Οι αλλεπάλληλες αποκαλύψεις σχετικά με την δολοφονία του de facto προέδρου της πολύπαθης Αϊτής, Ζοβενέλ Μοΐζ, η οποία εξυφάνθηκε από την πολιτικο-οικονομική καμαρίλα της χώρας και εκτελέσθηκε από μίσθαρνα όργανα, φέρουν ξανά στο προσκήνιο τις ανάρμοστες σχέσεις υποτέλειας της περιφέρειας (Καραϊβική-Λατινική Αμερική) με το κέντρο (ΗΠΑ) του Δυτικού Ημισφαιρίου, με όλες τους τις φωτοσκιάσεις. Κυρίως όμως αναδεικνύει το εγκληματικό “εμπόριο” μισθοφορικών υπηρεσιών από Κολομβιανούς πρώην επίλεκτους στρατιώτες με αμερικανική εκπαίδευση σε όλες τις ”βρώμικες” επιχειρήσεις ασφάλειας ανά τον κόσμο.
Ο τελικός απολογισμός της μηχανορραφίας δείχνει πως το σχέδιο είχε εκπονηθεί από ένα ισχυρό παρακράτος, που κρατά τα ηνία και έχει διεθνείς επαφές, σε συνέργεια με την τοπική ηγεσία της αστυνομίας. Η ομάδα των αυτουργών, οι 26 μισθοφόροι (η πλειονότητά τους από την Κολομβία συν δύο Αμερικανοί, αϊτινής καταγωγής) στρατολογήθηκαν από διεθνείς οργανώσεις στο εξωτερικό, με δεσμούς και έδρα στη Φλόριδα των ΗΠΑ. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν λάβει αμερικανική εκπαίδευση και σχεδόν όλοι, όπως και οι οικείοι τους στην Κολομβία, υποσηρίζουν πως δεν γνώριζαν την πραγματική φύση της αποστολής τους: είτε πίστευαν ότι θα προσφέρουν υπηρεσίες ασφάλειας σε κάποιο πρόσωπο έναντι αδρής αμοιβής (3.500 δολάρια), είτε επρόκειτο, όπως τόνισε ο ένας αμερικανός υπήκοος, ότι απλώς θα απήγαγαν τον Μοΐζ. Εντούτοις, σύμφωνα με τα ευρήματα των συνεχιζόμενων ερευνών, φαίνεται πως τουλάχιστον επτά από τους μισθοφόρους ήσαν εκείνοι που οργάνωσαν το όλο σχέδιο, που κατέληξε στον θάνατο του Αϊτινού προέδρου και τον τραυματισμό της συζύγου του.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του ενός από τους συλληφθέντες, ονόματι Μανουέλ Αντόνιο Γκρόσο Γουάμ, που όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα El Tiempo, μέχρι το 2019 θεωρείτο ένας από τους καλύτερα εκπαιδευμένους στρατιώτες του κολομβιανού στρατού. Από το 2013 είχε μετατεθεί στις Ειδικές Αντιτρομοκρατικές Δυνάμεις Πόλης, ακριβώς εκείνες τις ομάδες που απήγαγαν και σκότωναν τους διαδηλωτές που είχαν βγει επί μήνες στους δρόμους κατά της κυβέρνησης του Ιβάν Ντούκε. Τις δυνάμεις δηλ. που κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων ενίσχυσαν κλιμάκια της CIA. O Γκρόσο προτού μεταβεί στην Αϊτή είχε δημοσιεύσει στα μέσα δικτύωσης μία φωτογραφία από τον γειτονικό Άγιο Δομήνικο με τα υπόλοιπα μέλη του “κομάντο”. Η φωτογραφία αρχικά απετέλεσε το εφαλτήριο για να χύσει την υστερία του κατά της Βενεζουέλας ο πρόεδρος της Κολομβίας και καλός φίλος των ΗΠΑ Ιβάν Ντούκε, ταυτοποιώντας δύο αγνώστους μισθοφόρους, ως όργανα της Βενεζουέλας, που ήθελε να εκδικηθεί τον Μοΐζ για τον τερματισμό του προγράμματος Petrocaribe, καλώντας τις ΗΠΑ και τον “κομμουνιστοφάγο” πρόεδρο του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών Λουΐς Αλμάγρο να αποστείλουν εσπευσμένα μία στρατιωτική αποστολή για την “προστασία της δημοκρατικής τάξης”.
