Με εξώδικη απάντηση-διαμαρτυρία προς την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη αντεπιτίθεται ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) στην απαίτηση να εκκενώσει το κτίριο της Ερμού 134-136, όπου στεγάζεται από το 1982.
Με το εξώδικο, το οποίο αναρτήθηκε και στην ιστοσελίδα του ΣΕΑ με τον τίτλο «Πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται», ο σύλλογος υποστηρίζει πως η απόφαση της υπουργού για άρση της παραχώρησης χρήσης του κτιρίου εκδόθηκε κατά παράβαση σειράς διατάξεων ουσιαστικού δικαίου και διαλαμβάνει πλημμελείς, αναληθείς και αντιφατικές αιτιολογίες, ενώ διαμαρτύρεται για πρωτοφανή και κατάφωρη επέμβαση στην εσωτερική λειτουργία και δράση του συλλόγου και για απόπειρα περιστολής της συνδικαλιστικής του δραστηριότητας και ελευθερίας μέσω της παράνομης εκδίωξής του από την ιστορική του έδρα. Καλεί, τέλος, την υπουργό Πολιτισμού να ανακαλέσει άμεσα την απόφασή της περί ανάκλησης της παραχώρησης του ακινήτου επί της οδού Ερμού 134-136, επιφυλασσόμενος, σε αντίθετη περίπτωση, «για την άσκηση κάθε νόμιμου, δικαστικού, διοικητικού ή συνδικαλιστικού/αγωνιστικού μέσου για την ακύρωση της».
Ειδικότερα ως προς την αμφισβήτηση του συνδικαλιστικού χαρακτήρα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων από την πλευρά της υπουργού, στο εξώδικο σημειώνεται πως «αν δεν επρόκειτο για μία ακόμη επίδειξη αυταρχισμού και αυθαιρεσίας, θα αποτελούσε μνημείο άγνοιας της συνδικαλιστικής νομοθεσίας η αντιδιαστολή, στο σκεπτικό της απόφασής σας, της έννοιας της συνδικαλιστικής οργάνωσης με εκείνη του σωματείου του Αστικού Κώδικα». Τονίζεται δε πως «το να αγνοείτε, ή σκόπιμα να παραγνωρίζετε, ότι στο Υπουργείο του οποίου προΐστασθε λειτουργεί φορέας συνδικαλιστικής εκπροσώπησης των υπαλλήλων ενός βασικού κλάδου του προσωπικού και μάλιστα με την ιστορία και τη συνδικαλιστική διαδρομή του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, μπορεί μεν να αποτελεί την εξήγηση για τη συστηματική, διαρκή (καθ’ όλη τη θητεία σας) και πρωτοφανή για Υπουργό δημοκρατικής κυβέρνησης, άρνησή σας να συναντήσετε τους εκπροσώπους μας, παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις μας και κατά παράβαση του άρθρου 16 παρ. 4 του ν. 1264/1982, σίγουρα όμως δεν παρέχει επαρκές νομικό έρεισμα στη διαπίστωση που διαλαμβάνεται στην απόφασή σας ότι δήθεν “η παραχώρηση εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού της χρήσης ακινήτου προς στέγαση των γραφείων του Σ.Ε.Α. αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί ευχέρεια, ανάλογα με τις δυνατότητες του Υπουργείου και όχι υποχρέωση αυτού’’».
