Συχνά αναφερόμαστε υποτιμητικά στους “ψεκασμένους”, σε αυτούς που πιστεύουν σε παραλογισμούς, που αμφισβητούν (χωρίς πραγματικά επιχειρήματα) αναμφισβήτητες αλήθειες. Για παράδειγμα, όλοι ξέρουμε ότι η γη δεν είναι επίπεδη. Ας κάνουμε ένα μικρό πείραμα: Μπορείτε να σκεφτείτε ένα-δυο απλά επιχειρήματα για τη σφαιρικότητα του πλανήτη μας; Προσοχή, τα επιχειρήματα δεν πρέπει να είναι έμμεσα, του τύπου “οι αστροναύτες είδαν…” ή “μου έχουν πει…” ή “έχω διαβάσει ότι ήδη τον 3ο αι. π.Χ. ο Ερατοσθένης είχε υπολογίσει την περιφέρεια της γης και την είχε βρει 250.000 Αιγυπτιακά στάδια” [σσ. η ακριβής τιμή, όπως γνωρίζουμε πλέον, είναι περίπου 254.451 στάδια]. Λοιπόν, η περίεργη πραγματικότητα είναι ότι πάρα πολλοί μορφωμένοι, καλόπιστοι και εντελώς ορθολογικά σκεπτόμενοι κάτοικοι του πλανητικού χωριού μας δυσκολεύονται να σκεφτούν επιχειρήματα άλλα από τα “μου το έμαθαν στο σχολείο” ή “το λένε οι ειδικοί, αυτοί ξέρουν” για κάτι το τόσο θεμελιώδες.
Όντως ξέρουν οι ειδικοί; Πώς το ξέρουμε ότι ξέρουν; Ποιος μας το βεβαιώνει ότι ξέρουν, εκτός από τους ίδιους; Και, το κυριότερο: σε τι διαφέρει κάποιος που λέει ότι η γη είναι επίπεδη, από κάποιον που λέει μεν ότι η γη είναι σφαιρική, αλλά το λέει επειδή “του το είπαν” ή το άκουσε στο (πάντα αξιόπιστο) δελτίο των 8; Το κριτήριο που θα πρέπει να έχουμε για την ορθότητα των επιστημονικών θεωριών δεν είναι και δεν μπορεί να είναι το αν αυτή είναι η θεωρία που εγκρίνουν οι εκάστοτε αρχές: πρόκειται για κριτήριο έγκυρο μεν για θρησκευτικές δοξασίες, αλλά άκυρο για επιστημονικές θεωρίες. Η υποχρέωση του μη ειδικού είναι να επιχειρήσει, στο μέτρο του δυνατού, να κρίνει για τον εαυτό του, να προσπαθήσει να βγάλει νόημα, να διευκρινίσει αν και κατά πόσο αυτά που το κράτος λέει αληθεύουν.
Αλλιώς, ο ψεκασμένος και ο διαφωτιστής δεν διαφέρουν διόλου: ο ένας λέει ότι η γη είναι επίπεδη, ο άλλος ότι είναι σφαιρική, αλλά και οι δύο υπερασπίζονται μια γνώμη που δεν καταλαβαίνουν και δεν επιχειρούν να καταλάβουν. Είναι μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή των όρων, όπως και αν το δει κανείς.
Κράτος, Γνώση, Πειθαρχία
Με τα παραπάνω (επίτηδες προβοκατόρικα και υπερβολικά) ερωτήματα δεν θέλουμε ούτε τους ψεκασμένους να υπερασπιστούμε, ούτε να υποστηρίξουμε ότι οφείλουμε όλοι μας να γνωρίζουμε τα πάντα. Κανένας δεν μπορεί να είναι πανεπιστήμονος και να ξέρει τα πάντα. Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι υπάρχουν στιγμές που οφείλουμε να σκαλίσουμε λίγο παραπάνω τα κοινώς παραδεκτά και να προσπαθήσουμε να κάνουμε κριτική στους ειδικούς, ειδικά αν ο λόγος τους δεν αφορά ένα κάπως αφηρημένο ζήτημα (όπως το σχήμα της γης), αλλά την ίδια τη ζωή μας.
Είναι χρήσιμο εδώ να θυμηθούμε ότι οι φορείς του κυρίαρχου λόγου του σχετιζόμενου με τα της πανδημίας, των μέτρων και των εμβολίων, αυτοί (και αυτές) που με πατρική (αλλά όχι μητρική) αυστηρότητα μας δίνουν οδηγίες για το τι οφείλουμε να κάνουμε και να μην κάνουμε, για να προστατέψουμε τους εαυτούς μας και τους αγαπημένους μας, αυτοί που μιλούν με το ύφος του σεβαστού πολιτικού ηγήτορος που σκέφτηκε σοβαρά και σε βάθος τα ζητήματα, όλοι αυτοί με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν είχαν και δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για τι μιλούν. Και για αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν μιλάμε εδώ για τους δικούς μας άριστους ηγέτες, αφού αυτοί, κατά τα φαινόμενα, δεν είναι καν σε θέση να επινοήσουν τις δικές τους ανοησίες που θα εκφωνήσουν στους τηλεοπτικούς δέκτες, περιοριζόμενοι στην παπαγαλία (και χωρίς μάλιστα να ασχοληθούν με λεπτομέρειες όπως η μετάφραση των όρων) αυτών που λένε στη Εσπερία, στο Παρίσι, στο Βερολίνο και κυρίως στην Ουάσιγκτον – στην οποία πλέον βασιλεύει επιτέλους ο ορθολογισμός (και η οποία επίσης μας παρείχε και τα θαυματουργά εμβόλια).