Βέβαια, δεν ζήτησε συγγνώμη ο Ντούκε όταν αποκαλύφθηκε πως οι δήθεν μισθοφόροι του Καράκας ήσαν απεναντίας Αμερικανοί αϊτινής καταγωγής εκπαιδευμένοι στις ΗΠΑ, ενώ μετά έτρεχε να συμμαζέψει τα ασυμάζευτα, σχετικά με τα δημοσιεύματα για τη συνάντησή του, πριν τη δολοφονία, με τον Αντόνιο Ιντριάγο της εταιρείας που στρατολόγησε τους μισθοφόρους. Τώρα απλώς προσφέρει βοήθεια στην κυβέρνηση της Αϊτής για να διαλευκάνει την υπόθεση και ισχυρίζεται πως οι μισθοφόροι απατήθηκαν ως προς το σχέδιο της επιχείρησης που επρόκειτο να φέρουν εις πέρας. Και δηλώνει πως όσοι αποδειχθεί πως έχουν άμεση ανάμειξη στην εκπόνηση του σχεδίου θα τιμωρηθούν, χωρίς ωστόσο να αναλαμβάνει ως κυβέρνηση την ευθύνη των πράξεών τους.
Οι Κολομβιανοί μισθοφόροι είναι περιζήτητοι. Κυρίως γιατί έχουν έντονη πολεμική εμπειρία, ιδίως στις ανορθόδοξες τακτικές πολέμου, που έχουν αποκτήσει στις μάχες κατά των ναρκεμπόρων, λόγω των οποίων οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις τους εκπαιδεύουν και συμμετέχουν μαζί τους στις επιχειρήσεις κατά των καρτέλ, αλλά κυρίως στον ανηλεή πόλεμο που επί δεκαετίες είχε εξαπολύσει το κολομβιανό κράτος κατά των αριστερών ανταρτικών ομάδων, που κυνηγούσε ακόμη και μετά την συμφωνία για εκεχειρία και παράδοση των όπλων. Τούτη ακριβώς η επίκτητη βαναυσότητά τους, που δεν ορρωδεί ούτε προ των αμάχων (απεναντίας μάλιστα όπως αποδεικνύει το σκάνδαλο των falsos positivos για τις αυθαίρετες εκτελέσεις το διάστημα 2002-2008 χιλιάδων αμάχων, συνήθως φτωχών νέων, που ψευδώς παρουσιάζονταν ως αντάρτες), κάνει τους Κολομβιανούς μισθοφόρους, μία σκληροτράχηλη “θανατηφόρο μηχανή”, που δεν πρέπει να σπαταλάται η δυναμική της σε απλές υπηρεσίες ασφαλείας.
Για τον λόγο τούτο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλες χώρες στον κόσμο, από Αφγανιστάν μέχρι το Ιράκ, αγοράζουν τις υπηρεσίες τους. Τα Εμιράτα ιδίως στρατολογούσαν τους κολομβιανούς μισθοφόρους για την προστασία των πετρελαιαγωγών τους από πιθανές επιθέσιες του Ιράν, ενώ πολλοί από αυτούς μεταφέρθηκαν στην Υεμένη για να πολεμήσουν στην καταδικασμένη από τον ΟΗΕ (αλλά ενθαρρυνόμενη από τη Δύση) ωμή παρέμβαση των αραβικών μοναρχιών, που είχε μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα τη μαζική λιμοκτονία αμάχων.
Ακόμη και όταν το 2015, δέκα Κολομβιανοί βρήκαν τον θάνατο στις σκληρές συγκρούσεις στην πόλη Τάιζ στην Υεμένη, τα Εμιράτα τήρησαν σιγή ιχθύος, ενώ καμία κολομβιανή κυβέρνηση δεν επιβεβαίωσε τον θάνατό τους.
Επίσης, οι Κολομβιανοί βετράνοι είναι επιτήδειοι στο να κατασκευάζουν και όπλα για τους πλούσιους γαιοκτήμονες στη χώρα τους και αλλού, για τους στρατιωτικούς ηγέτες και είναι η καλύτερη λύση για όσους θέλουν να διατηρούν μία επίλεκτη ομάδα για την ασφάλειά τους.
Η εκτεταμένη τούτη “παροχή υπηρεσιών” διευκολύνεται από τους πενιχρούς μισθούς και συντάξεις που λαμβάνουν οι Κολομβιανοί στρατιώτες, που ανέρχονται σε 500 δολάρια για τους εν ενεργεία και κυμαίνονται μεταξύ 325 έως 650 δολάρια για τους αποστράτους. Αυτά τα χρήματα ήσαν και το δέλεαρ για τον Ντουμπερνάι Καπαδόρ, έναν από τους τρεις νεκρούς μισθοφόρους στην επιχείρηση που, όπως τονίζει η αδελφή του στην ισπανική εφημερίδα El Pais, “θεωρούσε την πρόταση αυτή ως ευκαιρία να ταξιδεύσει στο εξωτερικό και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του”.
