Η αστυνομία, ο στρατός και η εθνική φρουρά της Τυνησίας, συμπεριλαμβανομένης της ακτοφυλακής, έχουν διαπράξει σοβαρές παραβιάσεις σε βάρος μαύρων Αφρικανών μεταναστών, προσφύγων και αιτούντων άσυλο, δήλωσε σήμερα η μη κυβερνητική οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch). Οι τεκμηριωμένες παραβιάσεις περιλαμβάνουν ξυλοδαρμούς, χρήση υπερβολικής βίας, ορισμένες περιπτώσεις βασανιστηρίων, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, ομαδικές απελάσεις, επικίνδυνες ενέργειες στη θάλασσα, αναγκαστικές επαναπροωθήσεις και κλοπές χρημάτων και αντικειμένων.

Ωστόσο, στις 16 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την υπογραφή Μνημονίου Συνεννόησης (MoU) με την Τυνησία για μια νέα «στρατηγική εταιρική σχέση» και ένα πακέτο χρηματοδότησης έως 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων 105 εκατομμυρίων ευρώ για «Διαχείριση συνόρων, … έρευνα και διάσωση, καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και επιστροφή». Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε τόνισε ότι η συνεργασία θα περιλαμβάνει εστίαση στην «ενίσχυση των προσπαθειών για να σταματήσει η παράτυπη μετανάστευση».

Το Μνημόνιο Συνεννόησης, το οποίο πρέπει να εγκριθεί επίσημα από τα κράτη μέλη της Ε.Ε., δεν περιλάμβανε σοβαρές εγγυήσεις ότι οι αρχές της Τυνησίας θα αποτρέψουν παραβιάσεις των δικαιωμάτων των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο και ότι η οικονομική ή υλική στήριξη της Ε.Ε. δεν θα φθάσει σε φορείς που ευθύνονται για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

The #EU should suspend funding to Tunisian security forces for migration control and set clear human rights benchmarks for any further support #HumanRights https://t.co/qV9d1m7Yjp

— Pierre Crom (@PierreCrom) July 19, 2023

«Οι αρχές της Τυνησίας κακοποίησαν Μαύρους Αφρικανούς αλλοδαπούς, τροφοδότησαν ρατσιστικές και ξενοφοβικές συμπεριφορές και επέστρεψαν βίαια άτομα που τράπηκαν σε φυγή με βάρκες που κινδυνεύουν να βλάψουν σοβαρά την Τυνησία», δήλωσε η Λορέν Ζάιμπερτ, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. «Χρηματοδοτώντας τις δυνάμεις ασφαλείας που διαπράττουν καταχρήσεις κατά τον έλεγχο της μετανάστευσης, η Ε.Ε. μοιράζεται την ευθύνη για τα δεινά των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην Τυνησία».

Η Ε.Ε. έχει ήδη αφιερώσει τουλάχιστον 93-178 εκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση που σχετίζεται με τη μετανάστευση στην Τυνησία σωρευτικά μεταξύ 2015 και 2022, μαζί με την ενίσχυση και τον εξοπλισμό των δυνάμεων ασφαλείας για την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης και την αναστολή των πλοίων που κατευθύνονται προς την Ευρώπη.

Η Ε.Ε. θα πρέπει να αναστείλει τη χρηματοδότηση των τυνησιακών δυνάμεων ασφαλείας για τον έλεγχο της μετανάστευσης και να θέσει σαφή σημεία αναφοράς για τα ανθρώπινα δικαιώματα για οποιαδήποτε περαιτέρω υποστήριξη, αναφέρει το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. δεν θα πρέπει να υποστηρίξουν τη μετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων στο πλαίσιο του μνημονίου συμφωνίας που υπογράφηκε πρόσφατα με την Τυνησία έως ότου διενεργηθεί ενδελεχής αξιολόγηση των επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Εκτός από τις καταγεγραμμένες παραβιάσεις των δυνάμεων ασφαλείας, οι αρχές της Τυνησίας απέτυχαν να εξασφαλίσουν επαρκή προστασία, δικαιοσύνη ή υποστήριξη για πολλά θύματα εξαναγκαστικών επαναπροωθήσεων και ρατσιστικών επιθέσεων, μερικές φορές μάλιστα εμποδίζοντας τέτοιες προσπάθειες. Ως αποτέλεσμα, όσον αφορά τους μαύρους Αφρικανούς, η Τυνησία δεν είναι ούτε ασφαλές μέρος για την αποβίβαση υπηκόων τρίτων χωρών που αναχαιτίζονται ή διασώζονται στη θάλασσα, ούτε «ασφαλής τρίτη χώρα» για τις μεταφορές αιτούντων άσυλο.