Και το μέγεθος της άγνοιας δεν είναι κάτι το δύσκολο να αποδειχθεί: Αρκεί μια σύντομη αναδρομή στον κρατικό λόγο της περιόδου της πανδημίας. Θυμάται λ.χ. κανείς το πώς πρέπει να “επιπεδώσουμε” την καμπύλη (flatten the curve) με τη βοήθεια των λοκντάουν; Τι έγινε; Ακόμα να επιπεδωθεί;
Και τα παιδιά, γιατί όχι και τα μικρά παιδιά κάτω των 12; Και τα έμβρυα στην κοιλιά της μάνας τους, γιατί να μείνουν παραπονεμένα; Ας μην τους δίνουμε όμως ιδέες…
Θυμάται κανείς τις αυστηρές προσταγές από επίσημα χείλη για την ανο(η)σία αγέλης (herd immunity) και το πώς αυτή δεν είναι μια “στρατηγική” που πρέπει να ακολουθηθεί, γιατί θα θρηνήσουμε θύματα; [Η ανοσία αγέλης δεν είναι στρατηγική, είναι απλώς ένα νούμερο, το κρίσιμο εκείνο ποσοστό ενός πληθυσμού με ανοσία που αποτρέπει την εκθετική αύξηση των μολύνσεων]. Τώρα πλέον είμαστε στο στάδιο που οι ίδιοι που κατακεραύνωναν τον όρο ως “ψεκασμένο”, λένε χωρίς να παίξει το βλέφαρό τους ότι θα έχουμε μεν ανοσία αγέλης, αλλά “μόνο αν εμβολιαστούν και οι έφηβοι”. Και τα παιδιά, γιατί όχι και τα μικρά παιδιά κάτω των 12; Και τα έμβρυα στην κοιλιά της μάνας τους, γιατί να μείνουν παραπονεμένα; Ας μην τους δίνουμε όμως ιδέες…
Θυμάται κανείς το (τόσο μα τόσο ορθολογικό) μίσος για τη Σουηδία, τις εκατόμβες νεκρών που θα είχε η άφρων αυτή χώρα επειδή δεν έκανε λοκντάουν, όπως κάναμε εμείς, οι διαφωτισταί; Πόσο καιρό έχετε να ακούσετε τη λέξη “Σουηδία” στις ειδήσεις; [Η Σουηδία είναι λίγο χειρότερα από εμάς στις κατά κεφαλήν απώλειες, και καλύτερη από τον μέσο όρο της ΕμΕ.: 15η στους 27, ενώ η Ελλάδα 18η. Σε πολύ χειρότερες θέσεις οι σώφρονες Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία. Η Σουηδία μάλιστα θα ήταν σε πολύ καλύτερη θέση αν είχε στοιχειωδώς προστατέψει τα γηροκομεία της στην αρχή της επιδημίας, κάτι που αφρόνως δεν έπραξε. Γενικά πάντως, συστηματική συσχέτιση του ύψους των απωλειών με την αυστηρότητα των μέτρων δεν υπάρχει, οι παράγοντες που καθορίζουν τη θνησιμότητα πολύ μικρή (και ίσως μάλιστα αρνητική) σχέση έχουν με τα περιοριστικά μέτρα].
Μετά, στις αρχές της τρέχουσας χρονιάς, άρχισε η φιλολογία για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, εκείνο το περιβόητο 95% της Pfizer που της έδωσε την ειδική και έκτακτη άδεια παραγωγής. Τι σημαίνει 95%; Συνήθως το νούμερο αυτό κατανοείται ως εξής: Έχουμε 100 ανθρώπους που ανεμβολίαστοι θα νοσούσαν. Τους κάνουμε εμβόλιο. Νοσούν οι 5. Άρα αποτελεσματικότητα 95%. Αν νομίζετε και εσείς ότι κάτι τέτοιο σημαίνει, τότε κάνετε τεράστιο σφάλμα. [Βρείτε μια σύντομη εξήγηση της πολύ πιο περιοριστικής σημασίας του νούμερου αυτού στο τέλος του κειμένου]. Και τα μεν εμβόλια έχουν κατά τα φαινόμενα όντως κάποια αποτελεσματικότητα ως προς τον ιό, το πρόβλημα όμως είναι ότι ο τρόπος που παρουσιάζονται τα νούμερα, ο τρόπος που (εντελώς αυθαίρετα) γίνεται η επιλογή των περιπτώσεων, το ποιος θεωρείται εμβολιασμένος και ποιος όχι, η αυθαίρετη επιλογή του baseline case rate για να το πούμε με ορολογία, αυξάνουν τεχνητά και ψευδώς το νούμερο της αποτελεσματικότητας, ώστε αυτό να ακούγεται καλό στα δελτία ειδήσεων και να συμβάλλει στις καλές πωλήσεις των εταιρειών. Όπως το θέτει και ένας ειδικός στατιστικόλόγος (που δεν είναι αντιεμβολιαστής, το αντίθετο): “Χωρίς αμφιβολία οι μελέτες αυτές φουσκώνουν σε υπερβολικό βαθμό (vastly inflated) τις εκτιμήσεις αποτελεσματικότητας του εμβολίου”.