Ο ΣΕΑ απαντά επίσης αναλυτικά στις αιτιάσεις της απόφασης Μενδώνη περί «παράβασης των αποφάσεων παραχώρησης» του κτιρίου, υπεραμύνεται του δικαιώματος διοργάνωσης στους χώρους του δημόσιων εκδηλώσεων σχετικών «με ύψιστης σημασίας κοινωνικά ζητήματα, όπως αναμφίβολα ήταν το τραγικό συμβάν του ναυαγίου της Πύλου, που συγκλόνισε την ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη και τη βαρύτητα του οποίου αναγνώρισε έμπρακτα και η ίδια η ελληνική πολιτεία – με την κήρυξη τριήμερου εθνικού πένθους», διερωτάται δε γιατί η απαίτηση που σήμερα προβάλλεται από την υπουργό Πολιτισμού για τη διεξαγωγή δημόσιων εκδηλώσεων στο συγκεκριμένο ακίνητο, δηλαδή η προηγούμενη των εκδηλώσεων σχετική άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και η καταβολή τελών υπέρ του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, δεν είχε προβληθεί και ενόψει (ή κατόπιν) άλλων δημόσιων εκδηλώσεων που έλαβαν χώρα στο ακίνητο όπως λ.χ. του Ιδρύματος Λάτση (κατά την οποία παρέστη και ο τότε υπουργός Πολιτισμού κ. Τασούλας), του Υπουργείου Δικαιοσύνης (οπότε και παρέστη ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης κ. Καλογήρου), του Δήμου Αθηναίων, εκδηλώσεων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ξένων πρεσβειών ή γνωστών εκδοτικών οίκων.
Σχετικά με την αιτίαση της υπουργού πως η εκδήλωση στο κτίριο του ΣΕΑ έγινε «χωρίς άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και χωρίς την καταβολή τελών υπέρ του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, κατά παράβαση του ν. 4858/2021 (άρθρο 46)», στο εξώδικο επισημαίνεται πως αυτή στερείται παντελώς νομίμου ερείσματος, καθώς η αδειοδότηση του ΥΠΠΟ απαιτείται για την προσωρινή παραχώρηση χρήσης των χαρακτηρισμένων ιστορικών κτιρίων για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων και όχι για εκάστη εκδήλωση που λαμβάνει χώρα εντός της ήδη αδειοδοτημένης από το ΥΠΠΟ χρήσης (στο πλαίσιο αποφάσεων παραχώρησης σε συγκεκριμένους φορείς επ’ αόριστον). «Τούτο προφανώς σας είναι γνωστό», σημειώνεται στο εξώδικο, «καθώς δεν εκδίδονται άδειες από το ΥΠΠΟ ούτε εισπράττονται τέλη υπέρ του ΟΔΑΠ για τις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα, ενδεικτικά: Στο Ζάππειο Μέγαρο, στην Τριλογία του Πανεπιστημίου, στο Πολυτεχνείο, στο Νομισματικό Μουσείο, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο κτίριο του ICOM, στο κτίριο της ΠΟΕ ΥΠΠΟ, του ΣΑΔΑΣ, του Ιδρύματος Μητσοτάκη, του Ιδρύματος Σαμαρά, και σε όλα τα ακίνητα τα ανήκοντα στο ΥΠΠΟ στην Πλάκα και τον Κεραμεικό που έχουν παραχωρηθεί σε σωματεία ή άλλους τρίτους φορείς κατά χρήση, στα νεοκλασικά κτίσματα που στεγάζουν τράπεζες, εστιατόρια ή άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το ΥΠΠΟ, διά των αρμοδίων οργάνων και υπηρεσιών του, γνωμοδοτεί για τους όρους χρήσης (ή παραχώρησης) και όχι για τις επιμέρους εκδηλώσεις που διεξάγονται εντός της ήδη αδειοδοτημένης χρήσης του εκάστοτε ακινήτου από τα προαναφερόμενα».
