Το σύνθημα «Black Lives Matter» δεν είναι καινούρια υπόθεση και την ουσία του τη βλέπουμε διαχρονικά σε ποικίλες φάσεις της ιστορίας του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ. Μεγάλη σημασία έχει και η αποτύπωση αυτού του αγώνα στην τέχνη και μια από τις πρώτες ουσιώδεις εκφράσεις του τη συναντάμε σε μια δισκογραφική έκδοση που έγινε πριν από 61 χρόνια, τον Δεκέμβριο του 1960, με τον δίσκο «We Insist! Freedom Now Suite» από την ανεξάρτητη εταιρεία Candid, που υπογράφεται από δύο σημαντικά πρόσωπα της αφροαμερικάνικης μουσικής εκείνης της εποχής, τον Max Roach και τον Oscar Brown Jr.
Η ιστορία των Αφροαμερικανών είναι γεμάτη από γεγονότα δολοφονιών, απαγχονισμών, λυντσαρισμάτων, βιασμών και άλλων πράξεων βίας που προέρχεται αποκλειστικά από την πλευρά της λευκής εξουσίας – και οι μαύροι καλλιτέχνες στις ΗΠΑ δεν μπορούσαν να είναι ανεπηρέαστοι. Έτσι, η κίνηση για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων που αναπτύσσεται στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50, περιλαμβάνει εξέχοντες καλλιτέχνες και διανοούμενους όπως ο ντράμερ της τζαζ και εκ των πρωτεργατών του στυλ μπίμποπ Max Roach που αναπτύσσει μια ισχυρή πολιτικοκοινωνική συνείδηση και, βαθμιαία, μοιράζεται τις ανησυχίες του με πρόσωπα όπως η Maya Angelou ή η (τραγουδίστρια, ηθοποιός και μετέπειτα σύζυγός του) Abbey Lincoln. Στην παρέα προστίθεται και ο τραγουδιστής / τραγουδοποιός Oscar Brown, Jr., με τον οποίο ο Max Roach γράφει το 1959 το «We Insist!».
Ο δίσκος «We Insist! Freedom Now Suite» είναι ουσιαστικά η πρώτη σαφής και χειροπιαστή πολιτικοαισθητική δήλωση από την πλευρά της αφροαμερικανικής μουσικής κοινότητας και κυκλοφορεί τέτοιες μέρες, στο γύρισμα 1960-61, από μία ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία που δείχνει να έχει guts, την Candid, η οποία εμπλέκει στις τάξεις της, ως καλλιτεχνικό υπεύθυνο και υπεύθυνο ρεπερτορίου τον πασίγνωστο τζαζ κριτικό και συγγραφέα Nat Hentoff. [Το γεγονός ότι η Candid θα κυκλοφορήσει στα τρία χρόνια της ύπαρξής της (ως το 1963) σημαντικά άλμπουμ σύγχρονης τζαζ αλλά και μπλουζ, την κάνει να ξεχωρίζει στο δισκογραφικό πεδίο των sixties.
Το εξώφυλλο δείχνει τους μουσικούς φωτογραφημένους στο στιλ του πετυχημένου sit-in κινήματος που πριν από ένα χρόνο, τον Φεβρουάριο του 1960, είχε ξεκινήσει από τον Νότο και είχε εξαπλωθεί σε όλη σχεδόν τη χώρα, με μαύρους (φοιτητές κυρίως) να κάθονται – ειρηνικά και χωρίς καμιά διάθεση σύγκρουσης – σε χώρους εστίασης (κυρίως) φυλετικά «διαχωρισμένους». Το κίνημα των sit-ins είχε την υποστήριξη οργανώσεων όπως ήταν η Southern Christian Leadership Conference του Δρ. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και το Συνέδριο Φυλετικής Ισότητας (CORE) με το γενικότερο πολιτικοκοινωνικό αίτημα να είναι, ξεκάθαρα, «Freedom Now».
