Του Άλαν Μακλάουντ
«Η λογοκρισία είναι το τελευταίο καταφύγιο των απελπισμένων και αντιλαϊκών καθεστώτων. Εμφανίζεται ως διά μαγείας για να εξαφανίσει μια κρίση. Παρηγορεί τους ισχυρούς με την αφήγηση που θέλουν να ακούσουν, την οποία τους ανατροφοδοτούν οι αυλικοί στα μέσα ενημέρωσης, τις κυβερνητικές υπηρεσίες, τις δεξαμενές σκέψης και τον ακαδημαϊκό χώρο».
Κρις Χέτζες
Η Google έστειλε μια προειδοποιητική βολή σε όλο τον κόσμο, ενημερώνοντας δυσοίωνα τα μέσα ενημέρωσης, τους μπλόγκερς και τους δημιουργούς περιεχομένου ότι δεν θα ανέχεται πλέον ορισμένες απόψεις όσον αφορά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, το Google AdSense έστειλε ένα μήνυμα σε μυριάδες εκδότες, συμπεριλαμβανομένου του MintPress News, ενημερώνοντάς μας ότι: «Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, θα διακόψουμε τη νομισματοποίηση του περιεχομένου που εκμεταλλεύεται, απορρίπτει ή επιδοκιμάζει τον πόλεμο». Αυτό το περιεχόμενο, συνέχισε, «περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ισχυρισμούς που υπονοούν ότι τα θύματα είναι υπεύθυνα για την τραγωδία τους ή παρόμοιες περιπτώσεις κατηγορίας θυμάτων, όπως ισχυρισμούς ότι η Ουκρανία διαπράττει γενοκτονία ή επιτίθεται σκόπιμα στους πολίτες της».
Αυτό βασίζεται σε ένα παρόμοιο μήνυμα που δημοσίευσε η θυγατρική της Google, το YouTube, τον περασμένο μήνα, αναφέροντας: «Οι Κοινοτικές Οδηγίες μας απαγορεύουν το περιεχόμενο που αρνείται, υποβαθμίζει ή ευτελίζει καλά τεκμηριωμένα βίαια γεγονότα. Τώρα αφαιρούμε περιεχόμενο σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που παραβιάζει αυτή την πολιτική». Το YouTube συνέχισε λέγοντας ότι έχει ήδη απαγορεύσει μόνιμα περισσότερα από χίλια κανάλια και 15.000 βίντεο για αυτούς τους λόγους.
Η δημοσιογράφος και κινηματογραφίστρια Άμπι Μάρτιν ήταν βαθιά προβληματισμένη από την είδηση. «Είναι πραγματικά ενοχλητικό ότι αυτή είναι η εξέλιξη στην οποία βρισκόμαστε», δήλωσε στη MintPress, προσθέτοντας: «Πρόκειται για μια παράλογη δήλωση, αν σκεφτεί κανείς ότι το θύμα είναι όποιος μας λέει το κατεστημένο της εξωτερικής μας πολιτικής. Είναι πραγματικά εξωφρενικό να σου λένε αυτοί οι τεχνολογικοί γίγαντες ότι το να παίρνεις τη λάθος πλευρά σε μια σύγκρουση που είναι αρκετά περίπλοκη, θα βλάψει τώρα τις απόψεις σου, θα σε διαβάλει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή θα περιορίσει τη δυνατότητά σου να χρηματοδοτήσεις το έργο σου. Έτσι, πρέπει να ακολουθήσεις τη γραμμή για να επιβιώσεις ως δημοσιογράφος στα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης σήμερα».
Το πιο εμφανές θύμα της πρόσφατης εκστρατείας απαγορεύσεων ήταν τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, όπως το RT America, του οποίου ολόκληρος ο κατάλογος έχει μπλοκαριστεί στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Το RT America αποκλείστηκε επίσης από την εκπομπή σε όλες τις ΗΠΑ, οδηγώντας στο ξαφνικό κλείσιμο του δικτύου.
