Αντιδράσεις έχει προκαλέσει στα πέντε μεγαλύτερα μουσεία της χώρας και τους εργαζομένους τους η παρουσίαση νομοσχεδίου από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο του 2020, στις 22 Δεκεμβρίου.
Ένα νομοσχέδιο, το οποίο προβλέπει τη μετατροπή του θεσμικού καθεστώτος λειτουργίας των δημόσιων/κρατικών μουσείων της χώρας. Πέντε μουσεία – το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου – θα μετατραπούν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ).
Επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η απεμπλοκή των μουσείων από την κεντρική κρατική διοίκηση προκειμένου να έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, και ως εκ τούτου μεγαλύτερη ευελιξία. Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη παρουσιάζει ως “μουσείο- πιλότο” στα σχέδια της το Μουσείο Ακρόπολης. Είναι πράγματι ο πιλότος μας;
Η Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση στο ΥΠ.ΠΟ. με κείμενο στην ιστοσελίδα αποδομεί το αφήγημα της Λίνας Μενδώνη και φέρνει στη δημοσιότητα κάποια άγνωστα, ενδιαφέροντα και διεθνώς πρωτότυπα στοιχεία γύρω από το Μουσείο της Ακρόπολης.
Αναλυτικά το κείμενο της Ενωτικής Αγωνιστικής Κίνησης ΥΠ.ΠΟ.:
Ξέρατε ότι:
-Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο Μουσείο διεθνώς που ΔΕΝ απέκτησε ποτέ ως σήμερα Διευθυντή (δηλαδή επιστημονικό υπεύθυνο για τη λειτουργία του) από την ίδρυσή του το 2009; Ελλείψει Διευθυντή, διοικείται (ακόμη) από τον διορισμένο Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, που ήταν ήδη συνταξιούχος του Ελληνικού Δημοσίου πριν την ίδρυση του Μουσείου –αλλά με το (αξεπέραστο) προσόν να έχει εκλεγεί κυβερνητικός βουλευτής (δηλαδή του ΠΑΣΟΚ) το 1996-2000.
-Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο Μουσείο διεθνώς την τελευταία 20ετία που ΔΕΝ είχε κανέναν με ειδικότητα μουσειολόγου στην ομάδα που έστηνε την μουσειολογική έκθεση. Με εμφανείς βέβαια επιπτώσεις στην ίδια την έκθεση του Μουσείου, που έχουν γίνει εκτενώς αντικείμενο κριτικής στην επιστημονική κοινότητα, χωρίς το Μουσείο να μπει στον κόπο να τα αλλάξει. (Δείτε εδώ)
– Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο μουσείο αρχαιολογικού χώρου που δεν έχει κοινό εισιτήριο ούτε κοινή κράτηση εισιτηρίου με τον αρχαιολογικό χώρο από τον οποίο προέρχονται όλα του τα εκθέματα, κάτι για το οποίο απορούν όλοι οι επισκέπτες του χώρου. Και αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στη νομική του μορφή (ΝΠΔΔ).
-Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο δημόσιο Μουσείο που έχει φιλοξενήσει στους χώρους του κομματικές εκδηλώσεις, όπως της ΟΝΝΕΔ (δείτε εδώ), και πριβέ πάρτυ κοσμικών, όπως της τέως βασιλικής οικογένειας (δείτε εδώ) για τον «εορτασμό της χρυσής επετείου του γάμου τους» (τι να πούμε; Και εις ανώτερα στο… άψογο Μουσείο!)
-Το Μουσείο Ακρόπολης –σε αντίθεση με τα περισσότερα μεγάλα και μικρά δημόσια Μουσεία- ΔΕΝ έχει δικά του εκπαιδευτικά προγράμματα. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο Μουσείο Ακρόπολης σχεδιάζονται και υλοποιούνται από το προσωπικό της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως (η οποία είναι υπηρεσία του κορμού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας), που δεν πληρώνεται από το Μουσείο.
