Η Βραζιλία έχει μία προϊστορία ιδιαίτερη και μία καθοριστική σύνδεση με την Παλαιστίνη και το κράτος του Ισραήλ. Οι ρίζες της βρίσκονται στη Διακήρυξη 181 του ΟΗΕ το 1947 για τη δημιουργία των δύο κρατών στα εδάφη της Παλαιστίνης, που έλαβε η 2η Γενική Συνέλευση του νεότευκτου τότε παγκόσμιου Οργανισμού. Πρόεδρός της ήταν τότε ο Βραζιλιάνος διπλωμάτης Οσβάλντου Αράνια, η συμβολή του οποίου, ήταν καθοριστική για να δημιουργηθεί και με τους όρους που έγινε τούτο, το νέο κράτος του Ισραήλ.
Σε αναγνώριση της αρωγής του, ο επισκέπτης θα βρει μία οδό στην Ιερουσαλήμ να φέρει το όνομά του και μάλιστα στα πορτογαλικά: rua de Oswaldo Aranha. Ενώ το σφυράκι του προέδρου στην ιστορική εκείνη συνεδρίαση που κρατούσε ο Αράνια, σήμερα φυλάσσεται σε ένα ισραηλινό Κιμπούτζ, που όχι τυχαία ονομάζεται «Κιμπούτζ των Βραζιλιάνων». Σήμερα, σε τούτες τις θερμές ημέρες, η Βραζιλία του Λουΐς Ινάσιου «Λούλα» ντα Σίλβα ασκεί την προσωρινή προεδρία του ΣΑ του ΟΗΕ για τον μήνα Οκτώβριο και καλείται να αντιμετωπίσει τη νέα αιματηρή καμπή που έλαβε η σύρραξη Χαμάς-Ισραηλινών.
Για τον ίδιο τον Λούλα η συγκυρία είναι κρίσιμη. Μόλις αναρρώνοντας από μία επέμβαση ο Βραζιλιάνος πρόεδρος καλείτο να δράσει άμεσα. Ο Λούλα πέρα από την τυπική του παρέμβαση και προτροπή στον ΟΗΕ όφειλε να κινηθεί γρήγορα και για άλλους λόγους. Πρώτον γιατί πολλοί συμπατριώτες του βρίσκονταν μέσα στο έδαφος του Ισραήλ, αλλά και στη Γάζα και έπρεπε να μετακινηθούν. Περίπου 2.700 Βραζιλιάνοι έχουν ζητήσει να φύγουν και 916 έχουν επιστρέψει με ειδικές πτήσεις στην πατρίδα τους. Με διμερείς διαβουλεύσεις, τόσο με το Ισραήλ, όσο και την Αίγυπτο (ως έξοδος από τη Γάζα), αλλά και την Παλαιστινιακή Αρχή, ο Λούλα κατάφερε να εξασφαλίσει τη μεταφορά υπηκόων του, εβραϊκής και αραβικής καταγωγής, που ζούσαν ή όσους βρίσκονταν ως ταξιδιώτες και προσκυνητές στην περιοχή.
Δεύτερον, στη Βραζιλία ζουν πολυάριθμοι πολίτες (120.000 Εβραίοι και 200.000 Άραβες) που ανήκουν σ’ αυτές τις δύο θρησκευτικές και εθνικές κοινότητες, οι οποίες μάλιστα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στη Βραζιλία. Τα γεγονότα στη Γάζα και το Ισραήλ έχουν άμεσο αντίκτυπο σε αυτές. Αρκετοί αραβικής καταγωγής κάτοικοι έχουν προβεί σε εκδηλώσεις συμπαράστασης στους πολιορκημένους και βομβαρδιζόμενους κατοίκους της Γάζας. Και μολονότι, οι ανησυχίες που εκφράζουν οι δύο κοινότητες είναι διατυπωμένες με προσεκτικό τόνο, ήδη πολλοί Άραβες καταγγέλλουν διακρίσεις εναντίον τους.
