Η είδηση πως στις 13 Δεκεμβρίου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα συναντηθεί στη Βουδαπέστη με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν, με αφορμή τη Σύνοδο των Χωρών του Βίζεκραντ δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ως μία απλή πράξη διεκπεραιωτική. Δεν αποτελεί σαφώς μόνο μια επίσκεψη του ηγέτη μίας χώρας που μέλλει να αναλάβει την προεδρία της ΕΕ (Γαλλία) προς τον ασκούντα την προεδρία της συμμαχίας των λεγομένων «Χωρών του Βίζεγκραντ» (Ουγγαρία, Δημ. της Τσεχίας, Πολωνία, Σλοβακία). Ούτε και μπορεί να εκληφθεί ακόμη ως μία νέα προσπάθεια συνετισμού των αποκλινόντων κρατών από την ευρωπαϊκή γραμμή ή μία επίδειξη δύναμης στην αντιπαράθεση των δύο πλευρών, του ορκισμένου ευρωπαϊστή με τους ιδαλγούς του εθνικισμού και των κλειστών συνόρων.
Μόλο βέβαια που στη συνάντηση θα τεθούν οπωσδήποτε οι γνώριμες επικρίσεις και προειδοποιήσεις των Βρυξελλών στα θέματα που τις χωρίζουν με το Βίζεγκραντ, μήπως το ταξίδι του Μακρόν μπορεί να θεωρηθεί μία νέα «επίθεση φιλίας» που θα κλείσει τον υπόρρητο πόλεμο που έχει ξεκινήσει ο άξονας Παρισίων/Βερολίνου με αυτές τις χώρες; Ή μήπως εντάσσεται στην προσπάθεια του Μακρόν, μιας και πλέον η Γερμανία δεν διαθέτει μία προσωπικότητα στιβαρή του βεληνεκούς της Μέρκελ για να δεσπόζει και να καθορίζει την ευρωπαϊκή πολιτική, να αναδυθεί ως ο μόνος ηγέτης με το απαραίτητο aplomb (ψυχραιμία) και κύρος, που θα διαδεχθεί εκείνος τη μακρά σειρά προσωπικοτήτων (πχ Μιτεράν, Κολ, Μέρκελ) που έφεραν τον τίτλο «του ευρωπαίου ηγέτη» και καθοδήγησαν τα ευρωπαϊκά πεπραγμένα;
Στην πρόσφατη επίσκεψη του νεοαναρρηθέντος Γερμανού καγκελαρίου στο Παρίσι, για να υποβάλει τα «διαπιστευτήρια» του Βερολίνου στον διμερή άξονα, ο Μακρόν ήταν εκείνος που υπερτόνισε την ανάγκη για μία «παλιγγενεσία» μίας «δυνατής Ευρώπης» και κυρίαρχης, τόσο οικονομικά, όσο και αμυντικά. Ένας όρκος πίστης στο ιδεώδες της ενιαίας Ευρώπης, η οποία όμως κατά βάθος απειλείται όχι από την ένταση στην Ουκρανία, όσο από τις φυγόκεντρες τάσεις των χωρών του Βίζεγκραντ, όπως σήμερα γίνεται με την Πολωνία. Ένα πρόβλημα που ο Μακρόν ως προεδρεύων θα πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα και δραστικά, αλλά και με κατάλληλη διπλωματία, ώστε να μην του στοιχίσει πολιτικά.
Η επίσκεψη στη Βουδαπέστη, είναι μοιραίο να εστιασθεί και σε αυτές τις τάσεις αμφισβήτησης, υπέρ ενός εθνικισμού -που μοιάζει με έναν οιωνεί «ιερό πόλεμο», όπως θα έλεγε και ο Καρλ Σμιτ, ανάμεσα στις ιδέες του κρατισμού και της υπερεθνικής κοινωνίας και εξουσίας, των εσωτερικών συνόρων απέναντι στο laissez passer, για τον καθορισμό του «Νόμου της Γης» που καθορίζει ποιος κατέχει και διατάσσει την «κατάσταση εξαίρεσης».
