Πριν από 16 χρόνια, ένας από τους μεγαλύτερους ηγέτες των εθνικοαπελευθερωτικών και αντιαποικιακών κινημάτων του κόσμου πέθαινε για αυτό που έζησε: για την ελευθερία του λαού του, που δεν σταμάτησε να διεκδικεί την πατρίδα του. Επρόκειτο για δολοφονία: αυτήν του Παλαιστίνιου προέδρου και στρατηγού, Γιάσερ Αραφάτ.

Είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε ότι ο πρόεδρος Αραφάτ δολοφονήθηκε από το κράτος του Ισραήλ. Δολοφονήθηκε, διότι δεν υποτάχθηκε (όπως και η Δεύτερη Ιντιφάντα άλλωστε απέδειξε) και διότι πιθανότατα αντιλαμβανόταν και δεν θα αποδεχόταν περαιτέρω το αδιέξοδο της “λύσης δύο κρατών”, με δεδομένη την άρνηση του Ισραήλ να δεχτεί οποτεδήποτε και υπό οποιουσδήποτε όρους ένα αυθεντικό κράτος των Παλαιστινίων.

Το πώς και γιατί πέθανε δικαιώνει το πώς και γιατί έζησε. Όσοι είχαμε την τύχη να τον συναντήσουμε από κοντά σε δύσκολες ώρες, θα θυμόμαστε πέρα από την απλότητά του, τη διαύγεια της σκέψης του, την βαθιά του αγάπη για τον λαό του (όπως και για την Ελλάδα), το απίθανο πνεύμα αγωνιστικότητας που τον διακατείχε στην πολιορκημένη “Μουκάτα”, το αρχηγείο του στη Ραμάλλα, όπου κοιμόταν σε ένα κρεβάτι εκστρατείας, με τα παράθυρα καλυμμένα με σακιά από άμμο, καθώς καραδοκούσαν οι Ισραηλινοί ελεύθεροι σκοπευτές.  

Πολύ απείχε από το να ήταν “άγιος”, με τη συμβατική έννοια – ευτυχώς. Πολύ απείχε από το να είναι αλάνθαστος. Ίσως το μεγαλύτερό του, ήταν η ανάγκη να πιστέψει στη δυνατότητα ειρήνευσης με ένα κράτος που (δυστυχώς) θεμελιακά δεν μπορεί να δεχτεί τους Παλαιστινίους και οποιονδήποτε μη-Εβραίο ως ισότιμο, κυρίαρχο, έστω μέρος αυτής της γης. Η συμφωνία για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους δεν προοριζόταν, όπως πλέον γνωρίζουμε, για να τηρηθεί. Το κράτος του Ισραήλ ξεκίνησε την αποδόμησή της από την πρώτη στιγμή.

Στην ιστορική του ομιλία, στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Αραφάτ είχε πει ότι κρατούσε στο ένα χέρι το καλάσνικοφ και στο άλλο το κλαδί ελιάς. Δεν υπήρχε κανένας ποτέ, στην άλλη πλευρά διατεθειμένος να δεχτεί το δεύτερο. Κανένα κράτος-απαρτχάιντ δεν μπορεί να ειρηνεύσει, παρά μόνο αν αλλάξει τα θεμέλιά του και το κράτος του Ισραήλ δεν έχει τέτοια διάθεση. Λογικά λοιπόν, για έναν ηγέτη λαού που δεν εξαγοράζεται, ο Γιάσερ Αραφάτ πέθανε (κατ’ ουσίαν) με το καλάσνικοφ στο χέρι του.

Ο Γιάσερ Αραφάτ δεν είχε απλώς ως ισοϋψείς του, τους μεγάλους ηγέτες του δευτέρου μισού 20ου αιώνα και των αγώνων για ελευθερία: Κάστρο, Τσε, Λουμούμπα, Καμπράλ, Μπεν Μπελά, Νάσερ, Μάο και άλλους. Ήταν επιπλέον υποχρεωμένος να επαναστατήσει, μέσα στο στόμα του λύκου, έχοντας την πιο ισχυρή στρατιωτική και πολιτική μηχανή απέναντί του (Ισραήλ και ΗΠΑ) να διεξάγει αντάρτικο σε χωριά και πόλεις διαφορετικών κρατών, να ανασυγκροτήσει πολιτικά και εθνικά έναν λαό, να διαπραγματευτεί και να αντιπαρατεθεί κατά καιρούς με όλα σχεδόν τα αραβικά κράτη που ήθελαν τους Παλαιστινίους κατά βάση ως προέκτασή τους και μόνο.

Μόνο αν πάει κανείς στην γη της Παλαιστίνης και ζήσει έστω για λίγο την κατοχή θα καταλάβει τι θα πει να οργανώνεις έναν τέτοιο αγώνα, να αντέχεις για δεκαετίες τις σφαίρες του εχθρού και συχνά τα μαχαιρώματα των “αδελφών” Αράβων, να συντονίζεις έναν λαό και να τον καθοδηγείς, ενώ έχει απλωθεί σε όλη την υφήλιο, διωγμένος από την γη του, να αλλάζεις αρχηγείο και καταφύγιο διαρκώς, να αρνείσαι τις πιο σκοτεινές στιγμές να παραδοθείς, να ζεις και να πεθαίνεις σε ένα στρατιωτικό ράντσο.

Ταυτοχρόνως, να οικοδομείς ένα κίνημα, μια επανάσταση, πλούσια εσωτερικά από πολιτιστικής και πολιτικής άποψης, που διαμόρφωσε την πιο δημοκρατική κοινωνία της περιοχής.

Η ζωή του Γιάσερ Αραφάτ αποτελεί απεικόνιση των αντιφάσεων, του μεγαλείου και του δράματος, του λαού που τον ανέδειξε: ο αγώνας για ειρήνη με δικαιοσύνη σε αυτήν τη γωνιά του πλανήτη συνεπάγεται απόφαση να μη σταματήσεις τον πόλεμο.

Είναι καταφανές ότι σήμερα η υπόθεση της ελευθερίας της Παλαιστίνης βρίσκεται στο πιο δύσκολο σημείο της. Όσο περισσότεροι οι λαοί διαδηλώνουν κατά του νέου απαρτχάιντ, τόσο οι συμμαχίες του Ισραήλ επεκτείνονται, με στόχο το παλαιστινιακό ζήτημα να περιθωριοποιηθεί. Αυτή η εθνική μοναξιά της Παλαιστίνης (τόσο οικεία στον Ελληνισμό, εξού και, παρά τα εκατομμύρια που ξοδεύουν τα ισραηλινά λόμπι και στην Ελλάδα, παραμένουν βαθιές οι ρίζες της αδελφοσύνης των δύο λαών) υποδηλώνει ότι εν τέλει οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να ξεπεράσουν λύσεις και σχήματα που δεν ωφελούν το σκοπό της ελευθερίας, όπως είναι τα “δύο κράτη” υπό τη συγκεκριμένη μορφή.

Δεν υπάρχει μη επώδυνη λύση. Μια Τρίτη Ιντιφάντα υπό οποιαδήποτε μορφή, βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη: οποιαδήποτε περαιτέρω υποχώρηση από πλευράς Παλαιστινίων, θα σημάνει ολοκλήρωση της αργής εθνοκάθαρσης. Ο Αραφάτ ήταν έτοιμος μετά το ολέθριο σφάλμα του Όσλο, να αλλάξει πορεία και για αυτό τον σκότωσαν. Ο λαός της Παλαιστίνης πρέπει να αποδείξει ότι η δολοφονία του ιστορικού του ηγέτη δεν θα σώσει τελικά το απαρτχάιντ.