Από τον Μάρτιο, το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα έχει πραγματοποιήσει τηλεφωνικές και αυτοπροσώπως συνεντεύξεις με 24 άτομα – 22 άνδρες, 1 γυναίκα και 1 κορίτσι – που ζούσαν στην Τυνησία, συμπεριλαμβανομένων 19 μεταναστών, 4 αιτούντων άσυλο και 1 πρόσφυγα, από τη Σενεγάλη, το Μάλι, Ακτή Ελεφαντοστού, Γουινέα, Σιέρα Λεόνε, Καμερούν και Σουδάν. Δεκαεννέα είχαν εισέλθει στην Τυνησία μεταξύ 2017 και 2022, δώδεκα παράτυπα και επτά τακτικά. Για πέντε ερωτηθέντες, οι ημερομηνίες και ο τρόπος εισόδου ήταν άγνωστοι. Μερικοί από τους ερωτηθέντες δεν προσδιορίζονται ονομαστικά για την ασφάλειά τους ή κατόπιν αιτήματός τους.

Μεταξύ των ανθρώπων που μίλησαν στο Παρατηρητήριο, οι 9 γύρισαν στις πατρίδες τους με πτήσεις επαναπατρισμού τον Μάρτιο και 8 εξακολουθούν να βρίσκονται ακόμη στην Τυνησία.

Άλλοι επτά ανήκουν σε ομάδα «1.200 μαύρων Αφρικανών που απελάθηκαν και μεταφέρθηκαν διά της βίας από τις τυνησιακές δυνάμεις ασφαλείας στα σύνορα με τη Λιβύη και την Αλγερία στις αρχές Ιουλίου», σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση.

Έπειτα από επεισόδια τα οποία στοίχισαν τη ζωή σε Τυνήσιο την 3η Ιουλίου, εκατοντάδες αφρικανοί μετανάστες έγιναν στόχος επιχείρησης μαζικών συλλήψεων στην πόλη Σφαξ (κεντροανατολικά), κόμβο αναχώρησης παράτυπων μεταναστών που προσπαθούν να φθάσουν στην Ευρώπη, προτού μεταφερθούν σε αφιλόξενες ζώνες στα σύνορα με τη Λιβύη (ανατολικά) και με την Αλγερία (δυτικά).

Κατά όσα αποκάλυψαν οι άνθρωποι αυτοί στη ΜΚΟ, τους άφησαν χωρίς νερό, τροφή ή κατάλυμα στη μέση της ερήμου.

Η έκθεση υπογραμμίζει πως «η πλειονότητα των καταχρήσεων που καταγράφτηκαν έλαβε χώρα μετά την ομιλία την 21η Φεβρουαρίου του προέδρου Κάις Σαΐντ», όταν συνέδεσε την έλευση «ορδών μεταναστών» με υποτιθέμενη «συνωμοσία» για την «αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης» της Τυνησίας.

“We’re really scared to be here.”

A few weeks after the EU offered Tunisia a migration deal, migrants from Sub-Saharan Africa accuse Tunisian authorities of dumping them near Libyan and Algerian borders. pic.twitter.com/YawiBkRQQQ

— DW News (@dwnews) July 9, 2023

Οι μετανάστες που μίλησαν στη HRW κατήγγειλαν πως υπέμειναν βίαιη μεταχείριση σε αστυνομικά τμήματα, με ορισμένους να λένε πως «υπέστησαν ηλεκτροσόκ».

Άλλοι κατήγγειλαν πως οι αρχές προχώρησαν σε «αυθαίρετες συλλήψεις και φυλακίσεις βάσει του χρώματος του δέρματος», χωρίς κανέναν έλεγχο εγγράφων.

Εξάλλου μετανάστες έκαναν λόγο για «καταχρήσεις» σε «επεμβάσεις και επιχειρήσεις διάσωσης κοντά στη Σφαξ», ιδίως «ξυλοδαρμούς, κλοπές, εγκατάλειψη πλεούμενου που έπλεε ακυβέρνητο χωρίς μηχανή και εξυβρίσεις», σημειώνει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η ΜΚΟ, διευκρινίζοντας πως απηύθυνε επιστολή στην κυβέρνηση στα τέλη Ιουνίου αλλά δεν έλαβε ποτέ απάντηση, καλεί την ΕΕ να αναστείλει την οικονομική βοήθειά της στην Τύνιδα στο πλαίσιο του αγώνα εναντίον της παράτυπης μετανάστευσης ωσότου «εκτιμηθεί ποιος είναι ο αντίκτυπός της στα ανθρώπινα δικαιώματα».