Ένας προσεταιρισμός των κρατών του Βίζεγκραντ, παραδοσιακό πόλο επιρροής της Γερμανίας προ Ορμπάν και Σια εποχής, θα ανακήρυσσε de facto τον Μακρόν σε μία τέτοια ισχυρή προσωπικότητα της ΕΕ. Ταυτόχρονα όμως θα αναδείκνυε και ως ισχυρό πόλο επιρροής μέσα στην ΕΕ μία φυγόκεντρη παραλλαγή της, ενώ θα προσέδιδε εμμέσως και πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στη γενικότερη ακροδεξιά ή αντισυστημική παράταξη στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, προάγοντάς την de facto ως απαραίτητο συνομιλητή για το αποφασίζειν στην Ευρώπη των «27». Καθιστώντας την έναν σημαντικό παίκτη και αποφασιστικό παράγοντα για οτιδήποτε -ακόμη και για την απόκτηση του «χρίσματος» απ’ οποιονδήποτε θα ήθελε να έχει έναν βαρύνοντα λόγο στην ΕΕ. Γιατί κάποιος με δυνατότητα να συνομιλεί και να «κατευνάζει» τις Χώρες του Βίζεγκραντ, ή τις ακροδεξιές δυνάμεις, θα απολάμβανε αίφνης μεγάλου σεβασμού ως πολιτικός.
Βέβαια, είναι πιθανόν ο Μακρόν να φέρει έναν κλάδο ελαίας, αλλά συνάμα η πρόθεσή του να παραστεί σε τελετή μνήμης για την Άγκνες Χέλερ, τη γνωστή (μετα) μαρξίστρια φιλόσοφο (που πνίγηκε σε ηλικία 90 ετών το 2019), η οποία ήταν από τις πλέον διαπρύσιες κατηγόρους του Ορμπάν και του πολιτεύεσθαι του, ηχεί σαν μία έμμεση υπενθύμιση προς τη Βουδαπέστη ότι η ΕΕ εμφορείται από άλλες ιδέες. Ιδέες που έστω και εάν δεν είναι παρόμοιες με της αιρετικής μαρξίστριας και μαθήτριας του Γκιόργκι Λούκατς, Χέλερ, δεν είναι σαφώς συγκλίνουσες με εκείνες του Ορμπάν, που έχει κλείσει το Αρχείο Λούκατς και καθαίρεσε το άγαλμά του. Και φυσικά δεν ταυτίζονται με τις αρχές και την πολιτική των κρατών του Βίζεγκραντ, που μόνο εμπόδια φροντίζουν τακτικά να ορθώνουν στην κάθε προσπάθεια της ΕΕ να εφαρμόσει κι επεκτείνει την ολοκλήρωσή της ή να εκτείνει βοήθειες σε τομείς (όπως το μεταναστευτικό, τα κοινωνικά δικαιώματα και τις μειονότητες, την ελευθεροτυπία και την εκπαίδευση κλπ).
Μπορεί όμως στο μυαλό του Γάλλου προέδρου να δεσπόζει επίσης η ανησυχία για την πλέον δρομολογημένη και όχι μόνο εκπεφρασμένη και θεωρητική πρόθεση των ακροδεξιών κομμάτων να συνασπισθούν και να αποσπασθούν από τις εική και ως έτυχε ομάδες που ετάχθησαν στο Ευρωκοινοβούλιο -που πλέον δεν τα εκφράζουν- και να συστήσουν μία ξεχωριστή, συμπαγή και ομόγνωμη, ομάδα. Κάτι που προκαλεί πολλαπλές ανησυχίες στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Όχι μόνον γιατί θα δημιουργούσε ένα αδαμάντινο κρηπίδωμα μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, που πάνω του θα σταματούσε κάθε ευρωπαϊκό νομοσχέδιο και απόφαση με «επεκτατικό» και διασταλτικό χαρακτήρα. Αλλά και γιατί, ταυτόχρονα, η επιρροή μίας τέτοιας συμπαγούς και αποφασιστικής ομάδας θα οδηγούσε, όχι μόνον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και στην κλίμακα της καθέκαστης χώρας, να απομακρυνθούν από κόμματα αρχηγοκεντρικά και πολυσυλλεκτικά (όπως του Μακρόν για παράδειγμα, που δεν έχει μία σαφή ιδεολογία και πρόγραμμα) οι απογοητευμένοι ή οι πιο ριζοσπαστικοποιημένοι ψηφοφόροι. Και αυτούς ακριβώς να τους καρπωθούν οι ακροδεξιοί.
Ιδού τι μπορεί να είναι αυτό που γεννά μεγάλη ανησυχία και στον ίδιο τον Μακρόν, δεδομένου ότι στο πίσω μέρος του μυαλού του τον καιρό αυτό βρίσκονται οι κρίσιμες προεδρικές εκλογές που πλησιάζουν στη Γαλλία. Και μάλιστα ήδη αισθάνεται πως έχει αργήσει, διότι στη Βουδαπέστη ήδη έχουν μεταβεί οι Ζεμούρ και Λεπέν. Και μία τέτοια εξέλιξη επιχειρεί να προλάβει ο Μακρόν στο βάθος, όσο κι εάν τα Ηλύσια Πεδία στην ανακοίνωσή τους προσπαθούν να εντάξουν την επίσκεψη «στη βούληση του Μακρόν μέσα στην 5ετία του να επισκεφθεί όλες τις πρωτεύουσες των 27 της ΕΕ», την οποία «καθυστέρησε η πανδημία».