«Η λογοκρισία είναι το τελευταίο καταφύγιο των απελπισμένων και αντιλαϊκών καθεστώτων. Εμφανίζεται ως δια μαγείας για να εξαφανίσει μια κρίση. Παρηγορεί τους ισχυρούς με την αφήγηση που θέλουν να ακούσουν, την οποία τους ανατροφοδοτούν οι αυλικοί στα μέσα ενημέρωσης, στις κυβερνητικές υπηρεσίες, στις δεξαμενές σκέψης και στην ακαδημαϊκή κοινότητα», έγραψε ο δημοσιογράφος Κρις Χέτζες, προσθέτοντας: «Το YouTube εξαφάνισε έξι χρόνια της εκπομπής μου στο RT, ‘On Contact’, αν και ούτε ένα επεισόδιο δεν αφορούσε τη Ρωσία. Δεν είναι μυστικό το γιατί εξαφανίστηκε η εκπομπή μου. Έδωσε φωνή σε συγγραφείς και αντιφρονούντες, όπως ο Νόαμ Τσόμσκι και ο Κορνέλ Γουέστ, καθώς και σε ακτιβιστές από το Extinction Rebellion, το Black Lives Matter, τα τρίτα κόμματα και το κίνημα κατάργησης των φυλακών».
Οι μικρότεροι, ανεξάρτητοι δημιουργοί έχουν επίσης εξαγνιστεί. «Η χθεσινοβραδινή μου ροή στο RBN λογοκρίθηκε στο YouTube αφού απομυθοποίησα την αφήγηση για τη σφαγή της Μπούτσα… Εξωπραγματική λογοκρισία συμβαίνει αυτή τη στιγμή», έγραψε ο Νικ από το Revolutionary Black Network. «Το βίντεο μου ‘Bucha: More Lies’ έχει διαγραφεί από τους λογοκριτές του YouTube. Η επίσημη αφήγηση είναι τώρα: «Η Μπούχα ήταν μια ρωσική θηριωδία! Δεν επιτρέπεται η διαφωνία!», σχολίασε ο Αμερικανός με καταγωγή από τη Χιλή δημοσιογράφος, Γκονζάλο Λίρα.
Άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν ακολουθήσει παρόμοιες πολιτικές. Το Twitter ανέστειλε μόνιμα τον λογαριασμό του πρώην επιθεωρητή όπλων Σκοτ Ρίτερ για τα σχόλιά του σχετικά με την Μπούτσα και του δημοσιογράφου Πέπε Εσκομπάρ για την υποστήριξή του στη ρωσική εισβολή.
Αυτές οι απόψεις είναι σίγουρα σήμερα μειοψηφικές, με τις μαρτυρίες των ντόπιων να δείχνουν με το δάχτυλο τις ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες έχουν προβεί σε παρόμοιες πράξεις κατά τη διάρκεια άλλων συγκρούσεων. Ωστόσο, ακόμη και το Πεντάγωνο έχει αρνηθεί να συμπεράνει κατηγορηματικά τη ρωσική ενοχή χωρίς πλήρη έρευνα.
Πέρα από τον Μπούτσα, το πού είναι η γραμμή όσον αφορά τον αποδεκτό λόγο διατηρείται ασαφές, οδηγώντας σε σύγχυση και απορία μεταξύ των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των δημιουργών περιεχομένου. «Αυτό θα περιορίσει την ενημέρωση για την κρίση στην Ουκρανία, επειδή ο κόσμος θα φοβηθεί», δήλωσε ο Μάρτιν. «Οι άνθρωποι [στα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης] θα επιλέξουν να μην δημοσιεύσουν ή να μην αναφερθούν σε κάτι λόγω του φόβου των αντιποίνων. Και μόλις αρχίσεις να απονομιμοποιείσαι, ο επόμενος φόβος είναι ότι τα βίντεό σου θα απαγορευτούν οριζόντια», πρόσθεσε.
