Όταν πριν από 3,5 χρόνια, έμπαινε για πρώτη φορά στη χώρα μας, σε εφαρμογή ο αριθμός 112, η Ελλάδα γινόταν από τις πρώτες χώρες της Ευρώπης που εφάρμοζε σε μεγάλη κλίμακα τα μηνύματα εκκένωσης.
Το ότι το 112 θα γινόταν ο τρόπος αντιμετώπισης «δια πάσαν νόσον», λίγοι το είχαν φανταστεί τότε.
Ειδικά το περασμένο καλοκαίρι, η υπηρεσία του 112 έδωσε…. ρεσιτάλ. Μόνο από τις 19 έως τις 27 Αυγούστου εστάλησαν σε όλη τη χώρα 77 μηνύματα. Τα 60 από αυτά ήταν μηνύματα εκκένωσης. Από 21 έως και 23 Αυγούστου τα μηνύματα για εκκένωση ξεπερνούσαν τα 10 την ημέρα.
Σημειώνεται πως ο αρμόδιος φορέας για την αποστολή των μηνυμάτων του 112 είναι το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων (ΕΣΚΕΔΙΚ).
Η εισήγηση προς το ΕΣΚΕΔΙΚ αποφασίζεται – σε περίπτωση πυρκαγιάς – έπειτα από συνεννόηση του αξιωματικού της Πυροσβεστικής, ο οποίος βρίσκεται στο πεδίο και του δημάρχου της εκάστοτε περιοχής. Η εισήγηση εξετάζεται από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και αν είναι και η ίδια σύμφωνη, το ΕΣΚΕΔΙΚ… πατάει το κουμπί για να σταλεί το112.
Φέτος προστέθηκαν δύο νέα μηνύματα 112. Το ένα αναφέρει «προσοχή, πυρκαγιά στην περιοχή σας», – η λογική εδώ είναι να μην υπάρχει στοιχείο αιφνιδιασμού πριν το μήνυμα της εκκένωσης,- ενώ το άλλο, καλεί τους κατοίκους να επιστρέψουν στα σπίτια τους, όταν ο κίνδυνος έχει παρέλθει.
Ένα βασικό στοιχείο που απαιτείται για να λειτουργεί αποτελεσματικά το 112, είναι την ώρα της εκκένωσης, οι κάτοικοι να εγκαταλείπουν την περιοχή τους, βάσει ενός καταρτισμένου σχεδίου εκκένωσης που πρέπει να έχει συντάξει ο κάθε δήμος (βλ. σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και άμεσης/βραχείας διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών «Ιόλαος»).
Στην πραγματικότητα, οι δήμοι που έχουν συντάξει ένα (σωστό) σχέδιο εκκένωσης είναι λίγοι. Έτσι, η απομάκρυνση, γίνεται με τη λογική… «όπου φύγει-φύγει».
Με τη λογική να διορθωθεί αυτό το φαινόμενο, τον περασμένο Απρίλιο, η Πολιτική Προστασία, κάλεσε τους δήμους να συντάξουν ένα πιο εξειδικευμένο σχέδιο εκκένωσης. Ανάμεσα σε αυτά που πρέπει να προβλέπει το αναθεωρημένο σχέδιο, είναι η χαρτογράφηση των κατοικημένων περιοχών (οικισμοί), οι οποίες βρίσκονται κοντά ή μέσα σε δασικό ιστό. Οι δήμοι πρέπει επίσης να λαμβάνουν πια όλα τα απαραίτητα μέτρα για την απομάκρυνση των κατοίκων που έχουν αναπηρία, όπως και για τα ζώα συντροφιάς.
Στόχος, να γίνουν πιο συγκεκριμένα τα μηνύματα του 112 αλλά και να αρχίζει να εφαρμόζεται και το μέτρο της προληπτικής εκκένωσης σε τμήματα οικισμών, ειδικά σε περιοχές (κυρίως περιαστικές) με πολλούς κατοίκους.
Για να καταρτιστούν βέβαια αυτά τα εξειδικευμένα σχέδια, οι δήμοι απαιτείται να αξιοποιήσουν υπαλλήλους που θα προχωρήσουν σε καλό έλεγχο των τοπογραφικώντης περιοχής, των οδικών δικτύων κ.ο.κ..
