Η είδηση ότι η φαιντανύλη που βρισκόταν κρυμμένη στο υπνοδωμάτιο παιδικού σταθμού της Νέας Υόρκης σκότωσε ένα μικρό παιδί την προπερασμένη Παρασκευή, συντάραξε την κοινωνία της αμερικανικής μητρόπολης και έστρεψε τα φώτα της δημοσιότητας στο καυτό για τις ΗΠΑ ζήτημα της θανατηφόρας επιδημίας των οποιοειδών.
Αν και η χρήση του ναρκωτικού της φαιντανύλης στις ΗΠΑ είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό, το τελευταίο διάστημα γίνεται όλο και πιο συχνά λόγος για την εκτεταμένη χρήση της και τις σοβαρότατες επιπτώσεις της.
Χαρακτηριστικό και άκρως ήταν το σχετικό ρεπορτάζ του BBC για τη περίπτωση του Σον Μπλέικ, ο οποίος πέθανε από υπερβολική δόση φαιντανύλης στο Μπέρλινγκτον του Βερμόντ, μόλις 27 ετών το 2017. Το έτος αναφοράς μόνο τυχαίο δεν είναι, αφού τη συγκεκριμένη χρονιά η υπερβολική δόση ναρκωτικών πέρασε για πρώτη φορά το «κατώφλι» των 100.000 θανάτων σε ολόκληρη τη χώρα. Από αυτούς τους θανάτους, περισσότερο από το 66% συνδεόταν με τη φαιντανύλη, ένα συνθετικό οπιοειδές 50 φορές ισχυρότερο από την ηρωίνη.
Μια απλή αναφορά στους αριθμούς και μόνο είναι τρομακτική και επαρκής παράλληλα για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος. Το 2010, λιγότεροι από 40.000 άνθρωποι πέθαναν από υπερβολική δόση ναρκωτικών σε ολόκληρη τη χώρα, και λιγότερο από το 10% αυτών των θανάτων συνδέονταν με φαιντανύλη, με την συντριπτική πλειονότητα των θανάτων να οφείλεται στη χρήση ηρωίνης ή συνταγοραφούμενων χαπιών.
Αξίζει να σημειωθεί πως στην περίπτωση τόσο του Μπλέικ όσο και δεκάδων άλλων τοξικοεξαρτημένων η φαιντανύλη βρήκε «έτοιμη» πελατεία από άλλες ναρκωτικές ουσίες, ενώ το πάντρεμά της με την κοκαΐνη έχει ολέθρια αποτελέσματα.
Μια μελέτη που κυκλοφόρησε αυτήν την εβδομάδα από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA) εξετάζει τις τάσεις στους θανάτους από υπερβολική δόση στις ΗΠΑ την περίοδο 2010-21 χρησιμοποιώντας δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ. Τα νέα δεδομένα δίνουν μια σαφή εικόνα του πώς η φαιντανύλη έχει επαναπροσδιορίσει την υπερβολική δόση ναρκωτικών στην Αμερική τα τελευταία δέκα χρόνια.
«Η άνοδος της παράνομα παρασκευαζόμενης φαιντανύλης έχει οδηγήσει σε μια κρίση υπερβολικής δόσης άνευ προηγουμένου στις ΗΠΑ», τονίζουν οι συγγραφείς της μελέτης. Σχεδόν κάθε γωνιά στις ΗΠΑ, από τη Χαβάη μέχρι την Αλάσκα έως το Ρόουντ Άιλαντ, έχει πληγεί από τη φαιντανύλη. Κι όπως δείχνουν τα στοιχεία, η αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με φαιντανύλη παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 2015.
Οι ειδικοί εφιστούν την προσοχή για την πρόσμιξη της φαιντανύλης με άλλες ναρκωτικές ουσίες και κάνουν λόγο για το τέταρτο κύμα της υπερβολικής κατανάλωσης ναρκωτικών. Επισημαίνουν δε πως το -ήδη κατακερματισμένο- ιατρικό σύστημα των ΗΠΑ έχει φτιαχτεί για εποχές αποκλειστικής και μόνο χρήσης μιας ουσίας, γεγονός που πλέον δεν υφίσταται, αφού αρκετοί τοξικοεξαρτημένοι περνάνε με αρκετά μεγάλη ευκολία από τη μια ουσία στην άλλη. Έπειτα, η διαφοροποίηση του συστήματος υγείας από πολιτεία σε πολιτεία δυσχεραίνει έτι περαιτέρω τη συνολική λύση του προβλήματος.
Έως την εκπόνηση και την εφαρμογή πάντως μιας πιο μακροπρόθεσμης λύσης η κραυγή της κας Μπλέικ επαναφέρει το πρόβλημα πάνω στον βασικό του άξονα. «Το ιδανικό θα ήταν βλέπαμε κάτι από πλευράς κράτους όπου οι άνθρωποι θα λαμβάνουν θεραπεία γρήγορα, όποτε το θέλουν, και μακροπρόθεσμα» δήλωσε η μητέρα του άτυχου νέου στο BBC καταλήγοντας πως πρέπει να υπάρχει πέρα από κρατική μέριμνα και κοινωνική κατανόηση για τους χρήστες και τα προβλήματά τους.
