Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Ζήλος
Αποστολή “Κοσμοδρομίου” στο Κίεβο
Η επόμενη μέρα από την 1033η επέτειο της Βάπτισης των Ρως, βρήκε το Κίεβο σε αργία. Πολλά τοπικά μέσα ενημέρωσης και οι πιο δραστήριοι γύρω από τα εκκλησιαστικά πολίτες, μιλούν με δέος για τη δυναμική και τη μαζικότητα των εκδηλώσεων τής έως πρόσφατα μόνης κανονικής και διεθνώς αναγνωρισμένης Ουκρανικής Εκκλησίας, δηλ. αυτής που υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας.
Και να μην ασχολείσαι, πάντως, με το θέμα, κάθε λίγα βήματα σου θυμίζουν την επέτειο από τα διαφημιστικά πλακάτ οι προκαθήμενοι των δύο μεγαλύτερων Ορθόδοξων Εκκλησιών, ο μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος και ο… επίσης μητροπολίτης Κιέβου Επιφάνιος, επικεφαλής της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας που ανακήρυξε το 2018 το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που ως νεαρός προσπαθεί να αποκρούσει τις αμφισβητήσεις του κύρους του.
Οι διοργανωτές και οι φιλικοί προς την πλειοψηφική Εκκλησία σχολιαστές επανεκτίμησαν τα στοιχεία της προσέλευσης κάνοντας λόγο για σχεδόν 400 χιλιάδες λαού από όλη την Ουκρανία, που συμμετείχαν στην παραδοσιακή λιτανεία, η ροή της οποίας απέκλεισε για ώρες όλο το κέντρο της ουκρανικής πρωτεύουσας, ενώ η αστυνομία του Κιέβου, προφανώς επιδιώκοντας το αντίθετο, να μειώσει δηλαδή τη σημασία της πρωτοφανούς επίδειξης εκκλησιαστικής ισχύος, υπολόγισε ότι οι συγκεντρωμένοι δεν ξεπέρασαν τις 55.000.
Σε παρόμοιες περιπτώσεις η αλήθεια, όπως και η εντύπωση, που σχηματίσαμε, κινείται κάπου στη μέση και το μόνο σίγουρο είναι ότι ουδεμία σύγκριση μπορεί να υπάρξει ως προς τη λαϊκή στήριξη στις δύο (από τις τρεις μέχρι στιγμής και έχει ο…Θεός) Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Οι πιστοί στην ιστορική σχέση της Ουκρανίας με τη Ρωσία αναφέρονται σε ένα πρωτοφανές γεγονός, που ξεπέρασε κάθε προσδοκία και δεν κρύβουν την περιφρόνησή τους για την νεότευκτη Αυτοκέφαλη Εκκλησία που αν και έχαιρε της αμέριστης, ως και βίαιης, υποστήριξης του ουκρανικού κράτους από το 2018, αδυνατεί να προσελκύσει κόσμο ενώ αυτοί, που την στηρίζουν ενεργά μάλλον το πράττουν για πολιτικούς, αντιρωσικούς, εθνικιστικούς λόγους, παρά από πνευματικές ανησυχίες.
Η αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, με το “βαρύ” όνομα της “μαύρης” προκατόχου της πουιδρύθηκε με παρότρυνση των Ναζί στα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν διοργάνωσε εκδηλώσεις, επικαλουμένη την πανδημία. Ωστόσο, την επομένη κιόλας της γιορτής, στον τακτικό εσπερινό στην έδρα της, τη Μονή του Αρχάγγελου Μιχαήλ, οι συγκεντρωμένοι δεν ξεπερνούσαν τους 15-20 και κάποιες στιγμές συναγωνίζονταν τους 12 ιερείς, που μετρήσαμε. Τη δυσκολία του μητροπολίτη Επιφάνιου να πείσει ότι αυτός είναι πλέον ο κανονικός προκαθήμενος στην Ουκρανία, ομολόγησε και ένας πιστός του, που εξερχόμενος από τον έντονα δυτικίζοντα ναό ομολόγησε ότι το 60% του ουκρανικού λαού ακολουθεί την παραδοσιακή Εκκλησία και ακόμη μόνο το 40% προσανατολίζεται στην καινούργια.