Tο πρόβλημα όμως είναι ότι ο τρόπος που παρουσιάζονται τα νούμερα, ο τρόπος που (εντελώς αυθαίρετα) γίνεται η επιλογή των περιπτώσεων, το ποιος θεωρείται εμβολιασμένος και ποιος όχι
Δεν πειράζει ρε αδερφέ, θα πει ο μέσος παρατηρητής, αφού το εμβόλιο έχει αποτέλεσμα και θα μας σώσει, ας αφήσουμε στην άκρη μια δυο καλώς εννοούμενες υπερβολές στα νούμερα. “Μόνο με το εμβόλιο θα αποκτήσουμε τείχος προστασίας και ανοσία αγέλης” άρχισαν να λένε οι υπουργοί, τα κανάλια και οι εφημερίδες γύρω στις αρχές της άνοιξης. Το Ισραήλ, το οποίο για λόγους επανεκλογής του Νετανιάχου (είναι μια πολύ μικρή ικανοποίηση ότι απέτυχε να επανεκλεγεί) έκανε μια γιγαντιαία κινητοποίηση εμβολιασμού του πληθυσμού, είχε να επιδείξει εκπληκτικά και ελπιδοφόρα αποτελέσματα, ίσως ακόμα καλύτερα και από τις ίδιες τις κλινικές μελέτες. Για μείωση των “συμπτωματικών μολύνσεων” έως και 90% μιλούσαν οι Ισραηλινοί ειδικοί, νούμερο που επανέλαβαν και οι δικοί μας ειδικοί με (για πρώτη φορά) μια μικρή λάμψη ελπίδας να καθρεφτίζεται στο καθάριο βλέμμα τους: μόνο έτσι θα εξαλειφθεί η νόσος, αν κάνουμε όλοι εμβόλιο. Κάντε εμβόλιο για να μην κινδυνεύουμε από νέες μεταλλάξεις!
Επίσης, την άνοιξη του 2021, σταματήσαμε για λίγο να μιλάμε για “κρούσματα”, αυτή την γελοία εκτροπή της ορολογίας, και γυρίσαμε στις συμπτωματικές μολύνσεις. “Κρούσμα” λέμε στα κορονο-ελληνικά ένα θετικό τεστ (ακόμα και αν είναι ψευδώς θετικό). Στα κανονικά ελληνικά πάλι, κρούσμα είναι η συμπτωματική μόλυνση, με τα συμπτώματα να έχουν διαπιστωθεί από ιατρική εξέταση (και ενδεχομένως εισαγωγή ή κατ’ οίκον θεραπεία) και επιβεβαιωθεί από τεστ. Τεστ χωρίς συμπτώματα δεν είναι κρούσμα.
Γύρω στο τέλος της άνοιξης, η πραγματικότητα ανάγκασε τους ειδικούς να ξαναμιλήσουν: Όχι, δεν καταλάβατε καλά, εμείς ποτέ δεν είπαμε ότι το εμβόλιο μειώνει κατά 90% τις μολύνσεις, εμείς είπαμε ότι μειώνει έως εξαλείφει τα σοβαρά περιστατικά, τις διασωληνώσεις και τους θανάτους. Το νέο τρεντ ξεκίνησε αυτή τη φορά από την Βρετανία, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού ποσοστού εμβολιασμού που έχει και της γρήγορης εξάπλωσης στη χώρα της παραλλαγής Δέλτα. Η τελευταία φαίνεται να είναι πολύ μεταδοτικότερη μεν, αλλά κατά τα φαινόμενα πολύ λιγότερο θανατηφόρα: οι πρώτες εκτιμήσεις της βρετανικής κυβέρνησης κάνουν λόγο για μια θνητότητα της τάξης του 0,2%, το οποίο, αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι ο κορονοϊός χτυπάει κυρίως τις μεγαλύτερες ηλικίες, είναι μικρότερο σε πραγματικούς όρους από το αντίστοιχο της απλής εποχικής γρίπης. (Αν όντως επιβεβαιωθούν τέτοια νούμερα θα μιλάμε μάλλον για το τέλος της πανδημίας). Εν πάση περιπτώσει, οι ειδικοί άρχισαν να παραδέχονται ότι το εμβόλιο δεν προφυλάσσει από την μόλυνση γενικά.
Ακόμα και αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Αυτή τη φορά η ορολογία άρχισε να αλλάζει από το Ισραήλ. “Στο 64% η αποτελεσματικότητα έναντι του στελέχους Δέλτα” ήταν η αρχική εκτίμηση πριν έναν μήνα, ενώ τώρα αρχίζουν να μιλάνε (με την ίδια πάντα ατσάλινη βεβαιότητα) για πιθανότητες μικρής μείωσης των εισαγωγών, γιατί με αυτό είναι ισοδύναμη η επίσημη πρόσφατη δήλωση των ισραηλινών αρχών σε σχέση με το εμβόλιο της Pfizer: “Ειδικότερα […] μειώθηκε στο 40% η προστασία έναντι της λοίμωξης μεταξύ των εμβολιασμένων. Επιπλέον, σύμφωνα με την ανάλυσή τους, η προστασία από σοβαρή νόσηση μειώθηκε στο 60% ανάμεσα σε αυτούς που εμβολιάστηκαν από τους πρώτους όταν ξεκίνησε η εμβολιαστική εκστρατεία”. ‘Ητοι 40% προστασία, όταν είχαμε ξεκινήσει από 90% αποτελεσματικότητα, αν και εντελώς μη συγκρίσιμα μεγέθη, σίγουρα είναι μια μεγάλη μείωση. Μην ανησυχείτε όμως, θα σας κάνουμε μια τρίτη δοσούλα (και μετά και τέταρτη και πέμπτη;), και μια χαρούλα θα γίνετε πάλι. Άντε να χρειαστείτε και λίγη παρακεταμολίτσα.
