Η σχεδιαζόμενη συνάντηση την 27η Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες ανάμεσα στον πρόεδρο της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς και τον πρωθυπουργό του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι δημιουργεί προσδοκίες για την αποδοχή σχετικής γαλλο-γερμανικής πρότασης. Αναμένεται να συνεχιστεί η εντονότατη πίεση προς τη Σερβία για να αναγνωρίσει το Κόσοβο, ως προϋπόθεση για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο Αλβανοκοσοβάρος πρωθυπουργός θα πρέπει να αποδεχθεί σχηματισμό κοινότητας των σερβικών δήμων στο Κόσοβο και μια σχέση καλής γειτονίας με τη Σερβία, ως προαπαιτούμενο για την ένταξη της χώρας του στους ευρωπαϊκούς και βορειοατλαντικούς θεσμούς.
Οι Βούτσιτς και Κούρτι θα έχουν χωριστές συναντήσεις με τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ και με τον ειδικό απεσταλμένο της Ε.Ε. για τον διάλογο, Μίροσλαβ Λάιτσακ.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι, αν και η πίεση που ασκείται στον πρόεδρο της Σερβίας στο πλαίσιο μάλιστα του πολέμου στην Ουκρανία έχουν γίνει ασφυκτικές, θα είναι δύσκολο να υπάρξει μια συμφωνία ήδη από τον Φεβρουάριο· θα λάβει χώρα, ωστόσο, μία διπλωματική κινητικότητα, προκειμένου να υπάρξει μια παρόμοια συμφωνία ενδεχομένως εντός των επομένων μηνών. Ο δυτικός παράγοντας θέλει να εκμεταλλευτεί τις συνθήκες πόλωσης στο διεθνές σκηνικό, καθώς και το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες έχουν (συγκριτικά) ισχυρές κυβερνήσεις – ο Βούτσιτς μάλιστα προέρχεται όχι από τον δυτικόφιλο φιλελεύθερο, αλλά από τον εθνικιστικό πολιτικό χώρο. Το δε Κόσοβο έχει δεχτεί το γαλλογερμανικό σχέδιο επί της αρχής, επιφυλασσόμενο για τροποποιήσεις σε επιμέρους σημεία.
Ασφαλώς σε δύσκολη θέση θα βρεθεί στη χώρα του ο Σέρβος πρόεδρος, καθώς διαδηλώσεις δονούν τη σερβική πρωτεύουσα, με κύρια διεκδίκηση την παραίτησή του. Εκατοντάδες διαδηλωτές δίνουν το ραντεβού τους μπροστά από το κτήριο της προεδρίας στο Βελιγράδι με επίκεντρο το μνημείο του Ρώσου τσάρου Νικολάου Ρομανόφ, με σύνθημα «το Κόσοβο είναι η καρδιά της Σερβίας» και τραγουδώντας το πατριωτικό άσμα «Vostani Serbije» («Σήκω Σερβία») του Δοσιθέου Ομπράντοβιτς, που το 1804 είχε ηγηθεί της Πρώτης Σερβικής Επανάστασης. Ενδιαφέρον προκαλεί επίσης το αναρτώμενο πανό «Όποιος προδίδει το Κόσοβο, θα προδώσει τη Ρωσία», το οποίο σημαίνει ότι τα δύο ζητήματα είναι αρρήκτως συνδεδεμένα στη συνείδηση των διαδηλωτών, όπως άλλωστε είναι και στις προθέσεις της δυτικής διπλωματίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί διαδηλωτές ανέμιζαν ρωσικές σημαίες δίπλα στις σερβικές και φώναζαν το όνομα της Ρωσίας μαζί με αυτό της Σερβίας. Απέναντι στους διαδηλωτές παρατάχθηκαν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, χωρίς όμως να επαπειληθούν επεισόδια. Το κεντρικό μήνυμα των διαδηλώσεων ήταν ότι ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεν εκφράζει τον σερβικό λαό και θα πρέπει να παραιτηθεί, αν δεν αλλάξει την πολιτική του. Από την άλλη, οι Σέρβοι του Κοσόβου είναι μονίμως παραμερισμένοι σε όλες τις διαπραγματεύσεις που λαμβάνουν χώρα την τελευταία δεκαετία, ενώ η πιο έντονη αντίδραση προέρχεται από τον πολιτικό σχηματισμό των Σέρβων του Κοσόβου, «Σερβική Λίστα».
Υπάρχει βεβαίως και η πιθανότητα να μην αναγκαστεί η Σερβία να αναγνωρίσει το Κόσοβο επισήμως, αλλά να αποδεχθεί σιωπηλά την ένταξή του στους διεθνείς θεσμούς, χωρίς να αντιδράσει. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, το αναμενόμενο είναι ότι η Ρωσία ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν θα αναγνωρίσει το Κόσοβο, οπότε και από τη Σερβία η δυτική διπλωματία ζητά περισσότερο μία de facto αποδοχή παρά μία de jure αναγνώριση. Αντίθετες προς την αναγνώριση του Κοσόβου είναι επίσης σημαντικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ινδία, ενώ ακόμη και εντός της Ε.E. η Ισπανία, η Ρουμανία, η Ελλάδα, η Κύπρος ή ακόμη και η Σλοβακία φοβούνται ότι μια αναγνώριση του Κοσόβου θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για νέες αποσχίσεις στη δική τους επικράτεια ή για επισημοποίηση των ήδη υπαρκτών.