Πολύ πιο τραγικά περιγράφουν τις “επιδόσεις” της φιλοδυτικής Εκκλησίας οι αντίπαλοί της, όπως ο οδηγός ταξί Γεβγκένι, που επιμένει ότι η “σχισματική Εκκλησία” δεν ξεπερνά το 10-20% επιρροής, η οποία εκμηδενίζεται σε ορισμένες κρίσιμες κατηγορίες για την ουκρανική Ορθοδοξία με την τεράστια σχετική ιστορία, όπως οι μοναχοί.
Στο ερώτημα αν είναι Ουκρανός, Ρώσος ή είναι γέννημα προσμίξεων, όπως οι περισσότεροι, που γεννήθηκαν και έχουν προγόνους στη Σοβιετική Ένωση, ο Γεβγκένι απαντά ευθαρσώς: “Εγώ είμαι Σλάβος. Ρώσοι και Ουκρανοί είμαστε το ίδιο. Σλάβοι είμασταν και πριν την επανάσταση και μετά και τώρα. Δεν αλλάζουν έτσι αυτά. Γνωρίζω ρωσικά και ουκρανικά, αλλά μιλάω ρωσικά, μου είναι πιο εύκολο και πιο ευχάριστο”. Αν και δεν δηλώνει ιδιαίτερα θρησκευόμενος, ο Ευγένιος μοιάζει ενθουσιασμένος, πιστεύει πως η νέα Εκκλησία βρίσκεται σε υποχώρηση και δεν επιβεβαίωσε την κρατική προπαγάνδα επί του προηγούμενου προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, όταν “τα μέσα ενημέρωσης έλεγαν πως οι μισές ενορίες της χώρας υιοθετούν το αυτοκέφαλο, ισχυρισμό, που χρησιμοποίησαν και για να πείσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, όμως τώρα, επί Βολοντίμιρ Ζελένσκι τα πράγματα έχουν αισθητά αλλάξει”.
Το πρόβλημα φαίνεται πως είναι μεγαλύτερο στην ουκρανική επαρχία, όπου περισσότεροι από 200 ναοί κταλήφθηκαν λιγότερο ή περισσότερο βίαια, ή μεταβιβάστηκαν, συνήθως κρυφά και με αμφιλεγόμενες συνελεύσεις “περιοδευόντων”, που έχαιραν αμέριστης βοήθειας εθνικιστικών και νεοναζιστικών οργανώσεων όπως οι UNSO, Τάγμα Αζόφ και ο Δεξιός Τομέας, οι οποίοι ξυλοκόπησαν όσους προσπάθησαν να αντισταθούν.
Βοηθούντος και του επαγγέλματος ο Γεβγκένι μοιάζει να γνωρίζει αρκετά και να έχει άποψη για πολλά, όπως ότι “οι εθνικιστές πλέον έχουν περιοριστεί, φοβούνται”, αλλά και ότι η υποτιθέμενη ανεξαρτησία της Ουκρανίας, για την οποία δήθεν έγινε το “Μαϊντάν” του 2014, είναι ένα φάντασμα, καθώς “οι Αμερικάνοι ελέγχουν τα πάντα.
“Έχω φίλο που εργάζεται στις μυστικές υπηρεσίες, τον μισό όροφο τον ελέγχουν οι Αμερικανοί και στον άλλον εργάζονται οι Ουκρανοί, που τρέχουν πάνω κάτω για τις εγκρίσεις, αφού χωρίς Αμερικανούς δεν λαμβάνεται καμία απόφαση, όλα περνάνε από αυτούς”.
Αφήνοντας το ταξί, ο Ευγένιος μας ευχαριστεί στα ελληνικά, αναφέροντας περήφανος πως στο ρωσικό και ουκρανικό λεξιλόγιο υπάρχουν πολλές ελληνικές λέξεις, με τις περισσότερες να έχουν εισαχθεί από την εποχή που ο σημερινός άγιος Βλαδίμηρος κάλεσε τους συντρόφους του και υποχρέωσε αριστοκρατία και λαό να βαφτιστούν ορθόδοξοι στα πολύ πιο μολυσμένα σήμερα νερά του Δνείπερου.