Το Facebook και το Instagram θέσπισαν επίσης μια αλλαγή στην πολιτική που επιτρέπει στους χρήστες να καλούν σε κακοποίηση ή ακόμη και σε θάνατο Ρώσους και Λευκορώσους στρατιώτες και πολιτικούς. Αυτή η ιδιαίτερη άδεια δόθηκε επίσης το 2021 σε όσους καλούσαν σε θάνατο τους Ιρανούς ηγέτες. Περιττό να πούμε ότι το βίαιο περιεχόμενο που στοχεύει σε φιλικές προς τις ΗΠΑ κυβερνήσεις, όπως η Ουκρανία, εξακολουθεί να απαγορεύεται αυστηρά.
Τα μέσα ενημέρωσης απαιτούν περισσότερη λογοκρισία
Επικεφαλής της εκστρατείας για πιο έντονη λογοκρισία είναι τα ίδια τα εταιρικά μέσα ενημέρωσης. Οι Financial Times άσκησαν με επιτυχία πιέσεις στην πλατφόρμα ροής Twitch, που ανήκει στην Amazon, ώστε να διαγράψει έναν αριθμό φιλορώσων streamers. Η Daily Beast επιτέθηκε στον Γκονζάλο Λίρα, φτάνοντας στο σημείο να επικοινωνήσει με την ουκρανική κυβέρνηση για να την ενημερώσει για το έργο του Λίρα. Ο Λίρα επιβεβαίωσε ότι, μετά το άρθρο της Daily Beast, συνελήφθη από την ουκρανική μυστική αστυνομία.
Εν τω μεταξύ, οι New York Times δημοσίευσαν ένα άρθρο-κόλαφο για τον αντιπολεμικό δημοσιογράφο Μπεν Νόρτον, κατηγορώντας τον ότι διαδίδει μια «θεωρία συνωμοσίας» ότι οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε πραξικόπημα στην Ουκρανία το 2014, ενώ ισχυρίστηκαν ότι βοηθούσε στη διάδοση της ρωσικής παραπληροφόρησης. Αυτό, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι οι Times είχαν αναφερθεί τότε στο πραξικόπημα του 2014 με όχι και τόσο διαφορετικό τρόπο, ενοχοποιώντας έτσι το δικό τους προηγούμενο ρεπορτάζ ως ρωσική προπαγάνδα. Αν η αναφορά σε προηγούμενες αναφορές των ίδιων των New York Times γίνεται λόγος καταστολής, τότε ο ουσιαστικός διαδικτυακός διάλογος απειλείται. Όπως έγραψε ο δημοσιογράφος Ματ Τάιμπι την περασμένη εβδομάδα, η Δύση κινδυνεύει να δημιουργήσει μια «ζώνη απαγόρευσης της σκέψης», όπου η απόκλιση από την ορθοδοξία δεν θα είναι πλέον ανεκτή.
Ενώ η υποστήριξη προς τη Ρωσία έχει ουσιαστικά απαγορευτεί, η εξύμνηση ακόμη και των πιο δυσάρεστων στοιχείων της ουκρανικής κοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλέον σχεδόν προωθείται. Τον Φεβρουάριο, το Facebook ανακοίνωσε ότι όχι μόνο θα αναιρέσει την απαγόρευση που είχε επιβάλει στη συζήτηση για το Τάγμα Αζόφ, μια ναζιστική παραστρατιωτική οργάνωση που έχει πλέον ενσωματωθεί επίσημα στην ουκρανική Εθνοφρουρά, αλλά και θα επιτρέψει περιεχόμενο που εξυμνεί και προωθεί την ομάδα – αρκεί να γίνεται στο πλαίσιο της δολοφονίας Ρώσων.