Γνώση, Πειθαρχία, Κράτος
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι τις διαρκείς εναλλαγές και κωλοτούμπες του κυρίαρχου λόγου ως προς το τι πρέπει να γίνει τις ακολουθεί κατά πόδα και ο αμιγώς επιστημονικός λόγος, στη συγκεκριμένη περίπτωση όχι τόσο ο ιατρικός, όσο ο συναφέστερος με το ζήτημα στατιστικός λόγος. Όσοι λόγω επαγγελματικής διαστροφής παρακολουθούν την σχετική βιβλιογραφία, έχουν παρατηρήσει την μεγάλη εικόνα: Αρχικά οι μελέτες και τα μοντέλα αποδείκνυαν την αποτελεσματικότητα των λοκντάουν υπολογίζοντας με στατιστικές παρεκβολές τις εκατόμβες που θα είχαμε χωρίς περιοριστικά μέτρα. Τα πάνω όρια των εκτιμήσεων αυτών έχουν πλέον διαψευστεί είτε από το παράδειγμα της Σουηδίας ή από το παράδειγμα της Φλόριντας, που για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία δεν έκλεισαν σχολεία, δεν έκαναν αυστηρά λοκντάουν. Στη Φλόριντα, που (για λόγους καθαρόαιμου δεξιού ψεκασμού) είχε και χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών, οι καθηγητές στα σχολεία δεν νόσησαν περισσότερο από τον γενικό πληθυσμό, όπως έγινε και στη Σουηδία, ενώ τα σχολεία δεν έγιναν εστίες μόλυνσης και διάδοσης.
Φανταστείτε μια κατάσταση όπου όλοι μα όλοι είμαστε εμβολιασμένοι: οι εισαγωγές θα είναι σε τέτοια περίπτωση μειωμένες, αλλά όλοι μα όλοι οι εισηγμένοι θα είναι… εμβολιασμένοι.
Στη συνέχεια είχαμε πληθώρα μελετών για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Οι μελέτες χρησιμοποιούσαν στατιστικές διορθώσεις (regression adjustments) και προχωρημένες στατιστικές τεχνικές (μηδενικής πάντως αξίας) για να συγκρίνουν ηλικιακές και ταξικές κατηγορίες και να αποδείξουν ότι το εμβόλιο θα εξαφανίσει τον ιό. Δεδομένου ότι αυτό το επιχείρημα γρήγορα φάνηκε πως δεν τσουλάει, αφού οι εμβολιασμένοι και κολλάνε και μεταδίδουν την ασθένεια, προχωρήσαμε παρακάτω. Πήγαμε σε μελέτες που συγκρίνουν χωρίς περαιτέρω αξιολόγηση εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους (δύο κατηγορίες του πληθυσμού με τεράστιες στατιστικές διαφορές) σαν να ήταν δείγματα από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες, βγάζοντας (ψευδή) αποτελέσματα για την μείωση των νοσηλειών. “Δεν έχουμε εμβολιασμένους στις ΜΕΘ”, ήταν οι τίτλοι των εφημερίδων που αλληλοτροφοδοτούνταν με τις μελέτες. Δεν κράτησε πολύ ούτε αυτό, πράγμα όχι περίεργο. Ακόμα και αν το εμβόλιο όντως μειώνει δραστικά τις εισαγωγές και τις σοβαρές νοσήσεις (κάτι για το οποίο για την ώρα μόνο να ελπίζουμε ότι ισχύει μπορούμε, αφού τα στατιστικά δεν είναι ακόμα επαρκή), φανταστείτε μια κατάσταση όπου όλοι μα όλοι είμαστε εμβολιασμένοι: οι εισαγωγές θα είναι σε τέτοια περίπτωση μειωμένες, αλλά όλοι μα όλοι οι εισηγμένοι θα είναι… εμβολιασμένοι.
