Στον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες ο συμπαθέστατος ήρωας φαντασιώνεται μάχες με γίγαντες και εφορμά σε ανεμόμυλους. Και αν ο Δον Κιχώτης μας φαντάζει μέχρι και σήμερα ένας αθεράπευτα ρομαντικός, δεν υπάρχει τίποτα το ρομαντικό στην περίπτωση του πρώην ηγέτη της Αλβανίας, Σαλί Μπερίσα, που ανακοίνωσε πως ξεκινάει εκ νέου τον αγώνα για να συντρίψει «ξανά τον κομμουνισμό», αυτή τη φορά όχι του Ενβέρ Χότζα αλλά… του Έντι Ράμα.
Όπως είχαμε γράψει σε προηγούμενο άρθρο, η προσπάθεια του μέχρι πρότινος ηγέτη του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος, και μόνιμα δεύτερου στις εκλογικές αναμετρήσεις, Λουλζίμ Μπάσα, να διαγράψει από το κόμμα τον ιδρυτή του και ιστορικό ηγέτη Σαλί Μπερίσα δεν πήγε και πολύ καλά για τον πρώτο. Σε μια σίγουρα θεαματική ρελάνς ο Μπερίσα που είχε παραμείνει στο παρασκήνιο της πολιτικής ζωής το τελευταίο διάστημα, ξαναβγήκε «στο πεζοδρόμιο» και τον Μάιο του 2022 εκλέχτηκε ξανά με συντριπτικό ποσοστό στην αρχηγία και μάλιστα από τη βάση του κόμματος. Ο πρώην προστατευόμενος και διάδοχός του, Μπάσα δεν είχε άλλη επιλογή από το να αποσυρθεί ταπεινωμένος, ολοκληρώνοντας έτσι τη παροιμία «πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένος» (από τον γέρο μπαρμπέρη Σαλί).
Από τη στιγμή που ξαναπήρε την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος, ο Μπερίσα έχει κηρύξει ανένδοτο αγώνα εναντίον του πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Οι αιτίες και οι αφορμές προφανώς δεν λείπουν. Από τα εγχώρια ζητήματα θα ξεχώριζε κανείς δύο. Το πρώτο είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να νομιμοποιήσει την κάνναβη, που κατά τον Μπερίσα θα μετατρέψει και επίσημα την Αλβανία σε «κανναβιστάν». Λέγεται πως οι άδειες για καλλιέργεια έχουν δοθεί σε ολιγάρχες με σκοπό να γίνουν τσιφλικάδες και εξαγωγείς φαρμακευτικής κάνναβης.
Το δεύτερο είναι το «σκάνδαλο των αποτεφρωτήρων», όπου μια εταιρία είχε κερδίσει διαγωνισμούς και κρατική χρηματοδότηση για τη δημιουργία αποτεφρωτήρων για τα απορρίμματα, ώστε να επιλυθεί ένα χρόνιο πρόβλημα της γείτονος, αλλά τελικά δεν έχτισε απολύτως τίποτα.
Βέβαια τα παραπάνω ωχριούν μπροστά στο τεράστιο ζήτημα που ταλανίζει και την Αλβανία το τελευταίο διάστημα και δεν είναι άλλο από την ακρίβεια. Οι τιμές στα καύσιμα και στα τρόφιμα έχουν εκτοξευτεί και εκεί. Στις αρχές του Μαΐου σε μια προσπάθεια ελέγχου των τιμών των καυσίμων η κυβέρνηση όρισε μια επιτροπή που κάθε μέρα θα θέτει πλαφόν στην τιμή πώλησης στα πρατήρια. Το μέτρο αυτό αποφασίστηκε μετά από μαζικές διαδηλώσεις που έγιναν στα Τίρανα και σε συνδυασμό με τη διεθνή τάση κάπως συγκράτησε την τιμή των καυσίμων. Όταν όμως η τιμή ανέβηκε διεθνώς, η αλβανική αγορά ακολούθησε. Σε αυτό σημείο να τονιστεί πως η Αλβανία, ενώ είναι χώρα που εξορύσσει πετρέλαιο (μάλιστα βρέθηκαν νέα κοιτάσματα σε οικόπεδα που προφανώς έχουν προπωληθεί σε Αμερικάνους και Καναδούς), δεν έχει πλέον δικό της διυλιστήριο, καθώς το προϋπάρχον από εποχής Χότζα χρεωκόπησε, αφού ιδιωτικοποιήθηκε και άλλαξε πολλές φορές ιδιοκτησία, και εντέλει πουλήθηκε για σκραπ. Ως εκ τούτου η χώρα εισάγει καύσιμα κυρίως από την Ελλάδα και τη Ιταλία.
