Τρία χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την υπογραφή των πρώτων συμφωνιών του Αβραάμ στις 15 Σεπτεμβρίου 2020 στον Λευκό Οίκο, από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τους υπουργούς Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), Αμπντουλάχ μπιν Ζαγιέντ αλ Ναχγιάν και του Μπαχρέιν, Αμπντουλατίφ μπιν Ρασίντ αλ Ζαγιάνι. Οι συμφωνίες αυτές που ακολούθησαν τη δημοσιοποίηση του σχεδίου για τη «Συμφωνία του Αιώνα» της κυβέρνησης Τραμπ για το παλαιστινιακό, υποτίθεται πως είχαν στο επίκεντρο το «όραμα για μία Μέση Ανατολή με σταθερότητα και ειρήνη προς όφελος των λαών και των κρατών της περιοχής».
Οι λαοί της περιοχής δεν είδαν στην πράξη σημαντικά οφέλη, πέρα ίσως από τους Ισραηλινούς που αξιοποίησαν στο έπακρο τη δυνατότητα να επισκεφθούν νέους ταξιδιωτικούς (και απαγορευμένους ως τότε) προορισμούς σε Μπαχρέιν και Εμιράτα.
Οι δύο αραβικές κυβερνήσεις που υπέγραψαν τις πρώτες συμφωνίες του Αβραάμ, (ΗΑΕ, Μπαχρέιν) και οι άλλες δύο που ακολούθησαν (Μαρόκο, το Δεκέμβριο του 2020 και Σουδάν τον Ιανουάριο του 2021) επιδίωξαν κυρίως άμεσα οικονομικά οφέλη από την εξομάλυνση και αποκατάσταση ή σύναψη διπλωματικών σχέσεων. Επιδίωξαν επίσης και συνεργασία σε «ευαίσθητους» τομείς όπως η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, η τεχνολογική καινοτομία, ο τουρισμός, η ενέργεια, οι επιστήμες, στο πλαίσιο μίας «στρατηγικής ατζέντας για τη Μέση Ανατολή», την περιφερειακή ολοκλήρωση και της «ειρήνης» μολονότι καμία από αυτές τις χώρες δε βρισκόταν ποτέ σε εμπόλεμη κατάσταση με το ισραηλινό κράτος-δυνάστη των Παλαιστινίων.
Ωστόσο, όλες οι συμφωνίες δεν πήγαν κατ’ ευχή.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε ανάμεσα στο Σουδάν και το Ισραήλ, στις αρχές του 2021 με την επίμονη μεσολάβηση των ΗΠΑ, «κακοφόρμισε» μεταξύ άλλων και λόγω του πραξικοπήματος, των λαϊκών αντιδράσεων ενάντια στη συμφωνία με το κράτος που καταδυναστεύει εδώ και πολλές δεκαετίες τον παλαιστινιακό λαό, και των συγκρούσεων που σπαράσσουν τη χώρα από τα μέσα του περασμένου Απρίλη.
Σε ό,τι αφορά τις άλλες συμφωνίες του Αβραάμ, καταγράφηκαν πρώτα, τα εμπορικά και οικονομικά οφέλη από το άνοιγμα νέων αγορών ανάμεσα στις συμβαλλόμενες πλευρές. Ωστόσο, και αυτά μέλλει να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν τα επόμενα χρόνια ώστε να κριθεί εάν και σε ποιο βαθμό οδήγησαν σε επωφελείς συναλλαγές για όλους.
Δεν είναι τυχαίο πως ο Ισραηλινός πρέσβης στην Ελλάδα, Νόαμ Κατς, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε σήμερα με αφορμή την τρίτη επέτειο από την υπογραφή των πρώτων συμφωνιών του Αβραάμ έσπευσε να διαλαλήσει τα «οικονομικά» και «εμπορικά» οφέλη της συμφωνίας, αναφέροντας:
«Το εμπόριο μεταξύ του Ισραήλ και των χωρών της Μέσης Ανατολής αυξήθηκε κατά 74% μεταξύ 2021 και 2022. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι μόνο το εμπόριο μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ θα ξεπεράσει τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023 και θα ξεπεράσει τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2025. Η ανάπτυξη του τουρισμού είναι εξίσου αξιοσημείωτη, με τις επισκέψεις Ισραηλινών στα ΗΑΕ να αυξάνονται ραγδαία κατά 172% το 2022».