Ο κυρίαρχος λόγος δεν ενδιαφέρεται για την αντιμετώπιση της επιδημίας. Δεν ενδιαφέρεται για τα πραγματικά δεδομένα (τα οποία απαιτούν πολύ καιρό και κόπο για να συγκεντρωθούν και να γίνουν κατανοητά από την επιστημονική κοινότητα). Δεν ενδιαφέρεται να βρει πραγματικές λύσεις σε ένα υπαρκτό πρόβλημα. Τον κυρίαρχο λόγο τον ενδιαφέρει πρωτίστως η κρίση να γίνει ευκαιρία για διαιώνιση και εμβάθυνση των ανισοτήτων του συστήματος και δευτερευόντως αυτό να γίνει χωρίς ούτε στιγμή να εμφανιστεί το παραμικρό ρήγμα στην εικόνα ισχύος, γνώσης και παντοδυναμίας που το κράτος οφείλει να εκπέμπει. Και τους στόχους αυτούς βοηθάει η αδυναμία των κινημάτων διεθνώς: τα αριστερά κόμματα γενικά έχουν αναφανδόν ενσωματώσει στο λόγο τους όλα τα χονδροειδή ψέμματα που το κράτος τους σερβίρει, την ίδια στιγμή που επί επιδημίας οι πλούσιοι έγιναν πολύ πλουσιότεροι (και επιδεικτικά σπάταλοι σε εξοργιστικό βαθμό) και οι φτωχοί όχι μόνο φτωχότεροι, αλλά και πιο άρρωστοι (και πεθαμένοι). Γιατί λ.χ., δεν είναι καθόλου σπάνιο το είδος του αριστερού αντιλόγου που το κυριότερο πρόβλημα που βλέπει είναι ότι “Κανείς μας δεν θα είναι ασφαλής μέχρις ότου όλοι να έχουμε εμβολιαστεί”, κάτι που προφανώς είναι δύσκολο όσο οι φαρμακευτικές ζητούν τα υπέρογκα ποσά που ζητούν για τα εμβόλιά τους, ποσά που ειδικά οι χώρες του τρίτου κόσμου αδυνατούν να πληρώσουν. Βεβαίως και αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, αλλά είναι το κύριο πρόβλημα; Το γεγονός ότι υπάρχουν τέτοιες ανισότητες, μήπως είναι κάπως πιο θεμελιακό; Και από πού τεκμαίρεται αυτή η βεβαιότητα για την ασφάλεια όλων άμα τω εμβολιασμώ;
Τα αριστερά κόμματα γενικά έχουν αναφανδόν ενσωματώσει στο λόγο τους όλα τα χονδροειδή ψέμματα που το κράτος τους σερβίρει
Η σιγουριά των κρατούντων είναι τέτοια που θα ήταν κωμικός ο λόγος τους αν δεν αφορούσε ανθρώπινες ζωές, δικαιώματα, επιστημονική γνώση και κεκτημένα αιώνων. Γιατί από τη μία μεριά το να λέει κυβερνο-μεγαλογιατρός, προς υπεράσπιση του υποχρεωτικού εμβολιασμού, ότι “είναι σαφές ότι δεν μπορεί να μου επιτρέπεται να μπαίνω ανεμβολίαστη σε θαλάμους που είτε είναι με ασθενείς Covid είτε όχι, να είμαι δυνητικός φορέας και να κινδυνεύουν είτε οι ασθενείς είτε το σπίτι μου είτε οι άλλοι συνάδελφοι”, είναι απλώς έλλειψη συγχρονισμού με την Εσπερία. Όπως ήδη είπαμε, σε ορισμένες χώρες της τελευταίας, η πλειονότητα των ασθενών είναι ήδη εμβολιασμένοι, ενώ επιπλέον το εμβόλιο μικρή μόνο επίδραση έχει στο αν κάποιος είναι φορέας ή όχι, επομένως το επιχείρημα κάπως χάνει ένα κομμάτι της λάμψης του. Δεν πειράζει, το update των επιχειρημάτων από το Ισραήλ και την Βρετανία έρχεται.
Μπερδεύοντας την Διαφήμιση για Επιστήμη
Από την άλλη όμως, το ζήτημα της πειθαρχίας στον κρατικό λόγο, της απαγόρευσης κριτικής σε αυτόν, της μετονομασίας της αντιπολίτευσης, της κριτικής, της απλής ερώτησης ή αντίρρησης, σε “ψέκα” και συνωμοσιολογία, είναι κάτι που θα μείνει μαζί μας για καιρό. Ήδη το εξαιρετικά διαφωτισμένο επιχείρημα “κατά των εμβολίων είναι οι ψεκασμένοι και οι φασίστες, άρα οι αριστεροί οφείλουν να είναι με τα εμβόλια” (εννοώντας με τα συγκεκριμένα εμβόλια για τον κορονοιό, όχι γενικά τα εμβόλια) δεν είναι καθόλου σπάνιο στην αριστερά των κοινωνικών μέσων (η οποία ευδοκιμεί, ελλείψει άλλης αριστεράς).
Το επιχείρημα αυτό μπερδεύει τα ιστορικά δοκιμασμένα εμβόλια με τα τρέχοντα παρασκευάσματα των εταιρειών κατά του SARS-CoV-2 (και δευτερευόντως και του ιού της γρίπης) που δεν είναι εμβόλια με την παραδοσιακή έννοια αλλά, ας πούμε, ενισχυτικά ανοσοποιητικού. Το πρώτο εμβόλιο της ιστορίας, το εμβόλιο της ευλογιάς, είχε δοκιμαστεί ευρύτατα για σχεδόν 100 χρόνια πριν γίνει υποχρεωτικό σε μια σειρά από χώρες της Ευρώπης. Οι λόγοι ήταν απλοί: παρά τις αρκετά σημαντικές (αν και όχι τρομερά συχνές) παρενέργειές του, λίγες μέρες μετά την λήψη του ο οργανισμός έχει αναπτύξει πλήρη ανοσία κατά του ιού. Δεν μιλάμε εδώ για “αποτελεσματικότητα”, “ποσοστά προστασίας” κλ.: δεν χρειάζεται στατιστική, η προστασία είναι 100% και εφ’ όρου ζωής, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για μια ασθένεια που σκοτώνει με ιδιαίτερη προτίμηση παιδιά. Γρήγορα μάλιστα (ήδη δηλαδή από τον 19ο αιώνα) έγινε καθαρό ότι η υποχρεωτικότητα ήταν λάθος και αποσύρθηκε από τη δυτική Ευρώπη ήδη στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1919, η επαναστατική Ρωσία, μια αναμφισβήτητα καθυστερημένη τότε ακόμα χώρα, τελευταία αυτή από όλες τις χώρες της Ευρώπης, επέβαλε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό (τον οποίο ουδέποτε είχε προωθήσει ο Τσάρος, αντίθετα με τη δυτική Ευρώπη), ευρισκόμενη σε αντικειμενικό καθεστώς έκτακτης ανάγκης λόγω εξωτερικής ιμπεριαλιστικής πολεμικής εισβολής, περισσότερων της μίας ταυτοχρόνων επιδημιών και σοβαρών προβλημάτων στον επισιτισμό που απειλούσαν να την τινάξουν στο αέρα.
