Σε μια αίθουσα του Εθνικού Μουσείου του Λβιβ, μια τεράστια σκαλωσιά στέκει όρθια. Σε μια άλλη, στηρίγματα κρέμονται χαλαρά από τους τοίχους. Οι πλίνθοι κάθονται άδειοι κατά μήκος των διαδρόμων και ξύλινες παλέτες και χαρτόκουτα είναι σκορπισμένα στα πατώματα. Το προσωπικό χρησιμοποίησε ό,τι μπορούσε για να συσκευάσει τα ανεκτίμητα αντικείμενα του μουσείου βιαστικά.
Καθώς οι ρωσικοί βομβαρδισμοί συνεχίζονται, η γραφική δυτική πόλη Λβιβ έχει μείνει ανέγγιχτη, μέχρι στιγμής. Αλλά κάτοικοι και επιστήμονες είναι προετοιμασμένοι να προστατεύσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά.
Στις γκαλερί, τα μουσεία και τις εκκλησίες του Λβιβ βρίσκεται σε εξέλιξη μια τεράστια επιχείρηση για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης. Χιλιάδες έργα τέχνης έχουν αφαιρεθεί προσεκτικά και έχουν μεταφερθεί σε μυστικές υπόγειες τοποθεσίες ή σε αποθήκες στο υπόγειο.
Ο Ihor Kozhan, ο διευθυντής του Εθνικού Μουσείου του Λβιβ – του μεγαλύτερου μουσείου τέχνης στην Ουκρανία – ξενάγησε το BBC στα άδεια πλέον δωμάτιά του, τα οποία έμοιαζαν σαν να είχαν λεηλατηθεί. Προθήκες ελεγχόμενες από το κλίμα, που συνήθως φιλοξενούσαν έργα τέχνης, εικόνες και χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα, ήταν γυμνές.
Σχεδόν κάθε ένα από τα 1.500 αντικείμενα που εκτίθενται έχουν πλέον αφαιρεθεί από το μουσείο. Το άλλο 97% της συλλογής – 180.000 κομμάτια συνολικά – είναι ήδη αποθηκευμένα.
«Όλα, όλα έχουν φύγει», είπε ο Κοζάν.
Παρά την επίβλεψη της επιχείρησης, ο Kozhan έμεινε έκπληκτος από την ταχύτητα με την οποία το εικονοστάσι Bohorodchany του 17ου αιώνα – μια ομάδα θρησκευτικών εικονογραφιών διαστάσεων 10 μέτρα επί 8 μέτρα, ένα από τα πιο πολύτιμα κομμάτια του μουσείου – είχε αποσυναρμολογηθεί από την ομάδα του. Χρειάστηκαν έξι μήνες για να κρεμαστεί, κομμάτι κομμάτι, είπε, και λιγότερο από έξι μέρες για να κατέβει από τη σκαλωσιά και να αποθηκευτεί.
Κατασκευασμένο και ζωγραφισμένο πάνω από επτά χρόνια, ξεκινώντας το 1698, το τέμπλο αντιπροσωπεύει το την υψηλή εικονογραφία, του έργου του αγιογράφου Γιοβ Κοντζέλεβιτς. Το συγκεκριμένο, βρίσκεται στο Λβιβ από το 1924, όταν ο αρχιεπίσκοπος της Ουκρανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας το έφερε πίσω στην Ουκρανία από την Πολωνία. Αποσυναρμολογήθηκε και κρύφτηκε από τους Ναζί το 1939 και αποκαταστάθηκε με κόπο το 2006 και τώρα αποσυναρμολογήθηκε για άλλη μια φορά.
«Δεν υπήρχε σχέδιο για την εκκένωση των αντικειμένων του μουσείου πριν από την έναρξη της εισβολής πριν από δύο εβδομάδες», είπε ο Kozhan. «Δεν υπήρχε σχέδιο γιατί κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό θα συνέβαινε», είπε. «Δεν είχαμε κανένα σχέδιο – ούτε πριν από τον πόλεμο, ούτε καν τον Δεκέμβριο. Πρέπει να καταλάβετε, δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να φτάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο».