Ο Max Roach, με ιδιαίτερα δημιουργική πορεία ως ντράμερ της σύγχρονης τζαζ και ο Oscar Brown, Jr. είχαν συλλάβει και δημιουργήσει ένα ευρύτερο χορωδιακό έργο που σχεδίαζαν να παρουσιάσουν το 1963, ακριβώς έναν αιώνα από την Διακήρυξη της Απελευθέρωσης των Μαύρων από τον πρόεδρο Lincoln – όμως οι εξελίξεις επέβαλαν την επίσπευση της παρουσίασής του και έτσι τρία μέρη του, τα κομμάτια «Driva Man», «Freedom Day» και «All Africa» πρωτοπαρουσιάζονται εδώ, σ’ αυτό τον δίσκο. Είναι σαφές ότι οι δυο καλλιτέχνες είναι επηρεασμένοι επιπροσθέτως και από το ευρύτερο κίνημα της ανεξαρτητοποίησης των Αφρικανικών κρατών που επιδρά ισχυρά και στην πραγματική χειραφέτηση των μαύρων της Αμερικής. Η σύνθεση «Triptych: Prayer, Protest, Peace» είναι στην πραγματικότητα ένα μπαλέτο που ο Max Roach είχε γράψει και παρουσιάσει με τον χορευτικό όμιλο Ruth Walton Dancers ενώ το «Tears for Johannesburg» που κλείνει τον δίσκο αναφέρεται στη σφαγή της Σάρπβιλ του Τράνσβααλ της Νοτίου Αφρικής, που έγινε στις 21 Μαρτίου 1960, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά ενός πλήθους 1.500 περίπου ειρηνικών διαδηλωτών, σκοτώνοντας 249.
Η μουσική του δίσκου είναι επιβλητική, από την πρώτη νότα και την πρώτη λέξη που τραγουδάει η Abbey Lincoln στο «Driva Man». Η μουσική είναι τζαζ – και αυτό ορίζεται εξαρχής από το τενόρο σαξόφωνο του μεγάλου Coleman Hawkins που έχει εδώ ένα επιβλητικότατο σόλο – όμως δεν μένει εκεί: στη διάρκεια του δίσκου (επ)εκτείνεται σε όλη τη γκάμα της μαύρης μουσικής, από τα σπιρίτσουαλ και τα αφρικάνικα κρουστά ως εκεί που μπορεί να ορίζεται η αβανγκάρντια μιας ισχυρής λαϊκής μουσικής στις αρχές των sixties. Στον δίσκο, εξάλλου, συμμετέχει μια πληθώρα σπουδαίων μουσικών όπως ο Booker Little (τρομπέτα), ο Julian Priester (τρομπόνι), ο Ray Mantilla (κρουστά) και, φυσικά, ο μεγάλος Michael Olatunji, περκασιονίστας, δάσκαλος και ακτιβιστής από τη Νιγηρία.
Το «We Insist! Freedom Now Suit» ήταν εντυπωσιακό όσο και προκλητικό ως καλλιτεχνική και πολιτική δήλωση του κινήματος των μαύρων και, φυσικά, δεν έγινε δεκτός με ανοιχτές αγκάλες από το κατεστημένο του τύπου – ακόμα και του μουσικού. Χαρακτηριστικό ήταν ότι προσπάθησαν να συνδέσουν τον Max Roach και την Abbey Lincoln (που παντρεύτηκαν μεταξύ τους το 1962) όχι μόνο με το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα αλλά και με το Έθνος του Ισλάμ του Elijah Muhammad (και ως ένα σημείο, του Malcolm X). Και, φυσικά, προσπάθησαν να τους εξαφανίσουν και καλλιτεχνικά, περιορίζοντάς τους τις ευκαιρίες απασχόλησης στην δισκογραφία ή στον κινηματογράφο (αφού η Abbey ήταν και γνωστή ηθοποιός) – πράγμα που όμως δεν θα μπορούσε να γίνει. Και δεν έγινε!
Έτσι, ο δίσκος «We Insist! Freedom Now Suite», εκτός από classic της δισκογραφίας της σύγχρονης τζαζ, μπορεί να θεωρείται ως διαχρονικό σύμβολο μιας κοινωνικοπολιτικής πάλης που συνεχίζεται και στις μέρες μας, στοχεύοντας στη δικαίωσή της.