Η εισβολή στην Ουκρανία έχει επίσης εγείρει μια σειρά από ανησυχητικά ερωτήματα για τις δυτικές αντιπολεμικές φιγούρες: Πώς να αντιταχθεί κανείς στη ρωσική επιθετικότητα χωρίς να δώσει περισσότερα πολιτικά πυρομαχικά στις κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ για την περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης; Και πώς να ασκήσουμε κριτική και να αναδείξουμε τους ρόλους των δικών μας κυβερνήσεων στη δημιουργία της κρίσης χωρίς να φαίνεται ότι δικαιολογούμε τις ενέργειες του Κρεμλίνου; Ωστόσο, αυτό το νέο επικίνδυνο περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης εγείρει ένα ακόμη δίλημμα: Πώς να εκφράζουμε τις απόψεις μας στο διαδίκτυο χωρίς να λογοκρίνονται;
Οι νέοι επικαιροποιημένοι κανόνες της Google είναι ασαφώς διατυπωμένοι και ανοιχτοί σε ερμηνείες. Τι συνιστά «εκμετάλλευση» ή «επιδοκιμασία» του πολέμου; Η συζήτηση για την ανατολική επέκταση του ΝΑΤΟ ή την επιθετική εκστρατεία της Ουκρανίας κατά των ρωσόφωνων μειονοτήτων συνιστά ενοχοποίηση των θυμάτων; Και είναι η αναφορά στον επταετή εμφύλιο πόλεμο στην περιοχή του Ντονμπάς, όπου σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ έχουν σκοτωθεί πάνω από 14.000 άνθρωποι, πλέον παράνομη σύμφωνα με την πολιτική της Google να μην επιτρέπει περιεχόμενο σχετικά με την Ουκρανία που επιτίθεται στους ίδιους τους πολίτες της;
Για κάποιους, η απάντηση σε ορισμένα τουλάχιστον από αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να είναι ένα εμφατικό «ναι». Την Πέμπτη, ο δημοσιογράφος Χούμπερτ Σμιτς επιτέθηκε στον επί χρόνια αντιπολεμικό ακτιβιστή Νόαμ Τσόμσκι, κατηγορώντας τον ρητά ότι κατηγορεί τον Πρόεδρο Ζελένσκι και την Ουκρανία για την τύχη της. Ο Τσόμσκι έχει στο παρελθόν περιγράψει τις ρωσικές ενέργειες ως αναμφισβήτητα «ένα μεγάλο έγκλημα πολέμου, που κατατάσσεται μαζί με την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και την εισβολή Χίτλερ-Στάλιν στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του 1939». Ωστόσο, έχει επίσης προειδοποιήσει εδώ και χρόνια ότι οι ενέργειες του ΝΑΤΟ στην περιοχή ήταν πιθανό να προκαλέσουν ρωσική απάντηση. Αν η Google και άλλα μονοπώλια μεγάλης τεχνολογίας αποφασίσουν ότι η φωνή ενός διανοητικού γίγαντα όπως ο Τσόμσκι πρέπει να κατασταλεί, αυτό θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή επίσημης λογοκρισίας που δεν έχει ξαναγίνει από την παρακμή του Μακαρθισμού.
Παλιά προπαγάνδα, νέος Ψυχρός Πόλεμος
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμάχησαν με τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, καθώς άρχισε να ξεσπά ο Ψυχρός Πόλεμος, άρχισαν και οι επιθέσεις σε αποκλίνουσες φωνές. Η μεταπολεμική αντικομμουνιστική ώθηση ξεκίνησε σοβαρά το 1947, αφού ο πρόεδρος Χάρι Σ. Τρούμαν επέβαλε όρκο πίστης για όλους τους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους. Ως αποτέλεσμα, οι πολιτικές πεποιθήσεις δύο εκατομμυρίων ανθρώπων διερευνήθηκαν, με τις αρχές να προσπαθούν να εξακριβώσουν αν ανήκαν σε «ανατρεπτικές» πολιτικές οργανώσεις.
