Η φαρμακευτική εταιρεία Pfizer Inc σε συνεργασία με τη γερμανική BioNTech SE ανακοίνωσαν, χθες Δευτέρα, ότι το πειραματικό εμβόλιο που έχουν αναπτύξει κατά της νόσου Covid-19 είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%. Ο πρόεδρος της εταιρείας Άλμπερτ Μπουρλά έσπευσε να δηλώσει ότι η χθεσινή ήταν “μια σπουδαία ημέρα για την επιστήμη και την ανθρωπότητα” στη μάχη κατά μιας πανδημίας που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους στον κόσμο.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ανήγγειλε σήμερα Τρίτη πως θα υπογραφεί συμφωνία με το γερμανικό εργαστήριο και την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία για την παραγγελία 300 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου για όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φαρμακοβιομηχανίες σε όλο τον κόσμο για πρώτη φορά ανταποκρίνονται τόσο γρήγορα και επενδύουν στην έρευνα για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς εμβολίου. Χιλιάδες εθελοντές σε όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε κλινικές δοκιμές. Η ελπίδα όλων είναι ότι το 2021 θα είναι το έτος που η παγκόσμια κοινότητα θα έχει στα χέρια της κάτι χειροπιαστό στη μάχη της πρόληψης της νόσου. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί, ανάμεσά τους η “Συμμαχία Εμβολίων” GAVI, που ανησυχούν για την πρόσβαση του αναπτυσσόμενου κόσμου στα νέα εμβόλια. Πιστεύουν ότι οι φτωχοί του κόσμου θα μείνουν πάλι ουραγοί στην κούρσα της ισότιμης πρόσβασης στα εμβόλια.

Σύμφωνα με μία πρόσφατη ανάλυση του Κέντρο Καινοτομίας για την Παγκόσμια Υγεία του πανεπιστημίου Duke οι αναπτυγμένες χώρες έχουν ήδη συνάψει συμφωνίες με διάφορες φαρμακοβιομηχανίες για την αγορά 3,8 δισεκατομμυρίων δόσεων πιθανών εμβολίων κατά του κορονοϊού, αφήνοντας κάποιες λίγες δόσεις για τους φτωχούς του κόσμου. Η πρόσβαση σε εμβόλια που σώζουν ζωές ήταν ανέκαθεν άνιση. Θα μπορούσε άραγε η πανδημία του κορονοϊού να ενώσει τις χώρες σε ένα κοινό στόχο; Θέλουν να ρίξουν το κόστος των εμβολίων προκειμένου να είναι προσβάσιμα σε όλους; Ή θα κυριαρχήσει η αγορά και το κέρδος;  

Η εταιρεία βιοτεχνολογίας BioNTech ανακοίνωσε ότι προτίθεται να πουλά το εμβόλιο του κορονοϊού κάτω από τις συνήθεις τιμές της αγοράς. “Ωστόσο”, διευκρινίζει “η τιμή του εμβολίου θα αντικατοπτρίζει τους οικονομικούς κινδύνους που έχουν αναλάβει οι ιδιώτες επενδυτές του”. O επικεφαλής στρατηγικής της BioNTech, Ράιαν Ρίτσαρντσον, δήλωσε επίσης σε διαδικτυακή εκδήλωση των Financial Times: “Προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε μια ισορροπημένη προσέγγιση που αναγνωρίζει ότι η καινοτομία απαιτεί κεφάλαιο και επενδύσεις. Το εμβόλιο θα πρέπει να αποτιμάται πολύ κάτω από τις συνήθεις τιμές της αγοράς. Η τιμή του εμβολίου θα  αντικατοπτρίζει την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και θα αποσκοπεί στο να διασφαλίσουμε την ευρεία πρόσβαση παγκοσμίως. Πιθανότατα θα υπάρχουν διαφορετικές τιμές στις χώρες”.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι υπάρχουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο χωρίς πρόσβαση σε εμβόλια για σοβαρές ασθένειες. Η UNICEF υπολόγισε ότι το 2016 περίπου 1,4 εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών πέθαναν από ασθένειες, όπως πνευμονία, διάρροια και ιλαρά. Αν αυτά τα παιδιά είχαν εμβολιαστεί σήμερα θα ζούσαν.