Ασθμαίνοντας μεταβαίνει στη Βουδαπέστη ο Μακρόν, λοιπόν. Γιατί σε αυτές τις πολύ κρίσιμες εκλογές ο αστάθμητος παράγοντας για την επανεκλογή του Μακρόν έχει όνομα και πρόσωπο. Είναι η υποψηφιότητα του «μετρημένου», εθνοκεντρικού και χαρισματικού ακροδεξιού Ερίκ Ζεμούρ, που κατά πολλούς αναλυτές ενδέχεται να του αποσπάσει τη γκωλική και μικροαστική πελατεία του. Μία βάση ψηφοφόρων δηλ. που δεν έχει να κάνει με τη συνηθισμένη δεξαμενή ψήφων από την οποία αντλεί η παραδοσιακή ακροδεξιά της Λεπέν, η οποία εξάλλου έχει πάρει και αποστάσεις από αυτόν και αποτελείται από τους πιο αγανακτισμένους από την ευρωπαϊκή πολιτική μεσοαστούς πολίτες. Η υποψηφιότητα του Ζεμούρ, που έχει μεν εθνοκεντρικά χαρακτηριστικά, σαλπίζοντας την Reconquista του γαλλικού κλέους και της εθνικής κυριαρχίας, χωρίς μολαταύτα να στρέφεται ενάντια στην ΕΕ, όπως η Λεπέν, είναι πολύ πιο απειλητική για τον Μακρόν, τόσο μακροπρόθεσμα όσο και βραχυπρόθεσμα.
Τουτέστιν, μία πιθανή συμπαράταξη του Ζεμούρ και Σια με τις δυνάμεις εκείνες, που ναι μεν δεν είναι τόσο ακραίες, όσο οι χώρες του Βίζεγκραντ, αλλά επίσης έχουν στο εσωτερικό τους μία δυναμική μικροαστικού εθνικισμού (π.χ. Λέγκα, ή ακόμη περισσότερο το φιλο-ευρωπαϊκό Vox), που όπως και στη Γαλλία θέλγουν ένα «ευκατάστατο» και όχι μόνον περιθωριοποιημένο ακροατήριο, που εύκολα απογοητεύεται από τον ακραιφνή ευρωπαϊσμό ηγετών σαν τον Μακρόν και την «προδοσία» της αστικής τάξης, ενδέχεται να αποδειχθεί επιζήμια για τον Γάλλο πρόεδρο. Σε περίπτωση όμως που αυτός κατορθώσει να αποσπάσει κάτι το θετικό από τη συνάντηση με τον Ορμπάν και τις χώρες του Βίζεγκραντ, τότε οι πολιτικές μετοχές του θα έχουν καταγράψει μία μεγάλη άνοδο, που ο ίδιος ο Μακρόν φυσικά κι επιζητεί να εξαργυρώσει σε εσωτερικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Κι αυτό γιατί μάλιστα οι προοπτικές του Μακρόν για τις εκλογές μπορεί να είναι και επισφαλείς, καθώς ο Ζεμούρ ενδεχόμενα μπορεί να προσελκύσει τους ψηφοφόρους των δεξιών Republicains, που μετά την εκλογή και τον απογοητευτικό λόγο της Βαλερί Πεκρες των Republicains μπορούνε να δούνε στον Ζεμούρ (απόγονο μετοίκων της Αλγερίας, Εβραίο, κλπ) μία νοσταλγική αντανάκλαση εκείνου του ενδόξου παρελθόντος της Αυτοκρατορίας, που έχει έκτοτε χαθεί ιδίως μετά την, χωρίς αντίκρισμα πλέον, υποταγή της γαλλικής υπεροχής στην ΕΕ.