Τα γεγονότα στην Αϊτή έχουν προκαλέσει μεγάλη αποδοκιμασία και ενοχές μέσα στην ίδια την Κολομβία, όπου πλέον η εικόνα που έχει ο στρατός μετά τις επονείδιστες επιχειρήσεις του παρά την εκεχειρία στις περιοχές που έλεγχαν οι πρώην αντάρτες και οι ωμότητες σε όσους έχουν παραδοθεί, αλλά και ο ρόλος του στα πρόσφατα γεγονότα με την αιματηρή καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, έχει κηλιδωθεί ανεπανόρθωτα.
Όπως αναφέρει το περιοδικό Intercept επικαλούμενο επώνυμες πηγές, το αμερικανικό Πεντάγωνο προσανατολίζεται πλέον να ελέγξει τα αρχεία του και σε δεύτερο χρόνο να επαναπροσδιορίσει την πολιτική του για την εκπαίδευση των κολομβιανών μαχητών, καθώς η κατάσταση έχει αρχίσει να ξεφεύγει. Από το 2000 έως το 2018 που ξεκίνησε το Plan Colombia, με πρόσχημα την εκπαίδευση στρατιωτών εναντίον των καρτέλ της κοκαΐνης, έχουν εκπαιδευθεί 107.640 Κολομβιανοί. Τώρα, τα γεγονότα της Αϊτής, αλλά και η συμμετοχή προσωπικού εκπαιδευμένου από Αμερικανούς στις απαγωγές, τις δολοφονίες και τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων εντός Κολομβίας, αναγκάζει την κυβέρνηση Μπάιντεν, να αναθεωρήσει την πολιτική της, τουλάχιστον ως προς το να μην ταυτίζεται στο μέλλον με την εξέλιξη που θα έχουν αυτοί οι μαχητές.
Γιατί ο Μοϊζ βρέθηκε στο στόχαστρο
Όμως τα ερωτήματα για τους λόγους της δολοφονίας του Μοΐζ παραμένουν άλυτα και μόνον μέσα στις διαπλεκόμενες σχέσεις στο εσωτερικό της Αϊτής μπορούν να εντοπισθούν. Η βία, που τροφοδοτείται από τις ισχυρές οικογένειες του νησιού, όπως ήταν το “αφεντικό της μπανάνας” Μοΐζ, αποτελεί μία “παράδοση”, με τις ένοπλες ομάδες (που είχαν πρωτοϊδρυθεί επί της πολυετούς δικτατορίας του Φρανσουά Ντιβαλιέ) να αυθαιρετούν διαρκώς κατά του πληθυσμού. Όπως επεσήμαινε το Παρατηρητήριο της Αϊτής για Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας, στα προάστια, όπου στο διάστημα 2018-20, δηλαδή αφότου ο Μοΐζ άρχισε να εφαρμόζει το οικονομικό πρόγραμμα του ΔΝΤ, οργανώνονταν διαμαρτυρίες, οι ένοπλες ομάδες σκότωσαν 240 ανθρώπους. Το 2020 ο δολοφονηθείς πρόεδρος οργάνωσε την παραστρατιωτική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΑΝΙ), που διεύρυνε τη γκαγκστεροποίηση της καταστολής των διαμαρτυριών.
Ωστόσο, από τον περασμένο Ιούνιο, η στάση των ίδιων των παραστρατιωτικών είχε αρχίσει να μεταβάλλεται απέναντι στον Μοΐζ και την άλλη ελίτ των πλουσίων και των πολύχρυσων αξιωματούχων των μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην πάμφτωχη χώρα, που πλήττεται συχνά από θεομηνίες και τώρα την πανδημία, για την οποία δεν έχουν παραλάβει ακόμη ούτε καν τα εμβόλια.
Τον περασμένο χρόνο είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο της διασπάθισης 3,8 δισ. δολαρίων από το πρόγραμμα Petrocaribe (2008-16) με τη Βενεζουέλα, ενώ η εταιρεία Agritans του Μοΐζ είχε συνάψει συμβόλαια για έργα που πληρώθηκαν αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν. Η οικονομική ανισότητα έχει προκαλέσει αγανάκτηση ακόμη και στους ενόπλους, με έναν από αυτούς, τον Τζίμι Σεριζιέ να αναρτά έως και απειλητικό βίντεο κατά των πολιτικών, των πλουσίων και των τραπεζιτών.