Τα εμβόλια κατά του κορονοϊού δεν είναι ούτε εμβόλια ευλογιάς, ούτε εμβόλια ιλαράς, ούτε εμβόλια πολυομυελίτιδας, δυστυχώς.
Με δεδομένο ότι τα εμβόλια για τον κορονοιό δεν έχουν σε καμιά περίπτωση 100% αποτελεσματικότητα [βλ. παράρτημα], ότι έχουν άγνωστη διάρκεια προστασίας αλλά σίγουρα όχι εφ’ όρου ζωής και ότι είναι άγνωστο ακόμα αν έχουν ή όχι (είναι πιθανόν και να μην έχουν) μακροπρόθεσμες επιπλοκές, το να χρησιμοποιεί κανείς ως επιχείρημα για να υπερασπιστεί την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού με ένα μάλλον μικρής (σε σχέση με τα “κανονικά” εμβόλια) αποτελεσματικότητας σκεύασμα σε σύγχρονες κοινωνίες με (θεωτητικά τουλάχιστον) καλύτερα συστήματα περίθαλψης από τη Ρωσία του 1919, όπως έκανε πέρσι ο Ριζοσπάστης, από τη μία συγκρίνει μεταξύ τους αλλοπρόσαλλα διαφορετικές περιόδους αλλά δυστυχώς επίσης δίνει πίστη στις διαφημιστικού τύπου υποσχέσεις των φαρμακευτικών εταιρειών. Τα εμβόλια κατά του κορονοϊού δεν είναι ούτε εμβόλια ευλογιάς, ούτε εμβόλια ιλαράς, ούτε εμβόλια πολυομυελίτιδας, δυστυχώς.
Για αυτό ακριβώς και το επιχείρημα περί “ψεκασμένων” ακροδεξιών και αρνητών εμβολίων, επειδή βάζει στο σακί τόσα ανόμοια πράγματα, είναι ένα επιχείρημα στο οποίο καθόλου δεν θα διαφωνήσουν οι πιο επίσημες, διαφωτισμένες φωνές στην ιατρική διάγνωσή τους των κοινωνικών δεινών της συγκυρίας: “Τα δύο μέτωπα έχουν σταδιακά διαμορφωθεί: η πλευρά της επιστήμης και της δημόσιας υγείας από την μια και η πλευρά της συνομωσιολογίας”, είπε ο υφυπουργός υγείας. Τι είναι η δεύτερη; “Όποιος αφήνει μια χαραμάδα αμφισβήτησης των εμβολίων”, όποιος αμφισβητεί ότι “εκτός από την δραστική επίπτωση στην νοσηρότητα και θνησιμότητα τα εμβόλια παράγουν μια σειρά αποτελεσμάτων που υπερβαίνουν το ατομικό επίπεδο εμβολιαζόμενου και κατανέμονται στη κοινωνία” [Ποια είναι αυτά τα κατανεμόμενα αποτελέσματα; Ο υφυπουργός με τις κοινωνικές ευαισθησίες και τον αριστερίζοντα λόγο του μας άφησε εδώ με την απορία]. Ότι “το μοναδικό όπλο είναι το εμβόλιο” [Μπα; Κι εμείς που πιστεύαμε ότι τα λοκντάουν είναι και αυτά κάπως αποτελεσματικά…]. Ότι “είναι υποκριτικό να μην βλέπει [κανείς] τις αντοχές της οικονομίας και κοινωνίας και να προτείνει αλόγιστες αυξήσεις” [Εδώ ίσως η φεϊσμπουκική αριστερά να έχει μια κάποια μικρή αντίρρηση, αν και πιθανώς να πρόκειται για ένα σημείο που θα ήθελε απλώς μια μικρή διευκρίνιση: ποιος ζήτησε αλόγιστες αυξήσεις και τι ακριβώς ορίζεται ως αλόγιστη αύξηση σε μισθούς σαν τους ελληνικούς;]. Και το ακροτελεύτιο ορθολογικό επιχείρημα: “Παράλληλα με την πειθώ απαιτούνται και μέτρα”.
Βέβαια, όλο πειθώς, πειθώς, την βαρεθήκαμε την πειθώ, φτάνει. Ο καλός μας υφυπουργός δεν διευκρίνισε σε ποιο ακριβώς τμήμα της περιόδου της επιδημίας και των λοκντάουν υπήρξε αυτή η περιώνυμη πειθώς που αποδείχτηκε τόσο περίτρανα ότι απαιτεί εκ του παραλλήλου και τα ανάλογα (πειθ-αναγκαστικά) “μέτρα”. Δεν πειράζει· τα μέτρα θα είναι ασφαλώς για το καλό μας. Ευτυχώς που, αντίθετα με την από τη φύση της φτερωτή σαν τα λόγια πειθώ, τα μέτρα θα έρθουν για να μείνουν.