-Ο Οργανισμός Ανέγερσης Μουσείου Ακρόπολης (ΝΠΙΔ) συνέχισε να υφίσταται ως το 2019, 10 χρόνια μετά την λειτουργία του Μουσείου της Ακρόπολης, παρότι δεν είχε εμφανώς κανένα λόγο ύπαρξης;
–Μεγάλο μέρος του προσωπικού του Μουσείου Ακρόπολης μόλις εδώ και ένα χρόνο ξεκίνησε να πληρώνεται από τον προϋπολογισμό του Μουσείου Ακρόπολης, γιατί από το 2009 και για δέκα χρόνια πληρώνονταν είτε από τον ΟΑΝΜΑ είτε από το ίδιο το ΥΠΠΟΑ;
-Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο δημόσιο Μουσείο που προσλαμβάνει έκτακτους αρχαιολόγους για να τους βάζει να κάνουν δουλειά φύλακα, εφευρίσκοντας την άθλια πατέντα του «φροντιστή-εξηγητή αρχαιοτήτων», κατά παράβαση των ειδικοτήτων που κατοχυρώνει ο Οργανισμός του ΥΠΠΟΑ και υποβαθμίζοντας την επιστημονική τους ιδιότητα;
-Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι το μόνο δημόσιο μουσείο τα τελευταία 20 χρόνια που φτιάχτηκε με τη φιλοσοφία του 19ου αιώνα, προβάλλοντας τα ευρήματα μόνο ως έργα τέχνης και εξαίροντας μόνο την αρχαϊκή και κλασική περίοδο της Ακρόπολης και αγνοώντας όλες τις άλλες όψεις της Ακρόπολης και της διαχρονικής σχέσης της με την Αθήνα και την χώρα. (Δείτε εδώ)
–Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι το μόνο δημόσιο Μουσείο που η έκθεσή του ΠΡΩΤΑ στήθηκε και ΜΕΤΑ εισήλθε στο Συμβούλιο Μουσείων για εκ των υστέρων (αναγκαστική) έγκριση;
-Ότι όλα αυτά έχουν συζητηθεί εκτενώς εντός των ειδικών των Μουσείων σε διεθνή συνέδρια, εκθέτοντας την ελληνική μουσειακή κοινότητα;
-Ότι το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο που δεν αναφέρεται στις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ και –ως εκ τούτου- δεν ανταλλάσσει τεχνογνωσία με όλα τα δημόσια Μουσεία του ΥΠΠΟΑ στον τομέα της εκπαίδευσης-επικοινωνίας, στη συντήρηση, την παρουσίαση, ακόμη και το φωτισμό των αντικειμένων της έκθεσης του;
-Ότι, ως συνέπεια των παραπάνω, το 2011 ήρθε στο φως ότι με απόφαση του προέδρου του ΔΣ αποφάσισε να βάλει χρώμα στα εγχάρακτα γράμματα των επιγραφών της έκθεσης, κάνοντας τη χώρα ρεζίλι στους ανά τον κόσμο επιστήμονες της επιγραφικής και όχι μόνο; Για την παράνομη αυτή ενέργεια εννοείται ότι δεν χρεώθηκε καμία ευθύνη στον εμπνευστή της!
-Το Μουσείο Ακρόπολης είναι το μόνο δημόσιο Μουσείο που νομίζει ότι στην επικράτειά του ισχύουν δικοί του «νόμοι», ακόμη κι αν είναι σε αντιπαράθεση και με τους διεθνείς κανόνες για τους επισκέπτες των Μουσείων, ακόμη και με τους ευρωπαϊκούς νόμου. Το 2010 και πάλι εκτέθηκε διεθνώς η χώρα όταν το προσωπικό του απαγόρευσε σε τυφλή επισκέπτρια να μπει με το σκύλο συνοδείας στο Μουσείο, γιατί «απαγορεύονται οι σκύλοι στο Μουσείο»! (Δείτε εδώ) Ούτε για το θέμα αυτό αποδόθηκαν ευθύνες στον εμπνευστή των απαγορεύσεων, βεβαίως βεβαίως. Επίσης, για πολύ καιρό απαγόρευε στους επισκέπτες να φωτογραφίζουν στις αίθουσες του Μουσείου! Όλα αυτά, που ήταν αυτονόητοι κανόνες για όλη τη μουσειακή κοινότητα, στο Μουσείο της Ακρόπολης βελτιώθηκαν μόνο μετά από μεγάλη κατακραυγή.
–Το δήθεν «ευέλικτο» Μουσείο Ακρόπολης έχει θεσπίσει Οργανισμό (ΠΔ 64/2013) με 1 Γενική Διεύθυνση, 5 Διευθύνσεις, 3 αυτοτελή Γραφεία και 17 Τμήματα (!), ενώ όλα τα μεγάλα Δημόσια Μουσεία του ΥΠΠΟΑ (ΠΔ 4/2018) λειτουργούν σε επίπεδο Διεύθυνσης με 2-7 Τμήματα. Έχει σημασία βέβαια και η χρονική συγκυρία: ο Οργανισμός αυτός θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά (και την τότε ΓΓ Λ. Μενδώνη) το 2013, την ίδια ώρα που οι Οργανισμοί ΟΛΩΝ των Υπουργείων περικόπτονταν κατά 40% και ο τότε Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης έστελνε δημοσίους υπαλλήλους σε διαθεσιμότητα!
