Αν σας ρωτούσαν σε ποια πολεμική σύρραξη δραστηριοποιούνται χιλιάδες στρατεύματα από τουλάχιστον 24 χώρες, ευλόγως το μυαλό πολλών θα πήγαινε στην Ουκρανία.
Κι όμως, η χώρα η οποία έχει ουσιαστικά παραδώσει τον έλεγχο ενός μεγάλου τμήματος της ανατολικής επικράτειάς της σε ένοπλες δυνάμεις τρίτων δεν είναι άλλη από τη Μοζαμβίκη.
Στο επίκεντρο της σύγκρουσης μεταξύ των συμμαχικών προς την κυβέρνηση στρατευμάτων και την εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση Ansar al-Sunna (γνωστή κι ως Ansar al-Sharia) βρίσκεται η επαρχία Κάμπο Ντελγκάδο, της οποίας όπως έχουμε πει σε προγενέστερο χρόνο το λιμάνι της Μοσίμποα ντε Πράια είναι στρατηγικής σημασίας για την μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου γαλλικών (Total) και αμερικανικών συμφερόντων (ExxonMobil).
Παρότι η κυβέρνηση επιμένει να αποδίδει την αιτία της σύγκρουσης στον εισαγόμενο τζιχαντιστικό κίνδυνο (η Ansar al-Sunna εκτιμάται πως αποτελεί παράρτημα του ISIS), αυτή έχει αρχίσει να λαμβάνει χαρακτηριστικά εμφύλιου πολέμου. Κάτι τέτοιο μαρτυρούν όχι μόνο οι αδιάκοπης έντασης επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και οι εκτελέσεις αντιφρονούντων σε περιοχές που –έστω για μικρό χρονικό διάστημα- κατέλαβαν οι ισλαμιστές μαχητές, μα κυρίως η ευκολία με την οποία οι τελευταίοι κατορθώνουν να στρατολογούν νέους της περιοχής.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η συντριπτική πλειοψηφία των στρατολογήσεων προέρχεται από τις παράκτιες επαρχίες Ναμπούλα και Κάμπο Ντελγκάδο, ενώ το δίκτυο στρατολόγησης επιστρατεύει ποικίλες μεθόδους, από τη σύναψη γάμων (που συνοδεύονται από αγροτικό κλήρο) και την αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μέχρι την παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης από μεντρεσέδες στις φτωχότερες συνοικίες των πιο απομακρυσμένων περιοχών (η πληγείσα Μοσίμποα ντε Πράγια συνιστά κατεξοχήν τέτοια περίπτωση). Και είναι πρωτίστως το τελευταίο, δηλαδή η ανάγκη για επιβίωση και η έλλειψη ευκαιριών που κάνει την επιλογή της ένταξης σε μια εξτρεμιστική ομάδα ελκυστική για νέους κι άνεργους Μοζαμβικανούς που έχουν μόνη εναλλακτική του παραεμπόριο ή την επαιτεία. Σε αυτό το πλαίσιο, καθόλου εντύπωση δεν προκαλεί το γεγονός ότι συνήθως οι συλληφθέντες τζιχαντιστές δεν ξεπερνούν ηλικιακά τα 40 έτη.
Επιστρέφοντας κανείς στη διεθνή διάσταση δεν μπορεί να παραβλέψει την ενεργή εμπλοκή πολλών αφρικανικών κρατών, προεξάρχουσας της Νότιας Αφρικής. Η τελευταία, θέλοντας να έχει την «πίσω αυλή» της καθαρή από τον τζιχαντιστικό κίνδυνο και επιβεβαιώνοντας το status περιφερειακής δύναμης ήταν που πήρε εξάλλου την πρωτοβουλία για την συγκρότηση στρατιωτικής επιχείρησης (ονόματι SAMIM), υπό την «σκέπη» της Νοτιοαφρικανικής Αναπτυξιακής Κοινότητας (SADC). Όμως το παρών δίνει εκτός της Νότιας Αφρικής και η Ρουάντα, η οποία μετέχει επί του πεδίου με περίπου 1000 στρατιώτες, οι οποίοι μάλιστα κατέφθασαν πριν την έλευση των νοτιοαφρικανικών στρατευμάτων.
Και αν η ζέση της Ρουάντα -και δευτερευόντως της πρόσφατα δραστηριοποιηθείσας Ουγκάντα- αφορά την ανάγκη να τεθούν όρια στην Πρετόρια και οι ανησυχίες των έτερων εννέα κρατών σχετικά με τη διάχυση του ισλαμιστικού κινδύνου, το αμερικανικό ενδιαφέρον –η Ουάσιγκτον εκπαιδεύει μέρος του κυβερνητικού στρατού– έγκειται στην απόπειρα ανάσχεσης της ολοένα αυξανόμενης επιρροής της Κίνας.
Τελευταίο, αλλά όχι ελάχιστο σε σημασία η επαδραστηριοποίηση των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών. Χαρακτηριστική είναι όχι μόνο η γαλλική παρουσία, που αφορά κυρίως την προστασία των συμφερόντων της Total αλλά η επανεμφάνιση της πρώην αποικιακής δύναμης Πορτογαλίας, στο πλαίσιο πάντα της στρατιωτικού χαρακτήρα ευρωπαϊκής αποστολής στη Μοζαμβίκη (EUTM MOZ), γεγονός που προιδεάζει σε έναν νέο ανταγωνισμό μεταξύ των «λοχαγών» της σημερινής τάξης πραγμάτων. Δεν λείπουν βέβαια και οι πιστοί δεκανείς. Η Ελλάδα από τα τέλη του 2021, συμμετέχει κι αυτή στην αποστολή δίχως να έχει εξηγηθεί από την πολιτική ηγεσία ο σκοπός και το εύρος της εμπλοκής. Καμία έκπληξη θα έσπευδε να παρατηρήσει κάποιος που γνωρίζει την κρυψίνοια που διέπει την ελληνική κυβέρνηση (κυρίως) όταν πρόκειται για την εξωτερική πολιτική της χώρας.