Τέλος, αυθαίρετη και αντιεπιστημονική χαρακτηρίζει ο ΣΕΑ την κρίση που διατυπώνεται στην απόφαση Μενδώνη ότι η εκδήλωση που αφορούσε το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου δεν σχετίζεται «ούτε με την αρχαιολογία, τις αρχαιότητες, τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, ούτε με τις επιστήμες, τις τέχνες και τις πολιτιστικές δράσεις». Επισημαίνει πως η κρίση αυτή τελεί σε πρόδηλη δυσαρμονία με το τριήμερο εθνικό πένθος για τα θύματα του ναυαγίου, παραγνωρίζει τις σύγχρονες τάσεις στην επιστήμη της αρχαιολογίας, στους κόλπους της οποίας, τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτυχθεί ένα ολόκληρο ερευνητικό αντικείμενο που ονομάζεται «αρχαιολογία της σύγχρονης μετανάστευσης», με παραγωγή επιστημονικών άρθρων, βιβλίων και μονογραφιών, πολλά από τα συμπεράσματα των οποίων έχουν πολλάκις παρουσιαστεί και στο πλαίσιο του συνεδρίου «Αρχαιολογικοί Διάλογοι», που επίσης έχει φιλοξενηθεί στο κτήριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, παραγνωρίζει «το ίδιο το έργο των μελών μας αρχαιολόγων και συναφών επιστημονικών ειδικοτήτων που μελετούν, τεκμηριώνουν και διοργανώνουν εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα για το θέμα της μετανάστευσης από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, αλλά και το έργο των ίδιων των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, με πλέον πρόσφατο παράδειγμα το πρόγραμμα «Multaka: Διαπολιτισμικές Περιηγήσεις στην Αθήνα», με επισκέψεις σε μνημεία της Αθήνας και ξενάγηση από «διαπολιτισμικούς περιηγητές» μετανάστες, πρόσφυγες ή άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο, στο οποίο ενεπλάκησαν πλείστες υπηρεσίες της ΓΔΑΠΚ και τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάστηκαν επίσης στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων».
Διευρύνεται το κύμα συμπαράστασης
Στο μεταξύ, αν η θερινή ραστώνη ήταν ο λόγος που υπαγόρευσε η κίνηση της υπουργού Λίνας Μενδώνη να εκδηλωθεί αυγουστιάτικα, ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα να «παίξει» το θέμα επικοινωνιακά, η πραγματικότητα ανέτρεψε τα προγνωστικά. Το θέμα διατηρείται ψηλά στην επικαιρότητα επί μία τώρα βδομάδα, και μάλιστα την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου. Κείμενα καταδίκης της απόφασης Μενδώνη συνεχίζουν να εκδίδονται από πολιτικά κόμματα και οργανώσεις, συνδικαλιστικούς φορείς κλπ.
Σημαντική θεωρείται η παρέμβαση για το ζήτημα της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου που τιτλοφόρησε την ανακοίνωσή της «Κακά νέα για την ελευθερία της γνώμης οι αποφάσεις της υπουργού Πολιτισμού».
Η Ένωση σημειώνει πως το γεγονός ότι ο ΣΕΑ τελεί σε έντονη πολιτική και συνδικαλιστική αντιπαράθεση με την υπουργό και την κυβέρνηση θα έπρεπε από μόνο του «να καθιστά κάθε απόφαση που θα λάμβανε το Υπουργείο σε βάρος του ιστορικού σωματείου κατ’ αρχήν ύποπτη κατάχρησης εξουσίας. Και η υπουργός δεν καταβάλει ούτε τη στοιχειώδη προσπάθεια, ώστε η υποψία να μην καταστεί βεβαιότητα, καθώς η υπουργική απόφαση ανάκλησης της παραχώρησης χρήσης του ακινήτου βασίζεται σε έωλη αιτιολογία, η οποία εν πολλοίς συνίσταται στην αόριστη επίκληση «λόγων δημοσίου συμφέροντος» καθώς και στην αμφισβήτηση της -αδιαμφισβήτητης- συνδικαλιστικής φύσης του σωματείου».
Εκφράζοντας τη συμπαράστασή της στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων και καλώντας την υπουργό Πολιτισμού να ανακαλέσει άμεσα την απόφασή της, η Ένωση διερωτάται: «Από πότε στη δημοκρατία το περιεχόμενο μίας δημόσιας εκδήλωσης και το εάν αυτό αρέσει ή όχι στους εκάστοτε κρατούντες, είναι λόγος να τιμωρείται ο διοργανωτής της; Και μάλιστα όταν αυτός είναι ένα ιστορικό συνδικαλιστικό σωματείο με ισχυρή παρουσία στο δημόσιο λόγο»; Και συνεχίζει: «Οι αποφάσεις αυτές είναι δείγμα αυταρχισμού, αδιαφάνειας και καταχρηστικότητας, συνιστούν δε ανεπίτρεπτο περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης και χονδροειδή λογοκρισία».
