Σήμερα Κυριακή και παρά την πανδημία οργανώνονται οι τοπικές εκλογές στην Καταλωνία, με τα δύο στρατόπεδα (της ανεξαρτησίας και των πιστών στην ενότητα της Ισπανίας) να ακονίζουν τα ξίφη τους, αλλά για μία φορά ακόμη εκείνοι που θα επικρατήσουν είναι οι ανεπίλυτοι γρίφοι για την κυβερνητική μορφή που θα προκύψει μετά τις κάλπες, με ποιους συνδυασμούς, ποιές υποχωρήσεις και ποιές ανοίκειες συμμαχίες μεταξύ κομμάτων με διαφορετικές μεν πολιτικές αναφορές, αλλά με ίδιο εθνικιστικό πρόσημο .

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μία σκληρή και αμφίρροπη μάχη ανάμεσα στους Καταλανούς Σοσιαλιστές (PSC, με 22%, οι οποίοι κεφαλαιοποιούν την υποψηφιότητα του Σαλβαδόρ Ίγια που ακόμη φέρει το φωτοστέφανο της επιτυχημένης αντιμετώπισης της πανδημίας ως υπουργός Υγείας), το μεγάλο δεξιό εθνικιστικό κόμμα του JxCat (20,4%), τους νικητές των προηγούμενων εκλογών του 2017 κεντροαριστερούς εθνικιστές της ERC (20,1%), επιβεβαιώνοντας τη μετεκλογική αβεβαιότητα που πρόκειται να ακολουθήσει μετά τις κάλπες. Πάλι οι μελλοντικές διαδικασίες θα εξαρτηθούν από τις μικρο-διαφορές στην τελική κατάταξη των τριών αυτών κύριων δυνάμεων, αλλά και στα ποσοστά που θα καρπωθούν οι μικρότεροι εταίροι και από τις δύο πλευρές.

Πάντα στην Καταλωνία η πολιτική συντρίβεται στις συμπληγάδες του εθνικισμού (καταλανικού και καστιλιάνικου), που φθάνει στα όρια της μισαλλοδοξίας. Η ένταση του εθνικιστικού παροξυσμού είναι τέτοια που έχει οδηγήσει στο παρελθόν (αλλά και σήμερα όπως διαφαίνεται από τη νέα συμφωνία συνεργασίας μεταξύ JXcat και ERC) τα αριστερά κόμματα (π.χ. οι αντικαπιταλιστές της CUP, που στο παρελθόν στήριξαν τους συντηρητικούς και τον τότε πρόεδρό τους Κάρλες Πουτζδεμόν, που εφάρμοζαν την πολιτική που είχε βγάλει τους ίδιους στους δρόμους, μόνο και μόνο επειδή το κόμμα του όψιμα ανέμιζε τη σημαία της πλήρους ανεξαρτησίας από τη Μαδρίτη). Παγιδευμένα στην εθνικιστική προκρούστια κλίνη τα αριστερά κόμματα της Καταλωνίας διαρκώς απεμπολούσαν προς όφελος της ανεξαρτησίας με κάθε κόστος την όποια καταστατική τους αρχή και πρόγραμμα για την πάλη κατά του καπιταλισμού, του κοινωνικού μετασχηματισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Υπερτονίζοντας έναν τοπικισμό, που φθάνει μέχρι και στις γλωσσικές και εκπαιδευτικές διακρίσεις σε σχολεία και στην τοπική δημόσια διοίκηση και οργανισμούς, τα αριστερά κόμματα είτε τραβούν το ζήτημα της ανεξαρτησίας στα άκρα, είτε αποκόπτουν ή αφήνουν υπολειμματικό το όραμα της γενικότερης προόδου της κοινωνίας (για να μην πω το παρωχημένο όραμα του “διεθνισμού”), προς χάριν του υπερτροφικού καταλανικού εθνικισμού.

Μία ζωή το ερώτημά μου προς τους φίλους (και αριστερούς) Καταλανούς είναι για τι είδους ανεξαρτησία παλεύουν: για εκείνη που μία ζωή υπηρετούσε ηγεμονικά η τοπική δεξιά, που ήταν ευθυγραμμισμένη με τις πολιτικές λιτότητας, της ανεργίας και των περικοπών, της υποδούλωσης στα μονοπώλια (τοπικά και διεθνή) που παρά τη φαινομενική “ανάπτυξη” της περιοχής, μεταφράζεται σε εξώσεις, υποβάθμιση της καθημερινότητας κτλ.;

Ωστόσο, οι (κεντρο)αριστεροί της Καταλωνίας, μαζί με το μεγάλο δεξιό εθνικιστικό κόμμα, με ένα κοινό τους κείμενο-μανιφέστο δεσμεύονται πως δεν θα συνεργασθούν κυβερνητικά με τους Σοσιαλιστές Καταλανούς, ακυρώνοντας στην πράξη ένα από τα μετεκλογικά σενάρια. Εκείνο που ήθελε μία “αριστερή κυβερνητική συμμαχία” Σοσιαλιστών, Κεντροαριστερών Ρεπουμπλικάνων (ERC) και Comu-Podemos (68 έδρες στις δημοσκοπήσεις), έναντι μίας ακραιφνώς “εθνικιστικής” κυβέρνησης των δεξιών JXCat, του ERC και των san-culotistes CUP (70 έδρες στις σφυγμομετρήσεις), η πολιτική γραμμή της οποίας. δεξιά ή αριστερή, θα εξαρτηθεί από τον συσχετισμό μεταξύ JXCat και ERC.