Βέβαια, η ύπαρξη δύο τόσο μεγάλων κοινοτήτων προβάλλεται σήμερα ως σημαντικό διπλωματικό πλεονέκτημα από πολλούς αναλυτές μέσα στη Βραζιλία, οι οποίοι εκτιμούν πως η χώρα διαθέτει τα εχέγγυα της αξιοπιστίας για ν’ αναλάβει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο. Μάλιστα, μετά την κλιμάκωση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή το επίδικο στη Βραζιλία είναι να μη διαταραχθούν οι ειρηνικές σχέσεις των δύο κοινοτήτων στη χώρα. Ιδιαίτερα στις μέρες τούτες, που η φιλο-ισραηλινή υστερία έχει καταλάβει τα μέσα ενημέρωσης στη χώρα, που παρουσιάζουν τα γεγονότα ως εάν να συνέβησαν «εν κενώ» -χωρίς να έχει προηγηθεί η ισραηλινή κατοχή και οι επιθέσεις και να πρόκειται για μία απρόκλητη τρομοκρατική ενέργεια.
Το Παλαιστινιακό, έτσι όπως εξελίχθηκε με την αποτρόπαια επίθεση της Χαμάς, «οπλίζει» την αντιπολίτευση με λόγους και επιχειρήματα για να πλήξει τον Λούλα, σχετικά με τις παρελθούσες θέσεις του απέναντι στο Ισραήλ. Μόλις τον περασμένο Απρίλιο εβραϊκές οργανώσεις διαμαρτυρήθηκαν για θέσεις που είχε εκφράσει κατά την επίσκεψή του στη Μαδρίτη σχετικά με τη δυνατότητα του ΟΗΕ να συμβάλει στην ίδρυση του ισραηλινού κράτους το 1947 και την αδυναμία του σήμερα να ιδρύσει ένα παλαιστινιακό κράτος το 2023. Η ανακοίνωση που εξέδωσε το ίδιο του το Κόμμα των Εργατών (ΡΤ), που ναι μεν καταδικάζει ως «απαράδεκτες» τις επιθέσεις της Χαμάς, αλλά χαρακτηρίζει και ως «γενοκτονία» την αντίδραση του Ισραήλ, ενδεχομένως δεν συμβάλλουν στην προσπάθεια του Λούλα να αποσείσει την κατηγορία του φιλο-Παλαιστίνιου. Ιδίως όταν έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν ψευδή, αλλά συναρπαστικά για τους ζηλωτές αντιπάλους του, δημοσιεύματα ότι «Ο Λούλα έδωσε 25 εκατ. δολάρια στη Χαμάς ή ότι μέλη του ΡΤ κι υπουργοί του Λούλα είχαν υπογράψει επιστολή υπέρ της οργάνωσης το 2021».
Επιπλέον, οι θέσεις του Λούλα για τους Παλαιστινίους έχουν και άλλους, απρόσμενους, αντιπάλους. Η πανίσχυρη Ευαγγελική Εκκλησία στη Βραζιλία, που ταυτίζει τη νέα έλευση του Χριστού με την πλήρη απελευθέρωση του Εβραϊκού Κράτους στους Αγίους Τόπους και πιστεύει στον τελικό προσηλυτισμό των Ιουδαίων στον Χριστιανισμό, είναι ο σημαντικότερος υποστηρικτής των Εβραίων και σύμμαχος του Ισραήλ. Μάλιστα, «απόστολοι» της Εκκλησίας αυτής υιοθετούν και εβραϊκά λειτουργικά σύμβολα (μεζουζά). Ή κατασκευάζουν εκκλησίες ανάλογες του Ναού του Σολωμόντα (την Μπέτ Σεμπά), εγκαινιάζοντάς τις φορώντας εβραϊκά «άμφια» και κιπούρ. Οι Ευαγγελιστές οργανώνουν διαρκώς ταξίδια στο Ισραήλ για να επισκεφθούν οι πιστοί τους τόπους όπου θα ξαναεμφανισθεί ο Χριστός. Άλλωστε ο πρώην πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου, μέλος της Εκκλησίας αυτής, σχεδίαζε να μεταφέρει στην Ιερουσαλήμ την πρεσβεία της χώρας. Ο πάστορας Αντρέ Βαλαντάου που συστηματικά στιγματίζει ομοφυλόφιλους και Αφροαμερικανούς στα «κηρύγματά» του, αποτελεί τον προνομιακό προσκεκλημένο στα τηλεοπτικά δίκτυα για να μιλήσει γύρω από τα σημερινά γεγονότα και το Ισραήλ, επιμελώς αναφέροντας εδάφια από την Παλαιά Διαθήκη που προφητεύουν την ανάκτηση των εδαφών του Ισραήλ από τους Εβραίους! Και η ευαγγελίστρια Ρεπουμπλικανή γερουσιαστής Ντάμαρες Άλβες στην ανάρτησή της για την ειρήνευση στην περιοχή είχε ως κατακλείδα «Ισραήλ, πόσο σε αγαπώ».