Σε επόμενο σημείο του ίδιου άρθρου ο Ισραηλινός πρέσβης στην Ελλάδα πρόβαλε και τα οφέλη «ενεργειακής συνεργασίας» αναφέροντας πως:
«Η Συμφωνία Prosperity Green & Blue, στην οποία συμμετέχουν το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ιορδανία, περιλαμβάνει σχέδια δημιουργίας ηλιακού πεδίου στην Ιορδανία για την παροχή 600 μεγαβάτ πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας στο Ισραήλ».
Συμφωνίες με στόχο το παλαιστινιακό
Σε κάθε περίπτωση ο απώτερος διττός στόχος των συμφωνιών του Αβραάμ πέρα από την οικονομική, περιφερειακή «ολοκλήρωση» της Μέσης Ανατολής, κυρίως προς όφελος του Ισραήλ, ήταν και η υπονόμευση μίας δίκαιης επίλυσης του παλαιστινιακού.
Η επιλογή των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν να υπογράψουν συμφωνίες εξομάλυνσης σχέσεων με το Ισραήλ ενώ μερικούς μήνες πριν είχε προηγηθεί το απαράδεκτο σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ για την υποτιθέμενη «επίλυση» του παλαιστινιακού με το σχέδιο «συμφωνίας του αιώνα» έδωσε μάλλον τη χαριστική βολή στη δίκαιη επίλυση του παλαιστινιακού που ορίζεται ως ίδρυση ανεξάρτητης Παλαιστίνης με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και σύνορα εκείνα των εδαφών ως τον πόλεμο του 1967, επιστροφή των χιλιάδων Παλαιστινίων που ξεριζώθηκαν.
Οι πρώτες συμφωνίες του Αβραάμ άνοιξαν το δημόσιο διάλογο για ένα θέμα «ταμπού» στις αραβικές κοινωνίες (δηλαδή τη συνδιαλλαγή με το Ισραήλ δίχως την δίκαιη επίλυση του παλαιστινιακού) και άναψαν το πράσινο φως και στη Σαουδική Αραβία να αρχίσει στο παρασκήνιο σκληρή διαπραγμάτευση για μία νέα συμφωνία με ισχυρά ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ (όπως τεχνική υποστήριξη στην ανέγερση πυρηνικών σταθμών στη Σαουδική Αραβία, ακόμη πιο σθεναρή στρατιωτική στήριξη στη χώρα με «δικλείδες ασφαλείας» που θα προστατεύουν το βασίλειο σε περίπτωση επίθεσης από περιφερειακούς ανταγωνιστές, κ.α).
Όσο για το εάν ωφέλησαν τους Παλαιστίνιους οι συμφωνίες του Αβραάμ, δεν έχει κανείς, να δει τι έχει γίνει μέσα στα τρία τελευταία χρόνια στα κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Όχθης και στην αποκλεισμένη (εδώ και πάνω από 15 χρόνια) Λωρίδα της Γάζας:
- Κλιμάκωση των εισβολών του ισραηλινού στρατού και των ρατσιστικών φασιστικών επιθέσεων Εβραίων εποίκων κατά των Παλαιστινίων με εκατοντάδες νεκρούς κάθε χρόνο (ανάμεσά τους παιδιά και έφηβοι!).
- Πολλαπλασιασμός χιλιάδων κατοικιών Εβραίων εποίκων στα κατεχόμενα εδάφη με τις ευλογίες του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, των ΗΠΑ και της Ε.Ε.
- Καθημερινές κατεδαφίσεις σπιτιών Παλαιστινίων σε Ανατολική Ιερουσαλήμ και υπόλοιπη Δυτική Όχθη με σκοπό την δημογραφική αλλοίωση του πληθυσμού.
- Διαδοχικές συναθροίσεις και προσευχές Εβραίων θρησκευόμενων στον περίβολο του τεμένους Αλ Άκσα στην Ανατολική Ιερουσαλήμ μολονότι αυτό απαγορεύεται ρητά από τις συμφωνίες Ισραήλ-Ιορδανίας (που έχει το ρόλο κηδεμόνα των ιερών τόπων Μουσουλμάνων και Χριστιανών στην ιερή πόλη) από τον πόλεμο του 1967.