Μέτωπο από επιστημονικές ενώσεις και συνδικάτα
Από τους πρώτους που καταδίκασαν την απόφαση Μενδώνη για την έξωση του ΣΕΑ από το κτίριο της Ερμού 134-136 ήταν η Εταιρεία Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης, που εκτιμά πως η απόφαση αυτή δεν αφορά μόνο τα επαγγελματικά, επιστημονικά και συνδικαλιστικά όργανα, αλλά ολόκληρη την κοινωνία, δεδομένου ότι «η υπουργική απόφαση σαφώς επιδιώκει πρώτον, να τιμωρήσει τον ΣΕΑ για τη διοργάνωση στο κτίριο εκδήλωσης με θέμα το ναυάγιο της Πύλου και για τις πολιτικές απόψεις που ακούστηκαν και δεύτερον, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις προκειμένου να παραχωρηθεί ένα ακόμη δημόσιο κτίριο στο ιδιωτικό κεφάλαιο».
Η Ένωση Εκπαιδευτικών Εικαστικών Μαθημάτων, στην δική της ανακοίνωση, υπενθυμίζοντας πως έχει και η ίδια φιλοξενηθεί πολλές φορές στο κτήριο της Ερμού υλοποιώντας πολιτιστικές δραστηριότητες και συλλογικές διαδικασίες της, σημειώνει πως η υπουργική απόφαση έχει πολλές στοχεύσεις και το αντιδημοκρατικό μήνυμα πολλούς παραλήπτες. «Μαζί με την έξωση του ΣΕΑ από την ιστορική του έδρα στο διατηρητέο κτήριο της Ερμού», επισημαίνει η Ένωση, «μπαίνουν ευθέως στο στόχαστρο οι συνδικαλιστικές ελευθερίες, καθώς για πρώτη φορά ένας υπουργός Πολιτισμού έρχεται να λογοκρίνει δραστηριότητες ενός συλλόγου ή σωματείου, απαγορεύοντάς τες».
Για κατάπτυση υπουργική απόφαση-μνημείο αυταρχισμού κάνει λόγο στη δική της ανακοίνωση η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος (ΠΟΘΑ), σημειώνοντας, μεταξύ άλλων πως «είναι μια κίνηση ρεβανσισμού προς τους εργαζόμενους του Υπουργείου που αντιστάθηκαν στις καταστροφικές αποφάσεις της υπουργού τα τελευταία χρόνια, αλλά αποκαλύπτει και το ευρύτερο σχέδιο της κυβέρνησης να ελέγξει τα συνδικάτα, χρησιμοποιώντας πρακτικές που παραπέμπουν στα πιο σκοτεινά χρόνια της μετεμφυλιακής ιστορίας της Ελλάδας».
Χολερική χαρακτηρίζει την υπουργική απόφαση Μενδώνη και χυδαία την υπουργική ενέργεια έξωσης του ΣΕΑ ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ) «Στα δικά μας μάτια, είναι άκρως τιμητικό για τους συναδέλφους μας, το γεγονός ότι δέχονται αυτήν τη μανιασμένη επίθεση», παρατηρούν οι έκτακτοι αρχαιολόγοι για να συμπληρώσουν: «Ο “πολιτισμός” της υπουργού και των επιτελείων της κυβέρνησης, είναι ο τεμαχισμός της Βενιζέλου, το λαμπάδιασμα της ακρόπολης των Μυκηνών, το τσιμεντάρισμα της ακρόπολης των Αθηνών και οι πασαρέλες του Dior, η παράδοση των κρατικών μουσείων σε ιδιώτες, οι τσικνοπέμπτες στο ΝΜΑ και τα δείπνα στο Κυκλαδικής Τέχνης, η νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλίας και ο «επαναπατρισμός» κλεμμένων αρχαιοτήτων στη… Νέα Υόρκη, η απαγόρευση του ρωσικού πολιτισμού, ο δανεισμός αρχαίων κινητών μνημείων σε ξένα μουσεία και συλλογές για μισό αιώνα, η μαφιόζικη δολοφονική επίθεση, για πρώτη φορά στα χρονικά, σε αρχαιολόγο στους μύλους της ανάπτυξης».