Όσοι βρίσκονταν σε θέσεις επιρροής ελέγχθηκαν πιο επιθετικά, οδηγώντας σε εκκαθαρίσεις ακαδημαϊκών, εκπαιδευτικών και δημοσιογράφων. Πολλές από τις πιο διάσημες προσωπικότητες από τον κόσμο της ψυχαγωγίας, μεταξύ των οποίων ο ηθοποιός Τσάρλι Τσάπλεϊν, ο τραγουδιστής Πολ κατέστρεψαν την καριέρα τους λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. «Ο σοσιαλισμός ακυρώθηκε, η διαφωνία ακυρώθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», δήλωσε πρόσφατα ο παρουσιαστής του Breakthrough News Μπράιαν Μπέκερ, προειδοποιώντας ότι αυτός ο νέος Ψυχρός Πόλεμος με τη Ρωσία και την Κίνα θα μπορούσε να εγκαινιάσει μια νέα μακαρθική εποχή.
Ο παλιός Ψυχρός Πόλεμος κατά της Ρωσίας έληξε το 1991. Ωστόσο, ο νέος Ψυχρός Πόλεμος αναμφισβήτητα ξεκίνησε 25 χρόνια αργότερα με την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Στις 8 Νοεμβρίου 2016, η εκστρατεία της Κλίντον ισχυρίστηκε ότι το Κρεμλίνο είχε χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων και παραπλανητικών πληροφοριών, οδηγώντας στη νίκη του Τραμπ. Παρά την έλλειψη αδιάσειστων αποδείξεων, τα εταιρικά μέσα ενημέρωσης υιοθέτησαν αμέσως το μήνυμα της Κλίντον. Μόλις δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές, η Washington Post δημοσίευσε ένα δημοσίευμα που ισχυριζόταν ότι εκατοντάδες ιστότοποι με ψεύτικες ειδήσεις είχαν ωθήσει τον Τραμπ να ξεπεράσει τα όρια και ότι μια αξιόπιστη ομάδα μη κομματικών ειδικών ερευνητών είχε δημιουργήσει έναν οργανισμό με την ονομασία ‘PropOrNot’ για να παρακολουθεί αυτή την προσπάθεια
Χρησιμοποιώντας αυτό που αποκαλούσε εξελιγμένα «εργαλεία ανάλυσης του διαδικτύου», το ‘PropOrNot’ δημοσίευσε έναν κατάλογο με περισσότερους από 200 ιστότοπους που, όπως ισχυρίστηκε, ήταν «συνήθεις διακινητές ρωσικής προπαγάνδας». Στον κατάλογο περιλαμβάνονταν ο εκδότης WikiLeaks, ιστότοποι που υποστηρίζουν τον Τραμπ, όπως το Drudge Report, ελευθεριακά εγχειρήματα όπως το Ron Paul Institute και το Antiwar.com, καθώς και πλήθος αριστερών ιστότοπων όπως οι Truthout, Truthdig και The Black Agenda Report. Η MintPress News περιλαμβανόταν επίσης στη λίστα. Παρόλο που υπήρχαν κάποιες προφανώς ψευδείς ιστοσελίδες, ο πολιτικός προσανατολισμός της λίστας ήταν προφανής για όλους: επρόκειτο για έναν κατάλογο με καταστήματα -δεξιά και αριστερά- που ασκούσαν σταθερά κριτική στο κεντρώο κατεστημένο της Ουάσινγκτον.
