αυτό και θεωρώ θαύμα το ότι δεν θρηνήσαμε περισσότερα θύματα».
Ο κατακλυσμός εκείνος έπληξε περίπου την ίδια περιοχή που επλήγη θανάσιμα και χθες στην Εύβοια, και παρότι είχε έναν νεκρό, επρόκειτο για μια βιβλική καταστροφή ανάλογη της χθεσινοβραδινής. 300 χιλιοστά βροχής έπεσαν χθες μέσα σε οκτώ ώρες με 5 νεκρούς και 2 αγνοούμενους μέχρι στιγμής και η βροχή συνεχίζεται…
Αν επρόκειται για φαινόμενο εκατονταετίας λοιπόν – και δεν αμφισβητεί κανένας τα όσα έλεγε το 2009 ο κ. Τσακίρης – έχει συμβεί ήδη δυο φορές μέσα σε 11 χρόνια. Στην Μάνδρα το 2017 οι φονικές πλημμύρες ήταν επίσης φαινόμενο 150ετίας επιδεινούμενο από την άναρχη δόμηση.
Καλωσήλθατε στην ανθρωπόκαινο, στην επικράτεια της κλιματικής αλλαγής. Όπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα ενσκήπτουν όλο και συχνότερα και κάθε προετοιμασία για εύλογους κινδύνους τινάζεται στον αέρα από το απροσδόκητο. Η ανθρώπινη δραστηριότητα, οι παραβιάσεις κανόνων και η αμέλεια (τα μπαζώματα, τα κτισίματα, τα ελλειπή έργα υποδομής, τα πολεοδομικά σχέδια), κάνουν απλά τα μη-διαχειρίσιμα φαινόμενα ακόμα περισσότερο μη-διαχειρίσιμα. Αν είναι ένα μάθημα που κάθε τέτοια τραγωδία δίνει είναι πως βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο σημείο πλανητικής ανισορροπίας, που κάθε μέτρο προφύλαξης, κάθε σχετικός κανονισμός είναι πολύ λίγος, και χρειαζόμαστε συνεπώς περισσότερη ρύθμιση, περισσότερους κανόνες, περισσότερες επενδύσεις σε υποδομές, όχι λιγότερες. Και φυσικά είναι μια υπενθύμιση για τον λόγο που η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι επείγον ζήτημα ζωής και θανάτου για την ανθρωπότητα.
Περί ευθυνών και 112
Η ιδέα ότι οποιαδήποτε συγκυριακή ολιγωρία των αρχών είναι το μείζον σε μια τέτοια καταστροφή και η επίρριψη ευθυνών στους εκάστοτε κυβερνώντες είναι ως επί το πλείστον μάταιη και άδικη. Η συσσώρευση τεραστίων ελλειμάτων υποδομής δεν οφείλεται στην αδράνεια μίας κυβέρνησης ή διοίκησης, αλλά στην συλλογική αδράνεια δεκαετιών. Ενώ τα φαινομενα που πρέπει να αντιμετωπίσουν είναι πράγματι ακραία.
Πέρα από τις νέες ρυθμίσεις, τους νέους κανόνες, τις νέες υποδομές και τον σεβασμό προς το περιβάλλον, χρειαζόμαστε και ένα σύστημα ταχείας αντίδρασης, ειδοποίησης και καθοδήγησης του πληττόμενου πληθυσμού. Θεωρητικά αυτό είναι το 112, για την καθυστέρηση της λειτουργίας του οποίου είχε γίνει πολιτικό σούσουρο κάποτε.
Αν υπάρχει κάτι το σκανδαλώδες στους χειρισμούς που έχουν γίνει είναι η άγνοια κατά τα φαινόμενα, του υπεύθυνου Υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας για τον ρόλο και τις δυνατότητες που οφείλει να έχει ένα τέτοιο σύστημα. “Aν λειτουργούσε το 112, θα είχαμε εκατόμβη νεκρών… Η οποιαδήποτε εκκένωση μπορεί να σου κοστίσει τεράστιο ανθρώπινο κόστος” είπε ο κ. Χαρδαλιάς. Αλλά το 112 δεν είναι μόνο για εντολές εκκένωσης, δεν είναι ο συναγερμός φωτιάς ενός κτηρίου. Είναι ένα σύστημα μέσα από το οποίο μπορούν να στέλνονται σημαντικές οδηγίες στον πληθυσμό μιας πληγείσας περιοχής: “μείνετε εκεί που είστε”, “μην παίρνετε το αυτοκίνητο”, “ανεβείτε σε υψηλότερο έδαφος” κοκ. Η μη-χρήση του είναι ασύγγνωστη ανοησία. Αν το 112 είναι μόνο ένας απλός συναγερμός, η χρησιμότητά του είναι περιορισμένη και τα ταρατατζούμ που συνόδευσαν την έναρξη λειτουργίας του πρόωρα. Αν δεν είναι μόνο αυτό, ο καθ’ύλην αρμόδιος της πολιτικής προστασίας έχει πιαστεί να έχει ένα εργαλείο που δεν ξέρει πώς να το χρησιμοποιήσει – και μάλλον κανέναν να του πει πώς δουλεύει.