Συνεχίζονται οι πολιτικές αντιδράσεις
Μετά τονΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25, ανακοινώσεις καταδίκης της επίθεσης Μενδώνη και συμπαράστασης στον ΣΕΑ εξέδωσαν και άλλες οργανώσεις της αριστεράς, όπως η Αναμέτρηση και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κάνει λόγο για βαθιά αντιδημοκρατική αντίληψη της κυβέρνησης, για εκδικητική ενέργεια που οφείλεται στη συνολική στάση του ΣΕΑ για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, την προάσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς απέναντι στα πολυποίκιλα συμφέροντα της εμπορευματοποίησης-κακοποίησης, την ανάδειξη της σύγχρονης δημιουργίας, τη διεκδίκηση των δημοκρατικών ελευθεριών, για μια τιμωρητική ενέργεια γιατί ο ΣΕΑ «αναδείχθηκε ως ένα μαχητικό και δημιουργικό σωματείο μακριά από το υποταγμένο και συντεχνιακό μοντέλο που θέλουν οι κυβερνώντες».
«Ειδική πλευρά βέβαια της παρέμβασης των αρχαιολόγων που ενοχλεί την κυβέρνηση», προσθέτει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στην ανακοίνωσή της, «είναι το μέτωπο ενάντια στην εισβολή των επιχειρηματικών συμφερόντων, της εμπορευματοποίησης και της ιδιωτικοποίησης των μουσείων, των μνημείων και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Έτσι φτάνουμε στο σημείο φέτος οι αρχαιολόγοι του δημοσίου να είναι στο στόχαστρο ταυτόχρονα της μαφίας που λυμαίνεται τις παραλίες της Μυκόνου, αλλά και του πολιτικού τους προϊσταμένου».
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σχολιάζοντας και τα δημοσιεύματα που έχουν πυκνώσει τις τελευταίες ημέρες στον ηλεκτρονικό κυρίως τύπο και στο διαδίκτυο, επισημαίνει πως «οι πρακτικές της Λ. Μενδώνη συνοδεύονται από την εκστρατεία λάσπης, μίσους και κατασυκοφάντησης από φιλικά ΜΜΕ και το ψηφιακό παρακράτος του Μαξίμου, μεειδική στόχευσηπροσωπικής απαξίωσης και τελικά «δολοφονίας χαρακτήρα» της προέδρου του ΣΕΑ, Δέσποινας Κουτσούμπα, που στοχοποιείται για τη δράση της στα πλαίσια του ΣΕΑ, αλλά και γενικότερα για την πολιτικές απόψεις και την ένταξή της στην αντικαπιταλιστική Αριστερά».
Η τελευταία αυτή εξέλιξη δίνει μια νέα χροιά στην όλη υπόθεση, καθώς όπως φαίνεται βρίσκεται σε εξέλιξη μια συντονισμένη προσπάθεια από την κυβερνητική πλευρά να μετακινηθεί το κέντρο βάρους του ζητήματος σε άσχετα θέματα. Δεν είναι τυχαίο πως σε αυτήν την κατεύθυνση έχουν επιστρατευτεί αρθρογράφοι σε συγκεκριμένα φιλοκυβερνητικά μέσα, επιχειρώντας να δημιουργήσουν ένα ανάχωμα στην έως τώρα κατακραυγή για την απόφαση Μενδώνη.
Αναμένοντας και την επίσημη αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού στο εξώδικο του ΣΕΑ, αξίζει να σημειώσουμε εκ νέου πως παραμένει ως τώρα αναπάντητο και ένα ακόμη εύλογο ερώτημα που έχει ανακύψει: για ποιον προορίζει το κτίριο της Ερμού 134-136 η Λίνα Μενδώνη;