Ένα σίγουρο σημάδι ότι διαβάζετε ρωσική προπαγάνδα, υποστήριξε το ‘PropOrNot’, ήταν αν η πηγή επικρίνει τον Ομπάμα, την Κλίντον, το ΝΑΤΟ, τα «κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης» ή εκφράζει την ανησυχία της για έναν πυρηνικό πόλεμο με τη Ρωσία. Όπως εξήγησε το PropOrNot, «η ρωσική προπαγάνδα δεν υποδηλώνει ποτέ ότι [η σύγκρουση με τη Ρωσία] θα οδηγήσει απλώς σε έναν Ψυχρό Πόλεμο 2 και την τελική ειρηνική ήττα της Ρωσίας, όπως την τελευταία φορά».
Παρά την καταφανώς κακόγουστη λίστα, η οποία περιελάμβανε ακόμη και ιστοσελίδες δημοσιογράφων που έχουν βραβευτεί με Πούλιτζερ, το άρθρο της Washington Post έγινε viral, καθώς κοινοποιήθηκε εκατομμύρια φορές. Η λίστα του ‘PropOrNot’ στη συνέχεια ενισχύθηκε με σήμα από εκατοντάδες άλλα μέσα. Και παρά το γεγονός ότι ζητούσε την έρευνα και την καταστολή εκατοντάδων καταστημάτων τύπου Μακαρθισμού, το ‘PropOrNot’ αρνήθηκε κατηγορηματικά να αποκαλύψει ποιοι ήταν, πώς χρηματοδοτούνταν ή οποιαδήποτε μεθοδολογία.
Είναι πλέον σχεδόν βέβαιο ότι δεν ήταν ένας ουδέτερος, καλοπροαίρετος ανεξάρτητος οργανισμός, αλλά δημιούργημα του Μάικλ Βάις, μη μόνιμου ανώτερου συνεργάτη της δεξαμενής σκέψης του ΝΑΤΟ, του Ατλαντικού Συμβουλίου. Μια περιήγηση στην ιστοσελίδα του ‘PropOrNot’ έδειξε ότι ελέγχεται από το The Interpreter, ένα περιοδικό του οποίου ο Βάις είναι αρχισυντάκτης. Επιπλέον, ένας ερευνητής βρήκε δεκάδες παραδείγματα των λογαριασμών Twitter του ‘PropOrNot’ και του Weiss που χρησιμοποιούν την ίδια και πολύ ασυνήθιστη διατύπωση, γεγονός που υποδηλώνει έντονα ότι ήταν ένα και το αυτό. Έτσι, οι ισχυρισμοί περί τεράστιας [ξένης] κρατικής προπαγάνδας ήταν οι ίδιοι η κρατική προπαγάνδα.
Η αντίδραση σε αυτή την ωμή εκστρατεία «προπαγάνδας για την προπαγάνδα» ήταν τόσο γρήγορη όσο και ευρεία. Στις αρχές του 2017, η Google ξεκίνησε το Project Owl, μια μαζική αναθεώρηση του αλγορίθμου της. Ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο καθαρά για ένα μέτρο για να σταματήσει τις ξένες ψευδείς ειδήσεις να καταλαμβάνουν το διαδίκτυο. Το κύριο αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν μια καταστροφική, ολονύκτια κατάρρευση της επισκεψιμότητας αναζήτησης σε υψηλής ποιότητας εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης, πτώση από την οποία δεν ανέκαμψαν ποτέ.
Το MintPress News έχασε σχεδόν το 90% της οργανικής του επισκεψιμότητας αναζήτησης στο Google και το Truthout έχασε το 25%. Ιστοσελίδες που δεν ήταν στη λίστα του PropOrNot υπέστησαν επίσης καταστροφικές απώλειες. Το AlterNet παρουσίασε μείωση 63%, το Common Dreams 37% και το Democracy Now! 36%. Ακόμη και φιλελεύθερες πηγές που ασκούν μόνο μέτρια κριτική στο status quo, όπως το The Nation και η Mother Jones, τιμωρήθηκαν από τον αλγόριθμο. Η επισκεψιμότητα αναζήτησης της Google στα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης δεν ανέκαμψε ποτέ και, σε πολλές περιπτώσεις, χειροτέρεψε.