Γύρω από το Λβιβ, πολιτιστικοί και θρησκευτικοί αξιωματούχοι διεξάγουν περίπλοκες επιχειρήσεις, για να τυλίξουν αγάλματα, να σφραγίσουν βιτρώ παράθυρα και να απομακρύνουν ιερά αντικείμενα. Στην κεντρική πλατεία της πόλης, σιντριβάνια με γλυπτά Ελλήνων θεών και θεών έχουν τυλιχθεί με ύφασμα επιβραδυντικό της φλόγας και έχουν καλυφθεί με σκαλωσιές για να προστατεύονται από την πτώση της τοιχοποιίας.
«Στην αρχή ήταν λίγο χαοτικό, αλλά έγινε πιο οργανωμένο», δήλωσε η Liliya Onischenko, επικεφαλής του γραφείου προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς του δημοτικού συμβουλίου του Λβιβ. «Φωτογραφίζουμε τα πάντα πριν τα αφαιρέσουμε και φωτογραφίζουμε όλα τα κομμάτια στα μυστικά μέρη, που τα έχουν τοποθετήσει».
Η Onischenko δήλωσε, ότι προτεραιότητα ήταν η προστασία των βιτρό στην ιστορική παλιά πόλη της πόλης, ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco, η αρχιτεκτονική του οποίου χτίστηκε επί αιώνες από διαφορετικές εθνικότητες -Πολωνούς, Αυστριακούς, Ούγγρους, Γερμανούς, Αρμένιους- καθώς η περιοχή άλλαζε συνεχώς χέρια.
Στον Αρμενικό καθεδρικό ναό, ένα ξύλινο γλυπτό του Χριστού του 15ου αιώνα αφαιρέθηκε για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μεταφέρθηκε σε ένα μυστικό, ασφαλές μέρος. Άλλα αντικείμενα εκτός από το γλυπτό έχουν αφαιρεθεί, είπε ο διάκονος, Αρμέν Χακοπιάν, χωρίς όμως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. «Ό,τι έπρεπε να βγει το έβγαλαν», είπε χαμογελώντας.
«Ήδη έχουν γίνει σημαντικές ζημιές. Τα βιτρώ και ο σηκός του καθεδρικού ναού της Κοίμησης στο Χάρκοβο υπέστησαν ζημιές από ρωσικούς βομβαρδισμούς».
Ο Ihor Kozhan, ο διευθυντής του εθνικού μουσείου, δήλωσε «Αν γίνει η ίδια ζημιά εδώ, όπως στο Χάρκοβο της Μαριούπολης, θα είναι μια τρομερή τραγωδία. Αυτός είναι ένας τόπος ιστορικής μνήμης. Τα μουσεία εδώ κρατούν την ιστορία του έθνους. Μας δίνουν να καταλάβουμε ποιοι ήμασταν, ποιοι είμαστε και ποιοι θα είμαστε».
«Η εργασία του εκκένωσης του εθνικού μουσείου ολοκληρώθηκε ουσιαστικά την Τετάρτη, μόνο μερικά χαρτόκουτα με χειρόγραφα έχουν απομείνει, κοντά στις πόρτες, δίπλα σε ένα γλυπτό στο πάτωμα. Τα αντικείμενα έχουν μεταφερθεί σε υπόγεια» δήλωσε ο Kozhan.
«Ελπίζω να μπορέσουμε να τα αναδείξουμε σύντομα», πρόσθεσε ο διευθυντής του μουσείου «Είναι δύσκολο για μένα να βρίσκομαι εδώ σε αυτά τα άδεια δωμάτια και τους διαδρόμους. Θα μπορούσαμε να περπατήσουμε όλη μέρα εδώ μαζί κοιτάζοντας την ιστορία και την τέχνη μας».
Πηγή: BBC