- Ασφυκτικός περιορισμός των δικαιωμάτων χιλιάδων Παλαιστινίων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές, κ.α.
Σε αντίθεση με τις πρώτες συμφωνίες του Αβραάμ, κατά τις οποίες η Παλαιστινιακή Αρχή του Προέδρου Μαχμούτ Αμπάς κρατούσε μία ιδιαίτερα αυστηρή και επικριτική στάση, στο παζάρι που έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον οκτώ μήνες στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ισραήλ-Σαουδική Αραβία φαίνεται πως συμμετέχει παρασκηνιακά και η παλαιστινιακή πλευρά.
Όπως αποκάλυψε (και δε διαψεύστηκε) στις αρχές αυτής της βδομάδας ο Ισραηλινός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Τζάτσι Χανέγκμπι, εδώ και οκτώ μήνες ο ίδιος συμμετέχει σε διαβουλεύσεις με Παλαιστίνιους, Αιγύπτιους και Ιορδανούς αξιωματούχους στο πλαίσιο «εξελίξεων» για τη δρομολόγηση «λύσης» στο παλαιστινιακό ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία συμφωνίας του Αβραάμ ανάμεσα σε Ισραήλ και Σαουδική Αραβία.
Ο ίδιος ο Χανέγκμπι σε δημόσια ομιλία του σε πανεπιστήμιο του Ισραήλ, ανέφερε πως οι διαβουλεύσεις αυτές γίνονται στην Άκαμπα της Ιορδανίας και στο Σαρμ ελ Σέικχ της Αιγύπτου.
Οι «μηχανές» διπλωματίας των ΗΠΑ έχουν πάρει φωτιά προς τη μεριά της Μέσης Ανατολής, και με επίκεντρο το παλαιστινιακό, ιδιαίτερα μετά από την στρατηγικής σημασίας συμφωνία που πέτυχε τον περασμένο Μάρτιο η Κίνα καταφέρνοντας να συμφιλιώσει τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν γνωρίζοντας πως η αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ δύο σοβαρών περιφερειακών ανταγωνιστικών δυνάμεων μπορεί να βοηθήσει τους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς του Πεκίνου για αύξηση της οικονομικής επιρροής στις αγορές της Μέσης Ανατολής. Βλέποντας οι ΗΠΑ αυτές τις εξελίξεις, προσπαθεί να
«σώσει το παιχνίδι» και να διατηρήσει τον ρόλο κυρίαρχης δύναμης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή παρότι έχει το βλέμμα στραμμένο στον μείζονα γεωπολιτικό ανταγωνισμό με το Πεκίνο στην ευρύτερη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.
Ο καταλυτικός ρόλος της επόμενης συμφωνίας
Κοντολογίς, η επόμενη συμφωνία του Αβραάμ που αναμένεται μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, δεν αποκλείεται να είναι καταλυτική.
Από εκεί θα φανεί εάν θα εξανεμιστεί κάθε πιθανότητα για δίκαιη επίλυση του παλαιστινιακού και θα σταματήσουμε για τα καλά ακόμη και η κουβέντα για αυτή την περιβόητη «λύση στη βάση δύο κρατών» που θα εξασφαλίζει μία ανεξάρτητη και κυρίαρχη Παλαιστίνη στα σύνορα του 1967 ή θα μπούμε σε φάση «ρεαλιστικής πολιτικής» ενταφιασμού της δίκαιης λύσης του παλαιστινιακού βάζοντας τις βάσεις για ένα ακόμη χειρότερο «Όσλο νούμερο 2» που θα δρομολογήσει δήθεν «ανεξάρτητο» παλαιστινιακό κράτος με τη μορφή «ελβετικού τυριού», την οικονομική «κηδεμονία» των Σαουδαράβων και την στρατιωτική και αμυντική «κηδεμονία» του από το ισραηλινό σύγχρονο κράτος Απαρτχάιντ.
Η απάντηση προς ποια κατεύθυνση θα οδηγηθούμε είναι θέμα χρόνου. Δεν μπορεί να μείνει κρυφή…