Ο Μοΐζ, που χωρίς να έχει ιδέα από πολιτική τοποθετήθηκε πρόεδρος από τους δυτικούς κυρίαρχους της χώρας, από πέρυσι κυβερνούσε με διατάγματα, έχοντας διαλύσει το κοινοβούλιο, τα δύο τρίτα της Γερουσίας και έχοντας απολύσει όλους τους δημάρχους, επιδιώκοντας να παραμείνει στην προεδρία μέχρι το 2022,βάσει μίας δικής του αστήρικτης ερμηνείας του Συντάγματος και με διαρκείς αναβολές των εκλογών (η τελευταία πρόβλεπε διενέργειά τους στις 29 Σεπτεμβρίου), παρά τις καταγγελίες της Εκκλησίας και τις διαμαρτυρίες του λαού. Όμως ο Μοΐζ έχαιρε της υποστήριξης των ξένων και τον Ιανουάριο του 2020 ο Αλμάγρο του OAS είχε ταχθεί υπέρ της τροποποίησης του Συντάγματος που ήθελε ο Μοΐζ, αποδίδοντας την κακοδαιμονία της χώρας στους προηγούμενους καταστατικούς χάρτες!
Ομως στο εσωτερικό της χώρας ο Μοΐζ δεν κατάφερε να αποφύγει τις αντιπάθειες. Πολλοί μάλιστα θεωρούν πως πίσω από την απόπειρα βρίσκεται ο απερχόμενος πρωθυπουργός Κλοντ Ζοζέφ, ο οποίος είχε διορισθεί από τον πρόεδρο χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου και ο οποίος θα αντικαθίστατο με τον ίδιο τρόπο από τον Αριέλ Ανρί στις 5 Ιουλίου με απόφαση του Mοΐζ.
Επιπλέον, ο Μοΐζ είχε απωλέσει τελευταία και τη στήριξη μεγάλων επιχειρηματιών στη χώρα, στο βαθμό που το κόμμα του κατηγορούσε τα “συμφέροντα” ότι βρίσκονται πίσω από τις διαδηλώσεις εναντίον του. Ο μεγαλοεπιχειρηματίας Ρεζινάλντ Μπουλός και η οικογένεια Βορμπ, που ελέγχει τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα ήσαν εχθρικοί απέναντι στον Μοΐζ. Μάλιστα οι Βορμπ τον είχαν καλέσει ανοικτά να παραιτηθεί και ως αντίποινα η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει πως ορισμένα συμβόλαια των Βορμπ θα επανεξετασθούν.
Επιπλέον ο Μοΐζ ήταν θερμός υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ: προς χάριν του πρώην προέδρου των ΗΠΑ είχε ακυρώσει το πετρελαϊκό πρόγραμμα με τη Βενεζουέλα και είχε αναγνωρίσει τον αυτοαποκαλούμενο πρόεδρό της Χουάν Γουαϊδό. Μετά την εκλογή του Μπάιντεν όμως, τα πράγματα άλλαξαν άρδην. Εξήντα Δημοκρατικοί βουλευτές κάλεσαν τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν να επανεξετάσει την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Αϊτής, να εντείνει τις πιέσεις για διεξαγωγή εκλογών και να ενώσει τη φωνή του με τους διεθνείς θεσμούς που αξιώνουν τα χρήματα των φορολογουμένων να μην στηρίξουν το δημοψήφισμα για το Σύνταγμα που ήθελε ο Μοΐζ. Μία αλλαγή πολιτικής που είχε να αντιμετωπίσει τη σθεναρή αγκίστρωση του Μοΐζ στην προεδρική καρέκλα, πράγμα που θα περιέπλεκε τα πράγματα.
Για τούτο και η δολοφονία του Μοΐζ ξύπνησε στη μνήμη την ανάλογη δολοφονία του τοτινού προέδρου Γκιγιόμ Σαμ στις 28 Ιουλίου 1915, που είχε ανοίξει τον δρόμο για την αμερικανική αποικιοκρατική κυριαρχία στην Αϊτή, με το βλέμμα στραμμένο στον χρυσό και τον φυσικό της πλούτο, έως το 1934 και κατόπιν μέσα από τις κυβερνήσεις ανδρείκελα, που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ξένων. Στη δεκαετία του ‘60, η κυβέρνηση του Τζον Κένεντι επέτεινε την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της μέσα από τη δανειακή πολιτική, που τριπλασίασε το εξωτερικό χρέος της Αϊτής. Σήμερα οι δαγκάνες του ΔΝΤ, ο καταστροφικός σεισμός του 2010 (250.000 νεκροί) και η μετέπειτα επιδημία χολέρας συν την τωρινή πανδημία, καθιστούν την Αϊτή βορά στις ξένες επεμβάσεις, τους μισθοφόρους και τις λογής διαπλεκόμενες σχέσεις.