Εκτός αν όντως φτάσαμε στα όρια της πειθούς, όπως τουλάχιστον την καταλαβαίνει το κράτος. Οι συνεχείς παλινωδίες και τα σφάλματα, η διαρκής εμπέδωση της συνθήκης έκτακτης ανάγκης, η συνεχής μετακύλιση των ευθυνών στους πολίτες, στους νέους που δεν τηρούν τα μέτρα, στους εργαζόμενους που πακτώνονται στα μέσα, έχει φτάσει στο μη παρέκει, προκαλώντας ρωγμές στην πολιτική τάξη: το κράτος οφείλει μεταξύ άλλων να εγγυάται τη συνέχιση της κοινωνικής ζωής και των κατώτερων τάξεων, όχι το διαρκές σαμποτάρισμά της. Η αποτυχία του είναι πλέον εμφανής, αρκεί κανείς να κοιτάξει. Για την ώρα αυτό φαίνεται να το διαισθάνονται μόνο οι ψεκασμένοι ανορθολογιστές, όπως δείχνουν οι οργανωμένες αντιδράσεις τους (τις οποίες σπεύδει φυσικά ορθολογικότατα να εκμεταλλευτεί η ακροδεξιά) σε πολλά σημεία του πλανήτη (λχ στην Αυστραλία, στην Ιταλία και αλλού). Αναρωτιέται κανείς για πόσο ακόμα…
Παράρτημα: Τι σημαίνει “95% Αποτελεσματικότητα Εμβολίου”
H ανάλυση που κατέληξε σε αυτό το νούμερο τον Δεκέμβριο του 2020, ήταν μια “διπλή τυφλή κλινική δοκιμή”: H Pfizer είχε επιλέξει δύο ομάδες εθελοντών από 10000 άτομα η κάθε μία. Στη μία ομάδα έκαναν το εμβόλιο. Στην άλλη έκαναν δύο δόσεις ενέσεων, οι οποίες όμως είχαν μέσα ορό και όχι εμβόλιο (placebo). Μετά τους έκαναν τεστ για κορονοϊό σε σχετικά τακτά διαστήματα. (Συνήθως τα τεστ αυτά γίνονταν εθελοντικά και αραιά, άρα τα τελικά νούμερα κατά πάσα πιθανότητα είναι ανακριβή, αλλά ας το αφήσουμε αυτό στην άκρη). Τη στιγμή της ανάλυσης καταμέτρησαν τα θετικά τεστ. Βρήκαν ότι στους εμβολιασμένους υπήρχαν 25 θετικά τεστ, ποσοστό μόλυνσης 25/10000=0.25%, ενώ στους ανεμβολίαστους 140 θετικά τεστ, ποσοστό 1,4%. Αυτό είναι όλο, σύνολο 165 θετικά τεστ σε 20000 εθελοντές.
Όπως και αν έχει, σε αυτό το στατιστικά ασήμαντο δείγμα των 165 “κρουσμάτων”, το εμβόλιο εμφανίζεται να μείωσε το ποσοστό μόλυνσης από 1,4% (στα placebo) σε 0,25% (εμβολιασμένοι), άρα η αποτελεσματικότητά του είναι (1,4-0,25)/1,4 = 82%. Επειδή αυτό δεν είναι όσο ωραίο θα έπρεπε να είναι, κάνουμε ένα ακόμα βήμα. Δημιουργούμε ένα “παράθυρο επιλογής” κρουσμάτων όπως λέγεται: στη συγκεκριμένη περίπτωση επιλέγουμε μόνο τους εμβολιασμένους που έχουν θετικό τεστ από 7 ημέρες και πάνω μετά τη δεύτερη δόση (2Δ + 7). Αν κάποιος εμβολιάστηκε και νόσησε ας πούμε στο 2Δ+6, αυτομάτως σβήνεται από τα δεδομένα. Ομοίως και συμμετρικά σβήνονται και όσοι είχαν κάνει placebo, αλλά νόσησαν πριν το 2Δ+7, δηλαδή 7 ημέρες μετά τη δεύτερη ένεση με ορό. Με αυτόν τον τρόπο μειώνονται μεν και οι εμβολιασμένοι και οι placebo, αλλά με ενδιαφέροντα αποτελέσματα: έχουμε ότι μετά από αυτό το μαγειρεματάκι το ποσοστό γίνεται 0,04% για τους πρώτους (από 0,25% που ήταν) και 0,8% (από 1.4%) για τους δεύτερους. Άρα η νέα αποτελεσματικότητα = (0,8-0,04)/0,8 = 95%, σελ. 29 της έκθεσης του Αμερικάνικου Οργανισμού Φαρμάκων (FDA) για το εμβόλιο Pfizer. Η έκθεση αυτή ήταν και η αιτιολόγηση της έκτακτης έγκρισης του εμβολίου. Αντίστοιχα είναι και τα νούμερα για τα υπόλοιπα εγκεκριμένα εμβόλια, αν και τα νούμερα αυτά δεν είναι μεταξύ τους συγκρίσιμα, επειδή οι λαθροχειρίες που έγιναν ήταν εντελώς διαφορετικού τύπου σε κάθε περίπτωση (Επιστημονικά αυτό το φαινόμενο το λέμε “ό,τι του φανεί του Λωλοστεφανή”).
