Σε ατραπό σημαντικών αλλαγών και πρωτόγνωρης πόλωσης βρίσκεται ο πολιτικός κόσμος και ο λαός του Ισραήλ μετά την ψήφιση του πολύκροτου νομοσχεδίου δικαστικών μεταρρυθμίσεων που πέρασε το απόγευμα της Δευτέρας, 24 Ιουλίου 2023, σε πρώτη φάση, μόνο με τις 64 ψήφους των βουλευτών της ακροδεξιάς συμμαχίας που κυβερνά υπό τις εντολές του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Οι υπόλοιποι βουλευτές της 120μελούς Κνέσετ αποχώρησαν επιδεικτικά ανεβάζοντας επίπεδο στην κλιμάκωση των έντονων πολύμορφων αντιδράσεων που εκφράζουν απέναντι στο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, εδώ και περίπου έξι μήνες, με διαδηλώσεις επί 30 εβδομάδες.
Η ψήφιση του νομοσχεδίου που υπονομεύει τις εξουσίες του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ, το οποίο, ελλείψει συντάγματος, παίζει ρόλο θεματοφύλακα της νομιμότητας και αποτροπής των αυθαιρεσιών της εξουσίας στη χώρα, προκάλεσε νέες μαζικές διαδηλώσεις, απεργίες γιατρών και εργαζομένων σε εταιρίες τεχνολογιών αιχμής.
Δεν έλειψαν ούτε οι συγκρούσεις αντικυβερνητικών διαδηλωτών και αστυνομικών έξω από το κτίριο του κοινοβουλίου στην Ιερουσαλήμ με δεκάδες συλλήψεις αλλά και τραυματίες. Μέχρι υδροβόλα με δύσοσμα χημικά, το λεγόμενο «skunk», επιστράτευσε η αστυνομία στην Ιερουσαλήμ για να αναχαιτίσει το πλήθος των δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών, που έζησαν για λίγο, την πιο «απαλή» εκδοχή βίας που ζουν καθημερινά οι Παλαιστίνιοι από τις κατοχικές αρχές στη Δυτική Όχθη.
Η πρωτοφανής όξυνση της έντασης που ζει το Ισραήλ, 75 χρόνια από την ίδρυσή του στις στάχτες και της κατοχής της ιστορικής Παλαιστίνης, προκαλεί εδώ και μήνες σοβαρούς τριγμούς σε διάφορα επίπεδα εξουσίας. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για «απλές» διαφωνίες μεταξύ φιλοκυβερνητικών και αντικυβερνητικών διαδηλωτών ή για κόντρα μεταξύ κυβέρνησης και κομμάτων της αντιπολίτευσης. Οι αντιρρήσεις απέναντι στο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που μπορεί να ακυρώσει αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου με απλή κοινοβουλευτική πλειοψηφία (των βουλευτών της εκάστοτε κυβέρνησης συνασπισμού) προκάλεσαν πρωτοφανείς αποφάσεις ανυπακοής εκατοντάδων αξιωματικών και εφέδρων σε στρατό και πολεμική αεροπορία. Όξυναν τις διαφορές ανάμεσα σχεδόν σε όλα τα κόμματα της κυβέρνησης και όρθωσαν «τείχη» που δύσκολα θα παραμεριστούν ώστε να διευκολύνουν μία πιθανή διαπραγμάτευση τους επόμενους μήνες ανάμεσα στον ακροδεξιό κυβερνητικό συνασπισμό και τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Η δήλωση του ακροδεξιού υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, το βράδυ ψήφισης του νομοσχεδίου ήταν ενδεικτική της πόλωσης που θα έχει και συνέχεια σε περίπτωση που η κυβέρνηση Νετανιάχου αποφύγει την κατάρρευσή της και την διεξαγωγή νέων εκλογών μετά από εκείνες της 1ης Νοέμβρη 2022.