Ένα κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα γινόταν αν η μεν Σερβία ύστερα από τις σχετικές διαπραγματεύσεις απέφευγε να μπλοκάρει την ένταξη του Κοσόβου στον ΟΗΕ, όμως προέβαινε σε ένα παρόμοιο μπλοκάρισμα η Ρωσία και δη ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Επομένως, η ένταξη του Κοσόβου στον ΟΗΕ υπερβαίνει και αυτήν ακόμη την πολιτική βούληση της ασφυκτικά πιεζόμενης Σερβίας και σχετίζεται επίσης με χώρες που θα θελήσουν να την μπλοκάρουν, είτε γιατί δεν εμπιστεύονται όσες διπλωματικές πρωτοβουλίες προέρχονται από τη Δύση, είτε γιατί έχουν υπαρξιακό φόβο για αποσχίσεις στην επικράτειά τους και είναι a priori ενάντια σε αναγνωρίσεις νέων κρατών σε οποιοδήποτε γεωπολιτικό μπλοκ και αν αυτές συμβαίνουν.
Πάντως πολύ περισσότερο έντονες αναμένεται να είναι οι πιέσεις να ευθυγραμμιστεί η Σερβία με την πολιτική των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, γεγονός που, αν συμβεί, θα βλάψει οπωσδήποτε την οικονομία της χώρας, η οποία βασίζεται στην προνομιακή σχέση με τον παραδοσιακό της σύμμαχο. Όσο για το αντίτιμο, το οποίο υποτίθεται ότι θα προσφέρει το Κόσοβο, δηλαδή την αναγνώριση μιας κοινότητας σερβικών δήμων εντός της επικράτειάς του, αποτελεί περισσότερο ένα διπλωματικό φύλλο συκής, προκειμένου να επισπευσθεί η διαδικασία ένταξης στους ευρωπαϊκούς και βορειατλαντικούς θεσμούς, παρά για κάτι ουσιαστικό. Αφορά κυρίως σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, ενώ οι Σέρβοι του Κοσόβου θα συνεχίσουν να αποτελούν αντικείμενο εργαλειοποίησης για γεωπολιτικούς λόγους. Θεωρητικά, η κοινότητα των δήμων σημαίνει μια οριοθετημένη αυτονομία των σερβικών θυλάκων, στην πράξη, όμως, αν ο δυτικός παράγων δεν επιδείξει καμία διάθεση να πιέσει το Κόσοβο στην κατεύθυνση του εμπράγματου σεβασμού αυτής της περιορισμένης αυτονομίας, τότε αυτή καθίσταται νεκρό γράμμα.
Και για να μην υπάρχει καμία παρεξήγηση, η δυτική διπλωματία τονίζει εμφατικά σε κάθε ευκαιρία ότι η εν λόγω κοινότητα δήμων δεν θα έχει καμία απολύτως σχέση με το μοντέλο που ισχύει με τη Σερβική Δημοκρατία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Σημειωτέον ότι η σερβική πλευρά θεωρεί την πραγμάτωση του θεσμού της κοινότητας των δήμων ως προϋπόθεση για να έλθει σε διαπραγματεύσεις, ενώ αντιθέτως αυτή των Αλβανοκοσοβάρων ως μέρος της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. O πρωθυπουργός Κούρτι δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «δεν μπορεί να μπει το κάρο μπροστά από το άλογο», ενώ αναφέρθηκε με νόημα στις στενές σχέσεις Σερβίας και Ρωσίας από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου και του στρατιωτικού τομέα, οι οποίες προκαλούν ανησυχία στο Κόσοβο. Μίλησε επίσης για μια έννοια «σερβικού κόσμου», την οποία κατ’ αυτόν χρησιμοποιούν οι Σέρβοι, υπαινισσόμενος ενδεχομένως έμπνευση εξ ανατολών, κατά τον «ρωσικό κόσμο».
Το Κόσοβο έχει αιτηθεί ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά το μόνιμο αγκάθι είναι ότι πέντε ακόμη μέλη της δεν το αναγνωρίζουν ως ανεξάρτητο κράτος και στην ουσία αυτό ελπίζει να αλλάξει η δυτική διπλωματία (με τις αντίστοιχες πιέσεις μεταξύ άλλων και προς την Αθήνα) εν μέσω ακραίας συσπείρωσης των αντίπαλων γεωπολιτικών μπλοκ. Με αποτέλεσμα να υπάρχει η προσδοκία ότι η ευθυγράμμιση στη λεγόμενη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» θα υπερισχύσει έναντι τόσο του διεθνούς δίκαιου όσο και των εθνικών συμφερόντων, κάτι που ωστόσο παραμένει αμφίβολο.