Η κατάσταση στη μετά-Covid εποχή είναι ακόμα πιο δραματική. Τα περιοριστικά μέτρα, η επιβολή lockdown έχει διαταράξει τα προγράμματα εμβολιασμού εκατομμυρίων παιδιών για ασθένειες όπως η ιλαρά, η πολιομυελίτιδα κ.ά.. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ η πανδημία ενδέχεται να επηρεάσει τον εμβολιασμό περίπου 80 εκ. παιδιών κάτω τους ενός έτους σε 68 χώρες.  

Στις χώρες το σύστημα υγείας των οποίων βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, η Covid-19 διαταράσσει την προμήθεια σε φάρμακα και την πρόσβαση σε τρόφιμα, ενώ ασκεί πίεση στους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, εξηγεί η έκθεση του πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Global Health.

Τα μέτρα αντιμετώπισης της επιδημίας του κορονοϊού – η καραντίνα, η απαγόρευση της κυκλοφορίας και μετακινήσεων– και η ανησυχία που προκαλεί στους ανθρώπους μειώνει τον αριθμό των επισκέψεων σε ιατρικά κέντρα και εμποδίζει τη διενέργεια βασικών ιατρικών πράξεων. Η Νότια Ασία θα πληγεί περισσότερο, μπροστά και από την υποσαχάρια Αφρική και τη Λατινική Αμερική, με ιδιαίτερα αυξημένους απολογισμούς στο Μπανγκλαντές, την Ινδία, τη Βραζιλία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Αιθιοπία. “Πρέπει να δράσουμε αμέσως για να σταματήσουμε την εξάπλωση της ασθένειας, να βοηθήσουμε τους ασθενείς και να προστατεύσουμε το έκτακτο προσωπικό”, υπογράμμισε η Unicef η οποία κάλεσε όλες τις ενδιαφερόμενες χώρες να “εξακολουθήσουν να εργάζονται για να περιορίσουν τις έμμεσες επιπτώσεις στα παιδιά” μόλις η επιδημία τεθεί υπό έλεγχο.

Γιατί δεν φτάνουν τα εμβόλια στον αναπτυσσόμενο κόσμο;     

Το GAVI αναφέρει ότι το κόστος εμβολιασμού ενός παιδιού κατά ασθενειών, όπως η διφθερίτιδα, η ηπατίτιδα Β, ο τέτανος, η ιλαρά και η πολιομυελίτιδα ήταν 15,90 δολάρια το 2018. Το ποσό φαίνεται μικρό για μια οικογένεια στη Δύση, αλλά είναι απαγορευτικό για πολλές οικογένειες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Ένα μεγάλο πρόβλημα στις φτωχές χώρες του κόσμου είναι η έλλειψη βασικών υποδομών. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και αποθηκευτικούς χώρους ψύξης και συντήρησης τα εμβόλια αχρηστεύονται. Πολλές φορές αυτό που δεν επαρκεί είναι το ανθρώπινο δυναμικό.  

Η πολιτική σταθερότητα διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη UNICEF τα δύο τρίτα των ανεμβολίαστων παιδιών εντοπίζονται σε χώρες που βρίσκονται είτε σε εμπόλεμη κατάσταση είτε σε πολιτική αστάθεια. Μέσα σε έξι χρόνια πολέμου, η Συρία έγινε μία από τις χώρες με τα περισσότερα ανεμβολίαστα παιδιά στον κόσμο. “Μία είναι η βασική μας ανησυχία”, λέει ο Σεθ Μπέρκλεϊ, διευθύνων σύμβουλος της GAVI, “εάν δεν αυξηθεί τώρα η παραγωγή, οι πλούσιοι θα προλάβουν να έχουν αγοράσει τα εμβόλια κατά του κορονοϊού όταν αυτά θα είναι διαθέσιμα. Πιστεύουμε ότι η παραγωγή πρέπει να αυξηθεί ακόμα κι αν υπάρχει το ρίσκο να μην είναι 100% ασφαλή”.