Η πίστη των Γάλλων δεξιών στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, έπειτα από την κρίση και την περικοπή των επιδοτήσεων, έχει πλέον κλυδωνισθεί. Εάν βάλουμε στη σκακιέρα και τη «μνησικακία» του Ερίκ Σιοτί μετά την ήττα του για το χρίσμα των Republicains, ο οποίος ήδη έχει αρχίσει εμμέσως να «επαινεί» τις θέσεις του Ζεμούρ, κρούει ανησυχητικά τον κώδωνα του κινδύνου. Ο υπερδεξιός Σιοτί που έχει γίνει πολύ δημοφιλής μετά την πρόταση νόμου του να μπει σε κάθε σχολείο μία σημαία της Γαλλίας και μία της ΕΕ και που έχει εισηγηθεί το 2020 την θέσπιση ενός αντίστοιχου «νόμου Φίμωτρο», που θα απαγορεύει την απαθανάτιση αστυνομικών επί τω έργω της καταστολής, ενδέχεται να συμπαρασύρει πολλούς ψηφοφόρους-όχι αποκλειστικά δεξιούς-μακριά από τον Μακρόν.
Βέβαια, εξόν από τα προφανή πολιτικά κριτήρια της επίσκεψης του Μακρόν, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τα γενικότερα συμφέροντα, που μπορεί να υποκινούν τον Γάλλο ηγέτη να επιχειρήσει μία προσέγγιση με τις χώρες του Βίζεγκραντ. Γιατί, πέρα από τις ιδεολογικές διαφορές, τα οικονομικά συμφέροντα είναι φορές που μπορούνε να φέρουν κοντά ακόμη και τους πιο διαμετρικούς αντιπάλους. Και τούτο γιατί επιπλέον υπάρχει κι ένας υπόρρητος δεσμός που συνδέει τον Μακρόν με τις χώρες του Βίζεγκραντ: χάρις στις εν λόγω χώρες και τη στήριξή τους, η Γαλλία πασχίζει να υπερκεράσει τους δεσμευτικούς χαρακτηρισμούς της ΕΕ για το ποιες πηγές ενέργειας θα μπορούνε να θεωρηθούν «πράσινες». Το Παρίσι επιδιώκει να παρακάμψει τις κοινοτικές δεσμεύσεις και να απαλλάξει από τον δυνητικό χαρακτηρισμό της ρυπογόνου την πυρηνική ενέργεια κατατάξει στο «πράσινο ταμείο». Και η συγκυρία είναι πολύ κρίσιμη, αφ’ ης στιγμής στη Γερμανία, η οποία εξάλλου έχει ανακοινώσει τα σχέδιά της για να απαλλαγεί από την πυρηνική ενέργεια, σήμερα η κυβέρνηση «σηματοδότης» εμπεριέχει τους Πράσινους. Ένα κόμμα που έχοντας το περιβάλλον ως σημαία του και ως συναποφασίζον στη χάραξη της γερμανικής πολιτικής, ενδέχεται να «φρενάρει» τους στόχους της Γαλλίας όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια.
Προς τούτο ο Μακρόν βιάζεται να κλείσει σημαντικές συμμαχίες -όπως πρόσφατα με τον Ντράγκι στην Ιταλία- και τις χώρες του Βίζεγκραντ που αντιτίθενται στους ενεργειακούς περιορισμούς των Βρυξελλών και τη χρήση διαθέσιμων πηγών (άνθρακας και πυρηνική ενέργεια), που μπορεί να υπονομεύσει την ανάπτυξή τους. Τη στιγμή μάλιστα που χώρες του Βίζεγκραντ, όπως η Πολωνία (που έχει χρησιμοποιήσει τα ευρωπαϊκά κονδύλια για να καταστήσει την πυρηνική ενέργεια τον πυλώνα της ανάπτυξής της), αλλά και η Ουγγαρία κι η Τσεχία, που ακολουθούν το παράδειγμα της Βαρσοβίας, αποτελούν μία πραγματική απειλή για τη συνοχή του προγράμματος και των στόχων της ΕΕ για την «πράσινη μετάβαση».
Συνεπώς για τον Μακρόν η επίσκεψη στη Βουδαπέστη συνδυάζει έναν διττό στόχο: να εμφανισθεί ως ένας αποφασιστικός ηγέτης και για την Ευρώπη και για τη χώρα του και από την άλλη να αποσπάσει συμμάχους στο επίπεδο της αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Πέρα από τις επικλήσεις του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ανάγκης για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, του σεβασμού των αξιών για τη δικαιοσύνη, την ελευθεροτυπία, τις μειονότητες, τις ΜΚΟ και τα Παν/μια του Σόρος ή την αθέμιτη σχέση της Βουδαπέστης με τη Ρωσία (φυσικό αέριο, εμβόλια), ο Μακρόν έχει και μεμονωμένα συμφέροντα -προσωπικά και εθνικά- να εξυπηρετήσει. Το πόσο θα είναι επιτυχημένη η επιδίωξή του, μόνο το αποτέλεσμα της συνάντησης μπορεί να μας το επιβεβαιώσει.
