Από το τέλος του σοβιετικού κράτους και του διπολικού συστήματος και μετά, μεγάλο μέρος του κόσμου που βασίστηκε στις συνθήκες που υπογράφηκαν στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων, διασαλεύεται.
Η Τσεχοσλοβακία, που δημιουργήθηκε από εδάφη της Αυστροουγγαρίας το 1919, διχοτομήθηκε μεταψυχροπολεμικά, ενώ η Γιουγκοσλαβία, που σχηματίστηκε αρχικά ως Βασίλειο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1918 (και μετά τον Β΄ ΠΠ ως Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία), διαλύθηκε και πολυδιασπάστηκε κατά τη διάρκεια της αμερικανικής μονοπολικής στιγμής κυριαρχίας, η οποία εξελίχθηκε παράλληλα με την αυτοδιάλυση της Σοβιετικής Ένωσης (1922-1991) και την επανένωση της Γερμανίας.
Υπάρχουν πολλές ακόμα περιπτώσεις, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρώπης, που σχετίζονται με την ιστορική περίοδο λίγο πριν και λίγο μετά το ξέσπασμα του Α’ ΠΠ, που επιστρέφουν στις μέρες μας.
Για την Ουκρανία δεν χρειάζεται να πούμε πολλά: 1917 Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία, 1918 Ουκρανικό Κράτος, Δεύτερο Χετμανάτο, και 1919 Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Ρωσικός εμφύλιος, εξεγέρσεις και πόλεμοι ανεξαρτησίας, εξωτερικές επεμβάσεις, διακρατικός πόλεμος, όλα σε μία πενταετία (1917-1923). Επίσης, πολλά από τα σημερινά ζητήματα και προβλήματα σε Συρία, Λίβανο, Ιράκ, Ισραήλ και Παλαιστίνη κ.λπ έχουν τις ρίζες τους σε αυτή την ιστορική περίοδο. Επιπλέον, λίγο πριν και λίγο μετά από τον Μεγάλο Πόλεμο, είχαμε την ανεξαρτησία και την ίδρυση του πριγκιπάτου της Αλβανίας το 1912-13 (πόλεμος του Κοσσυφοπεδίου το 1998), και την ένωση Ρουμανίας, Τρανσυλβανίας, Μπουκοβίνας και Βεσσαραβίας το 1918 (βλέπε Μολδαβία-Υπερδνειστερία). Και οι προηγούμενες περιπτώσεις, απολύτως ενδεικτικές, δίχως να αναφερθούμε σε κομβικά κράτη όπως η Τουρκία και η Πολωνία (για περισσότερα δες παλαιότερο κείμενο καθώς και «Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης», (Εκδόσεις Τόπος/mέta).
Ζούμε, ξανά, αν όχι την άμεση αμφισβήτηση τουλάχιστον την έμμεση αναθεώρηση ή το λιγότερο τη διασάλευση της εδαφικής και συμβολικής τάξης που εγκαθιδρύθηκε με τη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων το 1919 (σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει άμεση ή έμμεση συνάφεια με παλαιότερες συνθήκες, όπως π.χ. αυτή του Βερολίνου το 1878).
Οι διασαλεύσεις των συνθηκών και των εδαφικών και συμβολικών τάξεων της περιόδου προ και μετά του Α΄ ΠΠ, πέρα από την κινητικότητα και τη ρευστότητα στο προαναφερθέν διακρατικό επίπεδο, φανερώνονται επίσης και στο υποκρατικό επίπεδο, είτε μέσω τάσεων «ανεξαρτητοποίησης» και απόκτησης εθνοκρατικής υπόστασης παλαιών οθωμανικών βιλαετιών και διοικητικών περιφερειών είτε μέσω της επιστροφής συνοριακών ζητημάτων.