Το παραπάνω σε συνδυασμό με την αύξηση στις τιμές των τροφίμων έχουν φέρει πραγματικά στα όρια της την αλβανική κοινωνία. Σε αυτό το μίγμα πρέπει να προστεθεί και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Σε μεγάλο βαθμό οι ανάγκες σε ηλεκτροπαραγωγή καλύπτονται από υδροηλεκτρικές μονάδες. Ωστόσο το καλοκαίρι και σε περιόδους με υψηλή ζήτηση η Αλβανία αναγκάζεται να εισάγει από γειτονικές χώρες, όπως η Ελλάδα, που διαθέτουν μονάδες παραγωγής με ορυκτά καύσιμα. Συνεπώς το κόστος του ηλεκτρισμού επίσης αυξάνει. Σε μια χώρα με μέσο καθαρό μισθό περίπου στα 450 ευρώ ένας πληθωρισμός στα βασικά είδη που ξεπερνά το 15% είναι ολέθριος.
Αυτό το μίγμα δυσαρέσκειας προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ο Μπερίσα, ο οποίος κάλεσε σε (μαζικές, η αλήθεια) είναι συγκεντρώσεις έξω από το πρωθυπουργικό μέγαρο. Στην ομιλία αυτή δήλωσε πως «θα ξαναρίξει τον κομμουνισμό». Το να χαρακτηρίσει κανείς βέβαια κομμουνιστική τη διακυβέρνηση Ράμα χρειάζεται κάτι παραπάνω από φαντασία: μην ξεχνάμε πως η Αλβανία είναι η χώρα που εχει ιδιωτικοποιήσει και «τη @$#@! μάνα που μας γέννησε», όπως είπε και ο Σαραμάνγκου. Αυτό που επιδιώκει ο Μπερίσα είναι να μετατρέψει το Δημοκρατικό Κόμμα, από κόμμα με συντηρητικό, αλλά φιλελεύθερο προφίλ σε ένα ορμπανικού τύπου κόμμα. Είναι βέβαιο πως πολιτικός χώρος για ένα τέτοιο κόμμα υπάρχει. Είναι επίσης βέβαιο πως αν υπάρχει κάποιος στην αλβανική πολιτική σκηνή ικανός να πραγματοποιήσει αυτή τη στροφή αυτός είναι ο Μπερίσα.
Το ερώτημα που παραμένει ωστόσο είναι αν μπορεί ο Μπερίσα μαζί με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Ιλίρ Μέτα να δημιουργήσει ένα ηγεμονικό μπλοκ που θα αμφισβητήσει τον Ράμα. Εδώ η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Ο Μπερίσα για μεγάλο κομμάτι του αλβανικού λαού παραμένει μέχρι σήμερα συνδεδεμένος με το σκάνδαλο των πυραμίδων και τον οριακό εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, τους νεκρούς από τις εκρήξεις στην αποθήκη όπλων στο Γκέρντετς, τις δολοφονίες διαδηλωτών σε αντικυβερνητική διαδήλωση τον Ιανουάριο του 2011 και σειρά από σκάνδαλα και διαφθορά. Τα σκάνδαλα αυτά είναι τέτοιου μεγέθους, ώστε το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ θεωρώντας πως ο Μπερίσα είναι πολιτικά τελειωμένος χαρακτήρισε αυτόν και την οικογένειά του persona non grata. Από εκείνη τη στιγμή υπάρχει μια καθαρή αντιπαλότητα που αυξομειώνεται σε ένταση με την Αμερικανίδα πρέσβη Γιούρι Κιμ. Ο Μπερίσα λίγο πολύ ισχυρίζεται πως αυτή είναι «στην τσέπη» του Ράμα. Βέβαια και ίδιος γνωρίζει πως δεν υπάρχει και πολύ χώρος για αντιαμερικανική πολιτική στο αλβανικό κοινό, συνεπώς διατηρεί την κόντρα εντός ελεγχόμενων ορίων, προβάλλοντας το προφίλ του πατριώτη που βάζει πρώτα την Αλβανία και την ευρωπαϊκή προοπτική της, την οποία βάζει σε κίνδυνο ο Ράμα με τη διαφθορά του και το «κανναβιστάν» που έχει στήσει.
Το ότι οι πιθανές (ή μάλλον προς το παρόν απίθανες) αλλαγές στην εξουσία δε θα λύσουν κανένα από τα προβλήματα του αλβανικού λαού είναι προφανές. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι στα 5500 δολάρια ενώ περίπου 40% του πληθυσμού ζει με λιγότερο από 5,5 δολάρια τη μέρα. Όσο η Ευρώπη είναι ξανά στο χείλος της οικονομικής ύφεσης και όσο δυσκολεύει η επιλογή της μετανάστευσης δεν είναι απίθανο να δούμε καταστάσεις τύπου Σρι Λάνκα στη γειτονική χώρα. Αν σκάσει και η φούσκα των ακινήτων που έχει δημιουργηθεί και λειτουργεί συχνά και ως ξέπλυμα τότε η αλβανική οικονομία πραγματικά θα βρεθεί στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Μένει να δούμε τι έχει να μας φέρει ο χειμώνας.