Στην πιάτσα, αυτό το λένε και “μαγείρεμα” των δεδομένων με σκοπό το αυθαίρετο φούσκωμα ώστε να βελτιωθεί η χρηματιστηριακή εικόνα της εταιρείας
Παρένθεση: Το κόλπο με το “παράθυρο” καταμέτρησης μπορεί να γίνει “σωστά” μόνο σε κλινικές δοκιμές και όχι στην πραγματική ζωή· κανείς δεν κάνει placebo στην πραγματική ζωή, ώστε να μπορεί να καταμετρηθεί μόνο αφού περάσουν κάποιες μέρες από τη δεύτερη δόση. Με αυτόν τον τρόπο οι μελέτες στατιστικής για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πραγματική ζωή είναι διπλά καταγέλαστες, αφού αυθαίρετα αφαιρούν τους πρόσφατα εμβολιασμένους που είχαν θετικό τεστ, χωρίς όμως να μπορεί να γίνει το ίδιο για τους ανεμβολίαστους: αν δεν εμβολιαστήκατε και νοσήσατε, θα καταμετρηθείτε όπως και αν έχει, όλοι. Εμβολιασμένους όμως, επιλέγουμε μόνον όσους πέρασαν ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από τη δεύτερη δόση, άλλοτε 7 ημέρες, άλλοτε πάλι 48, αλλού πάλι 21 μέρες μετά τη πρώτη δόση, όσο μας βολεύει. Άρα επιλέγουμε πόσοι εμβολιασμένοι θα μπουν στο τελικό δείγμα, αλλά κρατάμε όλους τους ανεμβολίαστους. Στην πιάτσα, αυτό το λένε και “μαγείρεμα” των δεδομένων με σκοπό το αυθαίρετο φούσκωμα ώστε να βελτιωθεί η χρηματιστηριακή εικόνα της εταιρείας. Αυτό ακριβώς (αν και καθ’ υπερβολή) έκανε και η αλήστου μνήμης Follie follie, μέχρι που την τσακώσανε…
- Έχει λοιπόν το εμβόλιο αποτελεσματικότητα; Σύμφωνα με τα παραπάνω, έτσι φαίνεται, υπάρχουν σαφέστατες ενδείξεις για μάλλον θετικά αποτελέσματα (αλλά μόνο σε μεγαλύτερες ηλικίες).
- Το 95% είναι ένα νούμερο που αντιπροσωπεύει εμπειρικά αυτήν την αποτελεσματικότητα; Σύμφωνα με τα παραπάνω, το νούμερο αυτό αναπαριστά την πραγματικότητα με τρόπο λιγότερο πιστευτό ακόμα και από τον τρόπο που αναπαριστούν την πραγματικότητα οι δημοσκοπήσεις όπως γίνονται στην Ελλάδα. Είναι ένα νούμερο ωραίο που άρεσε, τίποτε λιγότερο τίποτε περισσότερο.
Και φυσικά θα πρέπει εδώ να συνυπολογίσουμε τα πρόσφατα στοιχεία (από το Ισραήλ) που δείχνουν ότι η όποια αποτελεσματικότητα γρήγορα δυστυχώς μειώνεται. Μένει να δούμε πόσο και τι, αλλά 40% προστασία σε “μελέτη πραγματικής ζωής” (που είδαμε τι ζουμερές ευκαιρίες δίνει για φούσκωμα των δεδομένων), είναι ιδιαίτερα δυσοίωνο νούμερο. - Το εμβόλιο είναι ασφαλές; Στο άρθρο αυτό δεν ασχοληθήκαμε με το ζήτημα, αλλά για την ώρα δεν έχουν εμφανιστεί τέτοιας έκτασης και έντασης παρενέργειες που να κάνουν την χρήση του απαγορευτική σε μεγάλες ηλικίες. Οπωσδήποτε ένα περιθώριο αμφιβολίας παραμένει: η κανονική και όχι έκτακτη διαδικασία αδειοδότησης εμβολίων κρατάει από 4 ως 10 χρόνια. Πιστεύετε ότι το νούμερο αυτό είναι τυχαίο;
- Πρέπει να κάνει κανείς το εμβόλιο; Δεν εκφέρουμε γνώμη. <Πλήρης Αποκάλυψη λόγω της Πολιτικής Διαφάνειας του “Κοσμοδρομίου”: Ο συγγραφέας του άρθρου αυτού έχει κάνει και τις δύο δόσεις, ύστερα από πολλή σκέψη και αμφιβολίες και μελέτη των αριθμών και ψοφοδεή συνυπολογισμό των απαγορεύσεων που θα υφίστατο ως μη εμβολιασμένος πολίτης β´ κατηγορίας – και δεν θα σας πει την ηλικία του>.
- Και τέλος, η μόνη ερώτηση σε όλο το άρθρο που έχει μία απλή, μονοσήμαντη, χωρίς παρερμηνείες και περιττές ψευτο-ειρωνείες απάντηση, βασισμένη στα σκληρά αριθμητικά δεδομένα: Υπάρχουν περιπτώσεις για τις οποίες, συνυπολογίζοντας και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, καθίσταται θεμιτός ο (πειθ)αναγκαστικός εμβολιασμός;
Όχι, καμία. Απολύτως καμία.