Αυτό με τη σειρά του απαιτεί, να υπάρχουν καλά στελεχωμένα τμήματα στις Πολιτικές Προστασίες κάθε δήμου – οι οποίες ιδρύθηκαν το 2021. Όσοι γνωρίζουν καλά από Τοπική Αυτοδιοίκηση ξέρουν πως τα τμήματα πολιτικής προστασίας σε πάρα πολλούς δήμους της χώρας λειτουργούν οριακά ή διατηρούν το όνομα, όχι όμως και το know how.
Μέχρι να γίνουν όλα τα παραπάνω, αυτό που επιθυμεί η κυβέρνηση είναι να μην υπάρχει απώλεια ζωών μιας και το πολιτικό αφήγημα για τους 104 νεκρούς στο Μάτι, το 2018, συνεχίζει να αποτελεί, σκόπιμα, μία από τις πιο βασικές εμμονές της Νέας Δημοκρατίας – και ας χάνονται άνθρωποι σε κάθε σχεδόν καταστροφή και επί των ημερών διακυβέρνησης της – 17 στην πρόσφατη κακοκαιρία Daniel, 3 στην κακοκαιρία ΙΑΝΟΣ, 28 στις πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού (μαζί με τους μετανάστες στο δάσος της Δαδιάς).
Υπό κανονικές συνθήκες, αυτά τα θλιβερά νούμερα δεν θα έπρεπε να αποτελούν τροφή για πολιτική κόντρα, όμως η κυβέρνηση, η οποία και επιμένει σε αυτή τη συζήτηση, προτιμάει, όπως όλα δείχνουν, να απομακρύνει τον κόσμο από τις περιουσίες τους, χωρίς σχέδιο και στρατηγική, επιστρατεύοντας ακόμα και τη βία σε πολλές περιπτώσεις. Οι περιουσίες που αφήνουν οι άνθρωποι πίσω τους, δεν δείχνει να την ενδιαφέρει και πολύ.
Η μαζική εκκένωση τουριστών στη Ρόδο, κυριολεκτικά στο πάρα ένα, με ξένους πολίτες που έτρεχαν στον δρόμο, πλάι στο μέτωπο της φωτιάς, φορώντας ακόμα τα μαγιό τους είναι ενδεικτική του ασχεδίαστου τρόπου με τον οποίο γίνονται οι εκκενώσεις.
Όσο για το γεγονός πως το 112 υποτίθεται πως έχει τον ρόλο της ισχυρής σύστασης και το αν το θα το υπακούσει κάποιος είναι προαιρετικό, αυτό σε όσους έχουν πληγεί, ακούγεται ως ανέκδοτο. Στην πραγματικότητα, αν ένας κάτοικος αρνηθεί να απομακρυνθεί την ώρα της πυρκαγιάς και θέλει να μείνει πίσω για να προστατέψει την περιουσία του, στην καλύτερη θα τραβηχτεί από το σπίτι του με το «έτσι θέλω» από τους αστυνομικούς, στην χειρότερη θα παίζει – θα τρώει μάλλον – ξύλο , αν επιχειρήσει να παραμείνει στο σημείο.
Λανθασμένες εντολές και άλλες που ήρθαν με χρονοκαθυστέρηση
Το έκδηλο άγχος να φύγουν γρήγορα τα 112 προς του πολίτες, φαίνεται εκτός από τη μεγάλη ποσότητα των μηνυμάτων και από τα λάθη που αυτά περιέχουν.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μηνύματος που εστάλη στις 17 Ιουλίου στη μεγάλη φωτιά που είχε ξεσπάσει στον Δήμο Σαρωνικού.
Το πρώτο μήνυμα, ενημέρωνε τους πολίτες να εκκενώσουν προς την Παλαιά Φώκαια, εκεί δηλαδή όπου μαινόταν η πυρκαγιά. Αφού οι πολίτες καλούσαν τον δήμο για αν αναφέρουν το λάθος, τελικά, μετά από 20 λεπτά ακολούθησε διορθωτικό μήνυμα. Το συγκεκριμένο, καλούσε σε εκκένωση προς Αθήνα και όχι προς Παλαιά Φώκαια όπως το αμέσως προηγούμενο.
Το τι αποτέλεσμα είχε αυτό το πρώτο λανθασμένο μήνυμα εξηγούν οι ίδιοι οι κάτοικοι.