«Αυτό ήταν το ορεκτικό! Το σάλαντ μπαρ άνοιξε!» είχε δηλώσει ο Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ αποκαλύπτοντας την τακτική του «σαλαμιού» που ακολουθεί ο ακροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός προκειμένου να πετύχει και άλλες σαρωτικές αλλαγές σε βάρος της δικαστικής εξουσίας στο Ισραήλ, που είθισται σε δημοκρατικές χώρες να συνιστά τον τρίτο πυλώνα ισχύος μετά από τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Κόβει δηλαδή τις θεσμικές αλλαγές που επιδιώκει να περάσει στη βουλή σε «μικρά κομμάτια» σαν φέτες σαλαμιού προκειμένου να περάσει το σύνολο των αλλαγών που επιθυμεί…
Τι σημαίνει όμως στην πράξη η ψήφιση του νομοσχεδίου αυτού και γιατί οδηγεί το ισραηλινό κράτος σε «αχαρτογράφητα νερά»;
Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί οδηγούμαστε σε «άγνωστη γη». Ας πούμε, πως το Ανώτατο Δικαστήριο, που έχει ήδη δεχθεί προσφυγές πολιτών και ΜΚΟ κατά του νέου νόμου, αποφασίσει πως αυτός είναι παράνομος που ψηφίστηκε τη Δευτέρα είναι «παράνομος». Οι αστυνομικοί σε ποιανού τις εντολές θα κληθούν να απαντήσουν; Στις εντολές της Προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου ή στις εντολές της κυβέρνησης Νετανιάχου;
Τι θα γίνει εάν μέρος της αστυνομικής δύναμης επιλέξει να υπακούσει στις εντολές του Ανώτατου Δικαστηρίου και ένα άλλο μέρος στις εντολές του αστυνομικού διευθυντή;
Μία πιθανή απάντηση εξηγεί γιατί αρκετοί Ισραηλινοί πολιτικοί και αναλυτές προβλέπουν το διόλου απίθανο (εδώ που φθάσαμε…) ενδεχόμενο ενός ιδιότυπου «εμφύλιου πολέμου» στο Ισραήλ.
Όπως είναι πρόδηλο, το θέμα ξεπερνά εκείνο της πεπερασμένης θητείας του 73χρονου Μπέντζαμιν Νετανιάχου, του μακροβιότερου πρωθυπουργού του Ισραήλ, που υποβλήθηκε μία μέρα πριν την ψήφισή του νομοσχεδίου στην Κνέσετ σε χειρουργική επέμβαση για την τοποθέτηση βηματοδότη, και πήγε (παρά τις συμβουλές των γιατρών) και ψήφισε ώστε να συμπεριλαμβάνεται η ψήφος του μεταξύ των 64 βουλευτών του κυβερνώντος συνασπισμού.
Και τώρα;
Το μέλλον δείχνει, αν μη τι άλλο, αβέβαιο, από πολλές απόψεις.
Σύμμαχοι του Ισραήλ, με πρώτες τις ΗΠΑ, έχουν διαφοροποιηθεί από καιρό δείχνοντας πως αντιτίθενται σε αλλαγές που δεν φέρουν «ευρεία συναίνεση» κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ χαρακτήρισε την ψήφιση του νομοσχεδίου «λυπηρή» όχι από άποψη ουσίας όσο από άποψη «συσχετισμών». Άλλωστε, στη συνέχεια, εκπρόσωπος του Μπάιντεν ξεκαθάρισε πως οι ΗΠΑ παραμένουν ακλόνητα στο πλευρό του Ισραήλ, ό,τι και να γίνει…
Από την άλλη, αμερικανικοί χρηματοπιστωτικοί οίκοι αξιολόγησης όπως οι Moody’s και η τράπεζα Morgan Stanley υποβάθμισαν το επίπεδο εμπιστοσύνης τους προς την ισραηλινή οικονομία με την τελευταία να προειδοποιεί για «σενάριο συνταγματικής κρίσης» μολονότι πρόκειται (όπως προείπαμε) για μία χώρα δίχως σύνταγμα… Επισήμανε επίσης πως το πρώτο εξάμηνο του 2023 οι επενδύσεις σε τεχνολογία αιχμής περιορίστηκαν στα 3,7 δις. δολάρια για πρώτη φορά από το 2019, ενώ ο οίκος Moody’s προέβλεψε πως φέτος η ανάπτυξη στο Ισραήλ θα περιοριστεί στο 3%.
Η δε αρχηγός των αντιπολιτευόμενων Εργατικών, Μεράβ Μιχαέλι, δήλωνε σήμερα στην εφημερίδα The Times of Israel, κληθείσα να σχολιάσει αυτές τις αντιδράσεις, ανέφερε πως ο Νετανιάχου είπε ψέματα στους επενδυτές πως τάχα το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο θα περνούσε με ευρεία συναίνεση. «Όλοι θα το πληρώσουμε αυτό το ψέμα» είπε η Μιχαέλι, που στην προηγούμενη κυβέρνηση είχε διατελέσει υπουργός Μεταφορών.
Η ίδια προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση θα φέρει και άλλα νομοσχέδια θυμίζοντας πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου που διαβεβαίωσε πως σε επόμενα νομοσχέδια ως τον Νοέμβριο θα επιχειρηθεί «συναίνεση» και συζήτηση με κόμματα της αντιπολίτευσης…
Πώς το είχε πει ο Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ; «Αυτό ήταν! Το σάλαντ μπαρ άνοιξε!».
Η συνέχεια αναμένεται ενδιαφέρουσα. Και θα δοθεί όχι μόνο στους (ενίοτε σκοτεινούς) διαδρόμους της Κνέσετ αλλά στους δρόμους.
