Στις αρχές της χρονιάς το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εγκαινίασε την Έκθεση Παγκόσμιας Κοινωνικής Κινητικότητας (Global Social Mobility Report) που περιλάμβανε έναν καινούριο δείκτη, ο οποίος περιγράφει το πόσο διευκολύνεται η άνοδος των πολιτών κάθε χώρας κοινωνικά, οικονομικά και εκπαιδευτικά, ανεξάρτητα από την κοινωνική του προέλευση.
Όπως περιγράφει η έκθεση στην εισαγωγή της:
Ο δείκτης αποτελεί ένα ορόσημο για την ικανότητα μιας χώρας να ενθαρρύνει την κοινωνική κινητικότητα σε όλον τον πληθυσμό της. Μετρά το κατά πόσο οι θεμελιώδεις κινητήριες δυνάμεις- παλαιές και νέες – της ισότητας ευκαιριών είναι ενεργές, καθώς και τους υποβοηθητικούς παράγοντες στο περιβάλλον που είναι αρωγοί στην απόδοση των δυνάμεων αυτών αυτών σε πραγματικά αποτελέσματα κοινωικής κινητικότητας
Πρόκειται ασφαλώς για μετρικές που εντάσσονται στην ατζέντα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και έχουν σίγουρα και επιτελεστικό ρόλο. Οι επί της αρχής αντιρρήσεις στην ανάλυση του ΠΟΦ, μπορούν να είναι πάμπολλες. Είναι αξιοσημείωτη, όμως, η ανησυχία που διακατέχει την έκθεση για την ένταση των ανισοτήτων και την καταστροφή ή την μη-οικοδόμηση δικτύων ασφαλείας. Διακρίνεται πως υπάρχει ένα τμήμα τουλάχιστον, της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ που νοιώθει την κοινωνικοοικονομική πόλωση σαν απειλή στην ευστάθεια του συστήματος.
Από την άλλη η έκθεση αποτελεί πάντως ένα, ίσως χονδροειδές και σε πολλά σημεία επισφαλές, μέτρο για την διαθεσιμότητα του “κοινωνικού ανσανσέρ” και των δυνατοτήτων κοινωνικής ανέλιξης σε κάθε χώρα, σίγουρα ενδεικτικό της υφιστάμενης κατάστασης διεθνώς. Οι πυλώνες πάνω στους οποίους υπολογίζεται ο δείκτης είναι πολλαπλοί
Σε αυτήν λοιπόν την κατάταξη, και με αυτού του είδους τα κριτήρια, δεν αποτελεί έκπληξη πως στις πρώτες θέσεις βρίσκονται τα άλλοτε κραταιά, τώρα κουτσουρεμένα, αλλά ακόμα παραγωγικά κράτη-πρόνοιας της Σκανδιναβίας. Όλη η Σκανδιναβία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της σχετικής κατάταξης, ακολουθούμενη από βορειοευρωπαϊκές και κεντροευρωπαϊκές χώρες. Πρώτη από τις μη ευρωπαϊκές χώρες είναι ο Καναδάς στην δέκατη τέταρτη θέση, ακολουθούμενος από την πρώτη μη δυτική χώρα, την Ιαπωνία στην δέκατη πέμπτη.
Και η Ελλάδα;
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 48η θέση ως προς την κοινωνική κινητικότητα, τελευταία μεταξύ των χωρών της ΕΕ, πίσω από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Σερβία, η Ουκρανία και η Ρωσία, κάτω από χώρες όπως η Μαλαισία και το Καζακστάν, και μπροστά από τέσσερις μόνο Ευρωπαϊκές χώρες: την Μολδαβία, την Γεωργία, την Αλβανία και την Αρμενία. Στην Ελλάδα δηλαδή οι συνθήκες είναι τέτοιες ώστε ο γιος του φτωχού να παραμείνει φτωχός, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης.
Αυτά που ανεβάζουν κάπως την χώρα, στη σχετική αναφορά, είναι οι κατάτι καλύτερες επιδόσεις της στην πρόσβαση στην υγεία και στην τεχνολογία, ενώ καταποντίζεται στην κατάταξη σε θέματα ευκαιριών και συνθηκών εργασίας. Βλέποντας τις παραμέτρους της έκθεσης δεν μπορεί κανείς παρά να αναγνωρίσει το αποτύπωμα της οκταετίας των μνημονίων στην κοινωνική επιδείνωση στην Ελλάδα.
Αυτό για οποιονδήποτε ζει στη χώρα μας δεν αποτελεί έκπληξη, πλην ίσως μεταξύ των ανθρώπων που συμμετείχαν στην επιτροπή Πισσαρίδη
“Η… αγορά εργασίας, κατά την έκθεση υστερεί σε κινητικότητα, έχει μικρή διασπορά μεταξύ μισθών, υπόκειται σε υπερβολική ρύθμιση, με προστατευόμενα προϊόντα και κλειστά επαγγέλματα. Ουσιαστικά η τοποθέτηση της επιτροπής στρέφεται κατά των όποιων συμβάσεων εργασίας υφίστανται -σε πλήρη συνταύτιση με τις εργοδοτικές οργανώσεις- καθώς και της προστασίας των απολύσεων. Μάλιστα ρητά διατυπώνεται ότι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και η ψηφιοποίηση επιβάλλουν ευέλικτη αγορά εργασίας για ευκολότερη μετακίνηση μεταξύ κλάδων…
Αυτές οι Πισσαρίδειες προτάσεις, φυσικά αντιφάσκουν όχι μόνο με τις συστάσεις των ανθρώπων του ΠΟΦ, αλλά και με τα ευρήματα ενός άλλου οργανισμού, της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ITUC) η οποία και στην τελευταία της έκθεση τον Ιούνιο που μας πέρασε, αλλά σταθερά από το 2014 που ξεκίνησε αυτήν την έκδοση, τοποθετεί την Ελλάδα στην προτελευταία κατηγορία χωρών ως προς την τήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων και ανάμεσα στις χειρότερες χώρες για τους εργαζόμενους παγκοσμίως, στο ίδιο επίπεδο με το Ιράκ, την Ινδία, την Τουρκία, την Ουκρανία, το Μπαγκλαντές και την Ζιμπάμπουε, και πολύ πίσω από χώρες τις οποίες μέχρι πρότινος θεωρούσαμε εργασιακά παραδείγματα προς αποφυγήν όπως η Αλβανία και η Βουλγαρία.
Η Ελλάδα κατατάσσεται κατά την ITUC στην κατηγορία “No guarantee of rights” – “Καμία εγγύηση (εργασιακών) δικαιωμάτων”.
Και η κατάσταση σίγουρα δεν προβλέπεται να βελτιωθεί συντόμως, ούτε ως προς την εργασιακή πραγματικότητα, ούτε ασφαλώς και ως προς την κοινωνική κινητικότητα
Η χώρα μας έχει βλέπετε ιδιοκτήτες, που είναι ιδιαζόντως κτητικοί και μοναχοφαγάδες, σε παγκόσμιο επίπεδο