Όλες αυτές οι έκτακτες συνθήκες έχουν εξαναγκάσει τον Λούλα να δείξει έναν χαρακτήρα ιδιαίτερα προσεκτικό. Τόσο ο ίδιος, απευθύνοντας έκκληση για τους ομήρους της Χαμάς, αλλά και με τις απευθείας επαφές του με τον πρόεδρο του Ισραήλ για δημιουργία ανθρωπιστικού διαδρόμου, πασχίζει να δείξει πως τηρεί μετριοπαθέστερη στάση απέναντι στο Ισραήλ. Στη διάρκεια, τόσο της δικής του θητείας, όσο και της διαδόχου του Ντζίλμα Ρούσεφ, από το 2003 έως το 2016, πλειστάκις η Βραζιλία είχε καταδικάσει το Ισραήλ για τη δράση του στη Γάζα, ενώ κι ο ίδιος ο Λούλα το 2010 είχε πραγματοποιήσει ιστορική επίσκεψη στην περιοχή και στον τάφο του Γιάσερ Αραφάτ στη Ραμάλα, προκαλώντας αντιδράσεις.
Μέσα στην εβδομάδα που μεσολάβησε των επιθέσεων, ο Λούλα έδειξε ένα άλλο πρόσωπο. Δημοσίευσε στα ΜΚΔ μήνυμα Ισραηλινού, που του ζητούσε μεσολάβηση για τα παιδιά-ομήρους της Χαμάς και είχε επαφές με Αίγυπτο και Παλαιστινιακή Αρχή για να βρεθεί λύση στην απελευθέρωσή τους, αλλά και για τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων, όταν η Αίγυπτος έκλεινε το μεθοριακό πέρασμα της Ράφα για τους Παλαιστίνιους. Με υψηλούς τόνους μάλιστα καταδίκασε την επίθεση της Χαμάς, χαρακτηρίζοντάς την ως τρομοκρατική ενέργεια, αλλά ταυτόχρονα με προσεκτικό τρόπο ζήτησε να υπάρξει κατάπαυση του πυρός και τάχθηκε υπέρ ενός οικονομικά βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
Ο Λούλα και στο παρελθόν, στο πλαίσιο της πολιτικής του γραμμής -που συνοψιζόταν στον χαρακτήρα της ativa e altiva (ενεργού και υψιπρεπούς) η κυβέρνησή του είχε εμπλακεί σε πρωτοβουλίες εκτός ΟΗΕ, σε μία προσπάθεια για διαμεσολαβημένη λύση του Παλαιστινιακού. Στον νέο διεθνή ρόλο που ο Λούλα φιλοδοξεί να αναλάβει, χρειάζεται πλέον να αποδείξει τόσο στη χώρα του, όσο και στο εξωτερικό πως τηρεί μία μετρημένη στάση. Εντούτοις, όπως επισημαίνεται και από πλείστες μελέτες, το πολιτεύεσθαι του Λούλα πάντοτε ήταν και στο Παλαιστινιακό, όπως και σε πολλά άλλα θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, επαμφοτερίζον.
Ανάλογα με τα συμφέροντα της Βραζιλίας ή της δικής του εικόνας, ο Πρόεδρος διετύπωνε και όπως κάνει και σήμερα, θέσεις προσωπικές που ήκιστα προσομοιάζουν στις πρωτοβουλίες που τελικά λαμβάνει. Ή πασχίζει να ικανοποιήσει ταυτόχρονα και τις δύο τάσεις -ιδιαίτερα στην τρίτη τούτη θητεία του, κατά την οποία ενδιαφέρεται να αναδείξει στο πρόσωπό του την ενσάρκωση ενός νέου Νέστορα της διεθνούς πολιτικής, έναν παγκόσμιας εμβέλειας και κύρους statesman, σαν τον Νέλσον Μαντέλα, ταγμένου να υπηρετεί και να προάγει τα ιδεώδη της ειρήνης και του ανθρωπισμού. Το Μεσανατολικό για τον Λούλα, όσο προλαβαίνει κιόλας μέσα από τα όργανα του ΟΗΕ, μοιάζει σαν ένα πεδίο που μπορεί να ανακτήσει το κύρος του και γι’ αυτό, εάν χρειασθεί, δε θα διστάσει να μεταβάλει και τη στάση του απέναντι στο Παλαιστινιακό.