Εάν επιβεβαιωθεί ότι λόγω της πανδημίας, ενός παράγοντα που θα παίξει μέγα ρόλο σε μία περιοχή ιδιαίτερα πληττόμενη και στην οποία οι νεκροί έχουν ξεπεράσει σε αριθμό τους 20.000, το ποσοστό προσέλευσης θα κινηθεί στο 60% (από το αστρονομικό 80% στις προηγούμενες εκλογές του 2017), είναι εύλογο πως έτσι ευνοοούνται τα δεξιά κόμματα και ιδίως οι ακροδεξιοί του Vox (6,2% στις σφυγμομετρήσεις). Οι δεξιοί, που στην περίπτωση τούτη θα έχουν τον πάνω χέρι στην ηγεμονία του αυτονομιστικού κινήματος, είναι προφανές πως έτσι θα υπονομεύσουν όποια προσπάθεια για προοδευτικές πολιτικές στην περιφέρεια.

Εξέλιξη ιδιαζόντως αρνητική, δεδομένου ότι η δεξιά στην περιφέρεια της Καταλωνίας πάντοτε στήριζε τις συντηρητικές πολιτικές της Μαδρίτης και των Βρυξελλών, ενώ η καταλανική άρχουσα τάξη έχει στηρίξει τον Φράνκο. Και όπως απέδειξε με την αντίδραση στο Δημοψήφισμα για την Ανεξαρτησία και τις εκλογές το 2016-17 είναι έτοιμη να πάρει τις επιχειρήσεις της και να φύγει από την Καταλωνία, όταν διακυβέβευται το status quo που θέλει με τη Μαδρίτη και τις βοήθειές της σε δύσκολες περιόδους (γιατί από μία ανεξάρτητη Καταλωνία δεν έχει να ευνοηθεί σε τίποτα πέρα από τις φοροαπαλλαγές και τους χαμηλούς μισθούς, γιατί μόνον εάν μετατραπεί σε φορολογικό παράδεισο, με φτωχοχοποιημένο εργατικό δυναμικό, μπορεί να επιζήσει η περιοχή ανεξάρτητα στην αρχή).

Και φυσικά, μία επικράτηση των εθνικιστών θα καταστήσει δυσχερή έναν διάλογο για μία τροποποίηση του Estatuto, του περιφερειακού συντάγματος, που μία ευνοϊκή επέκτασή του (τώρα που στην κυβέρνηση της Μαδρίτης βρίσκονται οι Σοσιαλιστές και οι Podemos), θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μία συνταγματική αναθεώρηση και μεγαλύτερη αυτονομία-ομοσπονδοποίηση ως πρώτο βήμα για μία πιο ανεξάρτητη αυτοτελή διακυβέρνηση. Μία συγκυρία σημαντική, εάν υπολογισθεί πως η παρούσα κυβέρνηση άνοιξε στις αρχές της προεκλογικής εκστρατείας τις φυλακές για τους τελευταίους κρατούμενους Καταλανούς ηγέτες, με τελευταίο δείγμα τη σφοδρότητα των ερωτήσεων εάν ο Ίγια εκμεταλλευόμενος τη θέση του ως υπουργού έχει εμβολιασθεί κατά προτεραιότητα (και κατά παράβαση της συμφωνίας κυρίων μεταξύ πολιτικών.

Μία άλλη μάχη για την κεντροαριστερά θα παιχθεί μεταξύ των Σοσιαλιστών και του ERC, που εν πολλοίς θα αποτελεί ένδειξη για όποια επιδίωξη για μελλοντικά δημοψηφίσματα κτλ. Σε περίπτωση ισοδυναμίας στα ποσοστά, το παράδοξο θα είναι πως το ERC θα έχει περισσότερες έδρες, καθώς οι Σοσιαλιστές είναι μεν υπέρτεροι στην επαρχία, όμως εκείνες οι περιφέρειες δεν δίνουν τόσες έδρες, όσο οι αστικές περιοχές, στις οποίες δεσπόζει το ERC. Η αντιπαράθεση είναι τόσο λυσσαλέα που ενδεικτικό είναι πως οι αυτονομιστές Ρεπουμπλικάνοι έχουν σταματήσει τις επιθέσεις τους στους JXCat για να επικεντρώσουν τα βέλη τους εναντίον του PSC.

Ένας άλλος ανησυχητικός παράγοντας είναι η άνοδος των ακροδεξιών του Vox στην Καταλωνία, ανύπαρκτων ίσαμε τώρα, που χάρις στην πανδημία η εμμονή των οπαδών του που θα τους οδηγήσει στις κάλπες είναι πιθανόν να τους ενισχύσει ακόμη περισσότερο, δημιουργώντας μία δυσοίωνη προοπτική για την κοινωνική γαλήνη στην Περιφέρεια. Σοβαρά διακυβεύματα, που εν μέρει είναι διδακτικά για όσους μελετούν τέτοιες περίπλοκες σχέσεις μεταξύ ανεξαρτησίας, εθνικισμού και αριστερών πρωτοβουλιών μέσα σε αυτές.