«Η πρώτη εντολή εκκένωσης από Σαρωνίδα, ήταν προς παλαιά Φώκαια. Το διορθωτικό μήνυμα δεν το έλαβα ποτέ» λέει στο Κοσμοδρόμιο, ο Γιώργος Αντωνιάδης και συνεχίζει: «Μόνος μου κατάλαβα ότι δεν ήταν σωστή η κατεύθυνση και οδήγησα στην παραλιακή με κατεύθυνση προς Αθήνα. Είχε ήδη δημιουργηθεί κίνηση με πολλά ακινητοποιημένα αυτοκίνητα. Σταμάτησα αναγκαστικά στο ύψος του Grand Resort Lagonisi».
«Σε όσους μένουμε Λαγονήσι η εντολή ήταν να εκκενώσουμε προς Φώκαια και όχι προς Αθήνα» μας λέει κι άλλη κάτοικος της περιοχής, η Φωτεινή Ξενοπούλου. Όπως προσθέτει: «Όντως ήταν λάθος, γιατί ο αέρας είχε τέτοια κατεύθυνση που όσοι άκουσαν το 112 και πήγαν προς τα εκεί, έπεσαν σε μια ατμόσφαιρα αποπνικτική. Επιπλέον το γενικευμένο μήνυμα για εκκένωση σε όλο το Λαγονήσι, δημιούργησε απίστευτο μποτιλιάρισμα στη Λ. Καλυβιών, με αποτέλεσμα να δυσκολευτεί και η Πυροσβεστική. Πολλοί δημότες, ανάμεσα τους κι εγώ, ενημέρωσαν το Δήμο, πως το 112 τους στέλνει προς τη φωτιά. Το μήνυμα άλλαξε μετά από περίπου 20 λεπτά, αν θυμάμαι καλά. Έλεγε να εκκενώσουμε προς Αθήνα».
Λάθος μήνυμα έλαβε κατά τη διάρκεια άλλης πυρκαγιάς, τον Αύγουστο, και η Βασιλική Κατσαβάκη, κάτοικος Βριλησσίων. Σύμφωνα με την ίδια, τις μέρες που καιγόταν η Πάρνηθα (Δήμος Αχαρνών και Δήμος Φυλής), επί δύο συνεχόμενα βράδια στις 4:30 και 6:00, η λάμβανε μήνυμα με συναγερμό και φωνητικές οδηγίες εκκένωσης, παρότι ο δήμος της ήταν πολύ μακριά από τους οικισμούς της πυρκαγιάς.
Χωρίς όμως σχέδιο εκκένωσης αλλά και σε λάθος στιγμή φαίνεται πως έρχονται και τα μηνύματα του 112 που αφορούν στις πλημμύρες- στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα επειδή η χρήση τους δε έχει δοκιμαστεί εκτεταμένα στην Ελλάδα, τα κενά είναι ακόμα περισσότερα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που περιγράφει η Ιωάννα Καρρά, κτηνοτρόφος στη Ζηλευτή στα Τρίκαλα, η οποία έχασε 700 ζώα από τις δύο φάρμες που δημιούργησε την τελευταία τριετία με τον σύζυγό της, λόγω της κακοκαιρίας DANIEL. Η ίδια λέει πως μέχρι την Πέμπτη 7/9/2023, το νερό της βροχής δεν φαινόταν πως θα απειλούσε ευθέως το χωριό. Η υπερχείλιση συνέβη σύμφωνα με την ίδια, μέσα σε 20 μόλις λεπτά. Η προετοιμασία των κατοίκων όπως λέει για αυτό που συνέβη, ήταν ανύπαρκτη.
«Λάβαμε 112 την Τετάρτη, την προηγούμενη μέρα, τα οποία μιλούσαν για έντονα καιρικά φαινόμενα και για απαγόρευση κυκλοφορίας, όχι για απομάκρυνση των κατοίκων» σημειώνει η ίδια μιλώντας στο Κοσμοδρόμιο.
Η πιο τρομαχτική εμπειρία από όλες όμως είναι αυτή της Θεοδώρας Στασινοπούλου. Η ίδια καταθέτει πως την Δευτέρα 04/09/2023, βρισκόταν στο Χόρτο, στο Νότιο Πήλιο, κάνοντας διακοπές με τον σύζυγό της.