-Ότι τα δικαιώματα του προσωπικού (επιδόματα, ωράριο, κρίσεις σε θέση ευθύνης) εξαρτώνται από το Διοικητικό Συμβούλιο και κυρίως τον Πρόεδρό του, χωρίς καμία δυνατότητα αναφοράς των υπαλλήλων σε κάποια ανώτερη αρχή για να βρουν το δίκιο τους;
Η Υπουργός Πολιτισμού και τα ΜΜΕ προβάλλουν το Μουσείο Ακρόπολης ως το «πιο πετυχημένο Μουσείο» με επιχείρημα τον αριθμό των επισκεπτών του. Πρόκειται για μια πραγματική ύβρι: το Μουσείο που στεγάζει τα αριστουργήματα της Ακρόπολης, θα είχε ούτως ή άλλως εκατομμύρια επισκέπτες. Όπως θα ήταν ντροπή να ισχυριστεί κάποιος ότι η επισκεψιμότητα της Ακρόπολης οφείλεται στον (όποιον) Διευθυντή της ΕΦΑ Αθηνών (και ποτέ κανένα στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας δεν θα προέβαινε σε τέτοια ύβρι!), εξίσου ντροπή είναι να λέγεται ότι ο αριθμός των επισκεπτών του Μουσείου Ακρόπολης, ακριβώς κάτω από τον Βράχο, οφείλεται στη… νομική μορφή ή στον Πρόεδρο του Μουσείου! Αν «επιτυχία» είναι μόνο ο αριθμός επισκεπτών, άλλωστε, τότε το «το πιο πετυχημένο Μουσείο» ήταν το παλιό Μουσείο Ακρόπολης, πάνω στο Βράχο, αφού το σημερινό Μουσείο Ακρόπολης υπολείπεται κατά πολύ του αριθμού των επισκεπτών του Βράχου της Ακρόπολης!
Στην πραγματικότητα, το «ατού» του (ισόβιου) Πρόεδρου του Μουσείου κ. Παντερμαλή είναι η «ευελιξία» του στις σχέσεις του με τους εκάστοτε Υπουργούς και όλες τις κυβερνήσεις, που του έχει επιτρέψει το Μουσείο να λειτουργεί ως «ενός ανδρός αρχή», που έχει γίνει περισσότερο γνωστό στη δημόσια σφαίρα για τα κοσμικά πάρτυ και το «νανάκι κοτόπουλο» στο εστιατόριο τις Τσικνοπέμπτες, και όχι για το επιστημονικό ή εκπαιδευτικό του έργο και παρέχει «ασυλία» στον κ. Παντερμαλή όχι για να σχεδιάζει πολιτικές για το Μουσείο, όπως επαίρεται, αλλά για να κάνει του κεφαλιού του σε όλα τα επίπεδα και να χαίρει απόλυτης ασυλίας από όλες τις κυβερνήσεις.
Άλλωστε, αυτό είναι και το «ατού» των μη δημοσίων υπαλλήλων σε τέτοιες θέσεις: δεν υπόκεινται σε κανέναν Κώδικα υποχρεώσεων!
Από ότι φαίνεται ούτε διοικητικών, αλλά ούτε και ηθικών υποχρεώσεων. Δεν θα ξεχάσουμε ότι, όταν το 2009 τα μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων απεργούσαν και έχαναν μεροκάματο, όχι για κάποιο συντεχνιακό τους θέμα, αλλά για την αποκοπή του νέου (τότε) Μουσείου Ακρόπολης από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, ο κ. Παντερμαλής δεν είχε κανέναν απολύτως ηθικό φραγμό να εμφανιστεί μάρτυρας κατηγορίας εναντίον του ΣΕΑ στο δικαστήριο που έσυρε το Σύλλογο ο (τότε Υπουργός) Λιάπης για να υποστηρίξει ότι η απεργία ήταν παράνομη και καταχρηστική!
Ναι, τα δημόσια Μουσεία του ΥΠΠΟΑ, με το τακτικό προσωπικό τους και τον λυσσαλέο πόλεμο που δέχονται τα τελευταία χρόνια από την πολιτική ηγεσία, έχουν καταφέρει να προσφέρουν πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, δημιουργικά ψυχαγωγικό έργο σε όλους τους πολίτες, έχουν καταφέρει να διακριθούν σε πολλούς τομείς, έχουν καταφέρει να προσελκύσουν επισκέπτες αλλά και να απευθύνονται σε κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες, όπως πρέπει να κάνουν τα δημόσια Μουσεία. Και δεν θέλησαν ποτέ να γίνουν το σκηνικό για πριβέ πάρτυ της ελίτ της χώρας! Στο δρόμο αυτό θέλουμε να συνεχίσουμε, όλοι εμείς που βλέπουμε τον εαυτό μας ως υπάλληλο του ελληνικού λαού και όχι ως τσιράκι του εκάστοτε Υπουργού!