Πιο συγκεκριμένα: Με τη Συνθήκη του Βερολίνου το βιλαέτι της Βοσνίας τέθηκε υπό Αυστροουγγρικό έλεγχο (αν και επισήμως παρέμεινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι που προσαρτήθηκε από την Αυστροουγγαρία το 1908) για να «ανεξαρτητοποιηθεί» το 1992 και να αποκτήσει κρατική υπόσταση, ως Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μετά από απόσχιση από την πρώην Γιουγκοσλαβία και την πολυδιάσπαση της τελευταίας. Να σημειώσουμε, επιπλέον, ότι το παλαιό βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου, ως επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, περιελάμβανε τα σημερινά εδάφη του Κοσόβου και το μεγαλύτερο τμήμα της σημερινής «Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας».
Οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της μετα-οθωμανικής γεωγραφικής Μακεδονίας φέρνουν στο μυαλό μια άτυπη αναψηλάφηση-διασάλευση της Συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913), μέσω της οποίας ορίζονται τα σύνορα της ηττημένης στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο Βουλγαρίας. Παρόλες τις απώλειες της ηττημένης Σόφιας, η δυτική Θράκη προσαρτήθηκε τότε στη Βουλγαρία, όπως και η λεγόμενη «Μακεδονία του Πιρίν», ενώ μεταξύ της Συνθήκης του Νεϊγύ το 1919 και της Συνθήκης του Σαν Ρέμο το 1920, η Βουλγαρία χάνει τη δυτική Θράκη και την έξοδο στο Αιγαίο, η οποία θα αποδοθεί στην Ελλάδα (πρόσφατα είχαμε το περιστατικό με τον 35χρονο Βούλγαρο, ο οποίος κατέβασε την ελληνική σημαία σε προβλήτα του λιμανιού της Καβάλας, υψώνοντας τη βουλγαρική και φωνάζοντας «Εδώ είναι Βουλγαρία»).
Πριν από λίγα χρόνια, με αφορμή τη μεταναστευτική-προσφυγική κρίση, είδαμε την ανάπτυξη αυστριακών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ιταλία, έναν αιώνα μετά από την παραχώρηση του Νότιου Τιρόλο και του Ταρβίζιο στην Ιταλία, ενώ το καλοκαίρι η Τζόρτζια Μελόνι αποφάσισε να κάνει διακοπές στον Αυλώνα, μετά από πρόσκληση του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα (ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αλβανίας και η Μελόνι έχουν πολύ καλές σχέσεις παρά τις όποιες ιδεολογικές τους διαφορές).
Τα προηγούμενα, έστω σε συμβολικό επίπεδο και μεταξύ άλλων, έχουν τη σημασία τους και φανερώνουν την κατεύθυνση που σταδιακά άρχισαν να παίρνουν τα πράγματα σε τμήματα της κεντρικής, ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης, ακόμη και πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Και η κατεύθυνση αυτή χαρακτηρίζεται από τη διασάλευση της τάξης και του κόσμου που βασίστηκε στις συνθήκες που υπογράφηκαν στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων, δηλαδή στη Συνθήκη του Αγίου Γερμανού (10 Σεπτεμβρίου 1919), του Νεϊγύ (27 Νοεμβρίου 1919) και του Τριανόν στις 4 Ιουνίου 1920 (επίσης των Σεβρών στις 10 Αυγούστου 1920, δίχως επικύρωση), και κατόπιν τη Συνθήκη της Λωζάνης στις 24 Ιουλίου 1923.
Στην πασίγνωστη Συνθήκη των Βερσαλλιών, που τερμάτισε επίσημα τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα στις δυνάμεις της Αντάντ και τη Γερμανική Αυτοκρατορία, δεν χρειάζεται να αναφερθούμε. Όλοι και όλες γνωρίζουν πως η καταστρατήγηση, η αναθεώρηση και ο τερματισμός της συνθήκης αποτέλεσαν βασικό παράγοντα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οδηγώντας στην ανατροπή ολόκληρης της πολιτικής δομής στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί από την υπογραφή της στις 28 Ιουνίου 1919.