Η βροχή είχε ξεκινήσει ήδη από το πρωινό εκείνης της ημέρας. Μέχρι το βράδυ της Δευτέρας έμοιαζε με μια κανονική βροχή. Η κ. Στασινοπούλου με τον σύζυγό της κοιμήθηκαν ενώ η βροχή δυνάμωνε ολοένα και περισσότερο. Έλαβαν μηνύματα από το 112 τα οποία έκαναν λόγο για «επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα» στην περιοχή τους. Τα ξημερώματα της Τρίτης 06/09, το νερό μπήκε στο δωμάτιο τους- πρώτα από τις υδρορροές και μετά από την πόρτα. Καθώς δίσταζαν να ανοίξουν την πόρτα με τον φόβο μήπως το νερό μπει ορμητικά στο δωμάτιο, κάλεσαν το 112 και ρώτησαν αν μπορούν να φύγουν. Η Πυροσβεστική του Βόλου τους είχε πει να δοκιμάσουν να ανοίξουν την πόρτα και αν δεν τα καταφέρουν… να ξαναπάρουν τηλέφωνο.
Στην ερώτηση του τι συμβαίνει με τους δρόμους, το 112 τους συνέδεσε με την τροχαία Αθηνών στον αριθμό 1033.
Κάλεσαν ακόμα τη την τροχαία του Βόλου, αλλά δεν μπόρεσαν να πιάσουν γραμμή, καθώς τα δίκτυα είχαν πέσει στην περιοχή. Απαντήσεις δεν πήραν από καμία υπηρεσία στο τι έπρεπε να κάνουν για να σωθούν. Κατάφεραν να απεγκλωβιστούν, από το παράθυρο, με τη βοήθεια ανθρώπων, που έμεναν στον πρώτο όροφο. Εκεί ανέβηκαν και οι ίδιοι. Έμειναν εκεί μέχρι την Πέμπτη το μεσημέρι όταν και τους ενημέρωσαν πως η Εθνική Οδός είχε ανοίξει από τον Βόλο με κατεύθυνση την Αθήνα. Επί δύο ημέρες χρησιμοποιούσαν φαγητό κι εμφιαλωμένα νερά από άλλη ένοικο-τουρίστρια που έτυχε να έχει πολλές προμήθειες στο δωμάτιο της. Δεν είδαν ποτέ ούτε ένα όχημα της πολιτικής προστασίας του δήμου, ούτε της Πυροσβεστικής. Και το καλύτερο; Η κ. Στασινοπούλου έλαβε λογαριασμό κινητού κατά 30 ευρώ προσαυξημένο σε σχέση με το μηνιαίο της πάγιο, για τις κλήσεις που είχε κάνει στον αριθμό 1033.
Όπως σημειώνει η ίδια: «Όταν οι τοπικές γραμμές της τροχαίας έπεσαν και η πολιτική προστασία δεν μας έδινε πληροφορίες για τα ερωτήματα, μας η τροχαία 1033 μας χρέωνε για να είμαστε στην αναμονή. Πως είναι δυνατόν μια κρατική υπηρεσία να χρεώνει τους πολίτες, που βρίσκονται σε κίνδυνο ή ανάγκη, καλώντας να μάθουν πληροφορίες ή να ζητήσουν βοήθεια; Να σημειωθεί ξανά πως η χρέωση ξεκινά από την αναμονή, και όχι όταν απαντηθεί η κλήση, η οποία δεν απαντήθηκε ποτέ. Βγήκαμε ζωντανοί από ισόγειο που πλημμύρισε με τη βοήθεια ανθρώπων από το χωριό και όχι με αυτήν της πολιτικής προστασίας ή της πυροσβεστικής που ήταν και οι πρώτοι που ενημερώσαμε. Η τελευταία μας κάλεσε δυο μέρες μετά για να μάθουν εάν χρειάζεται να μας βάλουν στη λίστα με τους αγνοούμενος όπως μας είπαν……».
Σημειώνεται πως σε ερώτηση που έγινε στον Πρωθυπουργό στη ΔΕΘ, για το θέμα του 112 και τις πλημμύρες, ο ίδιος απάντησε το εξής: «Κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει αυτό που συνέβη. Ακριβώς γιατί δεν το είχαμε ξαναδεί. Το πρωτόκολλο που αφορά το μήνυμα 112 σε περίπτωση πλημμυρών είναι διαφορετικό από το αντίστοιχο των πυρκαγιών».
«Αν σε πιάσει η πλημμύρα στο δρόμο» είναι χειρότερα, είπε ο πρωθυπουργός και πρόσθεσε ότι η σύσταση ήταν να ανέβουν οι κάτοικοι σε υψηλότερο όροφο και για αυτό δεν θρηνήσαμε μεγαλύτερο αριθμό νεκρών.
Διαβάστε επίσης:
