Η όψιμη ανησυχία των ΗΠΑ για τον αφανισμό των αμάχων στη Γάζα από την αιμοδιψή εκδικητικότητα και την πολιτική σκοπιμότητα του Ισραήλ για να επιτύχει, επιτέλους, τον διωγμό των Παλαιστινίων από τα εδάφη τους, δεν οφείλεται σε κανενός είδους φιλευσπλαχνία. Άλλωστε, οι ΗΠΑ είναι σταθεροί σύμμαχοι του ισραηλινού κράτους, που διαφυλάσσει τα στρατηγικά και οικονομικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Όχι, το ξαφνικό ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον έχει καθαρά οικονομικά κίνητρα -ιδίως αφ’ ότου διαπίστωσε πως και το Ιράν, όσο και η δορυφορική του Χεζμπολάχ δεν πρόκειται να κινηθούν στρατιωτικά εναντίον του Τελ Αβίβ- και υποκινείται από τον φόβο μην οι επιχειρήσεις τραβήξουν χρονικά, με κίνδυνο να διαταραχθεί η οικονομική διαδικασία που είχε ξεκινήσει, ιδίως με τις συμφωνίες του Αβραάμ.

Οι οικονομικές ανησυχίες των ΗΠΑ δεν αφορούν μόνον τις προφανείς αναταράξεις στην αγορά πετρελαίου. Το κόστος μίας πολεμικής επιχείρησης στη Γάζα, που θα φέρει αναστάτωση σε όλες σχεδόν τις οικονομικές δραστηριότητες και τις αμερικανικές πρωτοβουλίες για οικονομικο-στρατιωτικές συμμαχίες στην περιοχή, που στόχο έχουν να περιορίσουν την οικονομική επέκταση της Κίνας. Το Πεκίνο, ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς πετρελαίου από την περιοχή, εκμεταλλεύεται τις πληθωριστικές πιέσεις που δυσκολεύουν την ανάπτυξη στην περιοχή του Κόλπου και ιδίως μετά τις συμφωνίες της περασμένης Άνοιξης με το Ριάντ και την Τεχεράνη, και μπορεί να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο, παίρνοντας τα ηνία στην περιοχή από τις ΗΠΑ και ταυτόχρονα να αποσπάσει κι άλλα οικονομικά και γεωστρατηγικά οφέλη.

Μία άλλη σημαντική πηγή ανησυχίας είναι μήπως εξατμισθούν τα πλεονεκτήματα της προσέγγισης των αραβικών κρατών με το Ισραήλ. Χάρις στις συμφωνίες του Αβραάμ καταργούνται οι δασμοί ανάμεσα στα Εμιράτα και το Ισραήλ, ενώ αυξάνονται οι δυνατότητες συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία σε επίπεδο επενδύσεων -ιδίως στην ενέργεια και τις κατασκευές. Μία φειδωλή στάση των αραβικών κρατών όσο διαρκούν οι εκατόμβες των αμάχων στη Γάζα θα επιτείνει τις οικονομικές πιέσεις τόσο στα αραβικά κράτη, όσο και στο ίδιο το Ισραήλ, με αντίκτυπο και στον αμερικανικό παράγοντα, που τόσο έχει ανοιχθεί και με τον πόλεμο που υπέθαλψε στην Ουκρανία.

Και αυτό γιατί, πέρα από τον πρώτο, προφανή λόγο, του πολέμου κατά της Χαμάς, ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η συλλογική τιμωρία που επιβλήθηκε στους Παλαιστινίους στη Γάζα έχει να κάνει με την «απελευθέρωση» βασικών πόρων. Πρώτον, η κατοχήκαι ιδιοποίηση νέων εκτάσεων για περισσότερους οικισμούς εποίκων. Η παλαιστινιακή αντεπίθεση στις 7 Οκτωβρίου σήμανε τη χρυσή ευκαιρία για να διώξουν εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια ανθρώπους από τα σπίτια τους. Όπως και έγινε στη βόρεια Γάζα, με το πρόσχημα  της εκκαθάρισής της από τη Χαμάς. Οι Ισραηλινοί από καιρό έχουν προλειάνει το έδαφος και προϊδεάζουν εμμέσως για μία εξαναγκασμένη μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων στην Αίγυπτο. Ιδίως σε εκείνες τις οικιστικές περιοχές, που ήδη είχαν κατασκευασθεί ως τμήμα ενός μεγάλου επενδυτικού σχεδίου στήριξης στα μικρομεσαία εισοδήματα από την κυβέρνησης του Καΐρου, που όμως η οικονομική κρίση και τα ακριβά ενοίκια, έχουν αφήσει ανεκμετάλλευτα. Επιπλέον, η εγκατάσταση των προσφύγων στην Αίγυπτο, εκτός από τον εφοδιασμό της τοπικής αγοράς εργασίας με εργατικό δυναμικό χαμηλού κόστους, θα μπορούσε να πληρωθεί από τους Ισραηλινούς φορολογούμενους ως μέρος της ευρύτερης υποστήριξης προς την κυβέρνηση του αλ-Σίσι.

Μία κυβέρνηση που ήδη αντιμετωπίζει μία σοβαρή οικονομική κρίση που κινδυνεύει να οδηγήσει τη χώρα στη χρεοκοπία. Κάτι που θα ήταν καταστροφικό, τόσο για το Ισραήλ, όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η κυβέρνηση στο Κάιρο από τη μία έχει στο εσωτερικό της την πίεση από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, από την άλλη είναι πολύ εκτεθειμένη στην Κίνα. Το Πεκίνο με πολύ μεγάλη προθυμία θα μπορούσε να καλύψει το κενό, διεκδικώντας επενδύσεις στους στρατηγικούς πόρους της χώρας (κάτι που αναφέρεται στην έκθεση που συνέταξε το Ινστιτούτο Misgav για την Εθνική Ασφάλεια και τη Σιωνιστική Στρατηγική). Βέβαια, οι Αιγύπτιοι από την πλευρά τους έχουν να αντιμετωπίσουν τα δικά τους οικονομικά προβλήματα. Οι πιέσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, που μεταφράζονται σε δημοσιονομική λιτότητα, ανησυχούν τον αλ-Σίσι, ο οποίος καλείται πιεστικά να υποτιμήσει κι άλλο το νόμισμα, όταν έχει να αντιμετωπίσει κρίσιμες προεδρικές εκλογές μέσα στον Δεκέμβριο.

Ένα άλλο βασικό πόρο, που το Ισραήλ θέλει να βάλει στο χέρι με πρόσχημα τα αντίποινα στη Χαμάς είναι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που εντοπίσθηκαν το 2000 στα ανοιχτά της Λωρίδας της Γάζας και τα οποία είναι ακόμα ανεκμετάλλευτα. Τα κοιτάσματα ανακαλύφθηκαν από τη British Gas Group, η οποία έχει υπογράψει ένα χρόνο πριν μια εικοσιπενταετή συμφωνία διαχείρισής τους  με την Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή. Δηλ. το κομμάτι των Παλαιστινίων που εύκολα μπορεί το Ισραήλ να πιέσει και να διαχειρισθεί. Ήδη, ο πόλεμος 2008-2009 στη Γάζα χρησίμευσε για να εμποδίσει την εκμετάλλευση αυτού του πεδίου και ουσιαστικά να το φέρει υπό τον έλεγχο του Ισραήλ. Η τωρινή επιχείρηση αποσκοπεί εμφανώς να σφραγίσει οριστικά αυτή την κατάσταση μέσω της οικειοποίησης μέρους της Λωρίδας της Γάζας από το Τελ Αβίβ και κατά συνέπεια, τον σφετερισμό των αποθεμάτων του φυσικού αερίου που βρίσκονται στα ανοιχτά της. Ώστε όταν λήξει η σύμβαση την ερχόμενη χρονιά, μπορεί άνετα να γίνει μία άλλη, τελική επιχείρηση, ώστε να εκδιωχθούν εντελώς οι Παλαιστίνιοι από την περιοχή τους και να μείνει το πεδίο ελεύθερο στο Ισραήλ για να εκμεταλλευθεί τούτα τα κοιτάσματα.  Βέβαια, εάν η εξόντωση των κατοίκων της Γάζας υπακούει σε έναν ορθολογικό κανόνα, όμως επέκταση μίας σύγκρουσης δεν φέρει πάντα τα ποθητά αποτελέσματα -ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο του φυσικού αερίου και των διαδρομών του. Ιδίως μετά τη δυναμική που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία στη σχετική αγορά.

Σήμερα, το Ισραήλ είναι καθαρός εξαγωγέας (9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως) και στοχεύει να διπλασιάσει την παραγωγική του ικανότητα τα επόμενα χρόνια. Στόχος του είναι η σύνδεση με τον TAP (Trans-Adriatic Pipeline) μέσω της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου EastMed-Poseidon που θα διέρχεται από Κύπρο και Ελλάδα.  Για τον λόγο τούτο ακόμη κι εν μέσω πολέμου το Ισραήλ μοιράζει αφειδώς άδειες εκμετάλλευσης σε πολλές εταιρείες, όπως η ιταλική ΕΝΙ, η ΒΡ κλπ. Ένα θεμελιώδες έργο επίσης για τις κύριες οικονομίες της γηραιάς ηπείρου και το οποίο κινδυνεύει με σοβαρές καθυστερήσεις εάν επεκταθεί ο πόλεμος. Ο ίδιος κίνδυνος ισχύει και για τον άλλο ισραηλινό αγωγό φυσικού αερίου, αυτόν προς την Τουρκία, από τον οποίο το Ισραήλ εισάγει πετρέλαιο από τον Καύκασο. Διεύρυνση της σύγκρουσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών της ενέργειας, κύριος ωφελούμενος της οποίας θα ήταν, για άλλη μια φορά, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Αλλά το μεγαλύτερο έργο που κινδυνεύει να βαλτώσει λόγω μίας μακροχρόνιας σύρραξης είναι εκείνο που σχετίζεται με τον οικονομικό διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης. Μία φαραωνική εναλλακτική λύση στη Διώρυγα του Σουέζ και στον νέο Κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού (Πρωτοβουλία Belt and Road), που θα απαρτίζεται από  ένα σιδηροδρομικό και θαλάσσιο δίκτυο ικανό να συνδέει την Ινδία με την ΕΕ μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και του Ισραήλ. Ένα στρατηγικό έργο και για τις ΗΠΑ, που στόχο έχει να αποτελέσει κάρφο στα κινεζικά σχέδια και ταυτόχρονα θα διαρρηγνύει και τη συνεργασία και ενότητα των BRICS.

Όλα αυτά είναι σημαντικά έργα, των οποίων η αναγκαιότητα για την αμερικανική και καπιταλιστική τάξη πραγμάτων ωθούν ήδη τα κέντρα τους να συνιστούν στον Νετανιάχου να δείξει επιείκεια και κυρίως σύνεση και να μη συνεχίσει τον πόλεμο. Άλλωστε κι ο ίδιος ο πόλεμος έχει υψηλό κόστος και η οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι αρκετή για το Ισραήλ. Η χώρα πλέον καλείται να πολεμήσει κι όπως συμβαίνει πάντοτε σε συνθήκες σύρραξης, ολόκληρες παραγωγικές δραστηριότητες βρίσκονται σε παύση, λόγω έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, καθώς δεκάδες χιλιάδες έφεδροι συμμετέχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις. Η συνέχιση της στρατιωτικής επιχείρησης θα μπορούσε επομένως να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην οικονομική και πολιτική σταθερότητα του Ισραήλ. Ακόμη και μια στρατιωτική νίκη θα συνέπιπτε με μία κρίση και οι ήδη υπάρχουσες εσωτερικές αντιθέσεις σε μια διχασμένης χώρα -όπως έδειξαν οι διαδηλώσεις του καλοκαιριού- δεν θα αργούσαν να εκδηλωθούν.

Η ύφεση είναι πλέον εμφανής στο Ισραήλ. Η κρίση επηρεάζει τους κορυφαίους τομείς της ισραηλινής οικονομίας όπως οι κατασκευές, ο τουρισμός, η τεχνολογική βιομηχανία. Σχεδόν 360.000 έφεδροι ( 8-10% του εργατικού δυναμικού) της χώρας βρίσκεται στο μέτωπο και η παραγωγή έχει ανασταλεί εν μέσω εκκενώσεων πολλών περιοχών και το κλείσιμο εργοστασίων παραγωγής από τον φόβο επιθέσεων με πυραύλους κλπ. Εάν προστεθεί και το αναγκαστικό κλείσιμο σχολείων κι οι μετακινήσεις κατοίκων λόγω της κήρυξης εμπόλεμης κατάστασης, υπολογίζεται πως πάνω από 400 χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται εκτός των χώρων παραγωγής. Αν συγκρίνουμε αυτό που συμβαίνει σήμερα με τα γεγονότα του 2014, διαπιστώνουμε πως  ο αριθμός των εφέδρων που κινητοποιήθηκαν για 9 χρόνια ήταν σαφώς χαμηλότερος από τους σημερινούς αριθμούς. Μολαταύτα, οι  50 και πλέον  ημέρες στρατιωτικής επιχείρησης προκάλεσαν σημαντική επιβράδυνση στην ισραηλινή οικονομία και η κρίση συνεχίζεται. Εκτιμάται πως ο πόλεμος, που στοιχίζει 260 εκατ. δολάρια την ημέρα, θα εξαφανίσει το 10% του ισραηλινού ΑΕΠ. Οι ανθρώπινες απώλειες κι η περαιτέρω επιβράδυνση της οικονομίας θα διάβρωνε τη σημερινή υποστήριξη της κοινής γνώμης στον πόλεμο και οι αρνητικές επιπτώσεις θα ήσαν περισσότερες από τον θετικό αντίκτυπο.

Πολλοί τομείς της ισραηλινής καπιταλιστικής οικονομίας δεν κοιμούνται ήσυχοι, όπως αποδεικνύεται από πολυάριθμες δηλώσεις και κριτικές που διατυπώθηκαν τις τελευταίες ημέρες ανοιχτής κριτικής για τις ενέργειες της κυβέρνησης. Για παράδειγμα, στον κατασκευαστικό τομέα, οι Παλαιστίνιοι εργάτες δεν μπορούν να βρουν δουλειά και γνωρίζουμε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το  χαμηλού κόστους αυτό εργατικό δυναμικό στην ανάπτυξη του Ισραήλ. Στην περίπτωση αυτή οι λόγοι της οικονομίας συγκρούονται με αυτούς του πολέμου, η αντικατάσταση του παλαιστινιακού εργατικού δυναμικού δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν μπορεί να γίνει γρήγορα, εξ ου και το κλείσιμο της συντριπτικής πλειονότητας των εργοταξίων και των πολυάριθμων δραστηριοτήτων στον τομέα της παροχής υπηρεσιών.

Το ίδιο ισχύει και για την τουριστική βιομηχανία του Ισραήλ, που έχει συρρικνωθεί κατά 76% από την έναρξη της σύρραξης. Με τον συνεχιζόμενο πόλεμο, τα οργανωμένα ταξίδια έχουν ακυρωθεί εδώ και αρκετό καιρό και η απέλαση των Παλαιστινίων εργατών οδηγεί στην παράλυση αυτών των πολύ σημαντικών δραστηριοτήτων στην ισραηλινή οικονομία. Εδώ θα πρέπει να προστεθεί κι άλλος ένας παράγοντας -όσο παράδοξος κι εάν φαίνεται. Με τον πόλεμο δυσκολεύει και η αυστηρή τήρηση των θρησκευτικών παραδόσεων και ιεροτελεστιών των Ισραηλινών. Μία πρακτική που αποτελεί την συγκολλητική ουσία για μεγάλο μέρος της κοινωνίας, αλλά και της ίδιας της κυβέρνησης, η οποία βασίζεται ακριβώς στη στήριξη των σιωνιστικών και υπερορθόδοξων κομμάτων. Άλλος σημαντικός παράγοντας που θα παίξει ρόλο είναι και η κατάθλιψη και τα μετατραυματικά στρες του πολέμου που θα σαρώσουν μετά το πλήγμα της Χαμάς και της διενέργειας ενός πολέμου ακόμη πιο κοντά στα σπίτια των Ισραηλινών. Η σύγκρουση θα αφήσει μία πληγή στην κοινωνία που δύσκολα θα κλείσει.

Ο μόνος τομέας που χαίρεται από τον πόλεμο είναι ο στρατός και οι άλλες δραστηριότητες της βιομηχανίας που συνδέονται με τον πόλεμο. Τομείς που βλέπουν ήδη πολύ μακρύτερα από τα άμεσα και οφέλη της εκκαθαριστικής επιχείρησης. Γιατί, τα επόμενα χρόνια τα οπλικά συστήματα που σήμερα χρησιμοποιούνται στη σφαγή της Γάζας  και διαφημίζονται για την ακρίβεια κι αποτελεσματικότητά τους, αύριο θα έχουν απήχηση σε μια τεράστια διεθνή αγορά. Βέβαια, η άνθιση σε τούτον τον τομέα είναι μερική και δεν είναι ενδεικτική για το σύνολο της οικονομίας, την οποία δεν επαρκούν για να αναζωογονήσουν, ιδίως όταν αυτή βρίσκεται ήδη σε ύφεση και με αμέτρητες δραστηριότητες σε στάση.

Διατυπώνεται πλέον στην εξέλιξη του πολέμου ακόμη ένα αποφασιστικό ερώτημα δίπλα στο πόσο θα διαρκέσει αυτός ο πόλεμος: ποιο θα είναι το κόστος του για το Ισραήλ; Ακόμη και οι ΗΠΑ αργά ή γρήγορα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το εσωτερικό μέτωπό τους:  υπάρχουν πολυάριθμες διαμαρτυρίες, περιλαμβανομένης και της αμερικανικής εβραϊκής κοινότητας, ενάντια στην υποστήριξη του Μπάιντεν στο Ισραήλ. Ο θάνατος πάνω από 14.000 αμάχων και τόσων παιδιών, συνοδεύεται με την ανησυχία στρατιωτικών κύκλων για την σπατάλη τόσου υλικού της αμερικανικής βοήθειας -καθώς όπως τεκμαίρεται κι από τα γεγονότα στο θέατρο του πολέμου, ακόμη και οι μαζικοί βομβαρδισμοί δεν στάθηκαν ικανοί να εξαλείψουν τη Χαμάς και να μειώσουν την παλαιστινιακή αντίσταση. 

Μπορεί οι  ΗΠΑ να ενέκριναν άλλο ένα σημαντικό πακέτο στρατιωτικής βοήθειας στο Ισραήλ, ταυτόχρονα ζήτησαν από την κυβέρνησή του να μην διανείμει ελαφρά όπλα σε εποίκους -μετά τις τεκμηριωμένες δολοφονίες Παλαιστινίων αμάχων και μετά την έκκληση 100 Δημοκρατικών βουλευτών στον Μπάιντεν να προστατεύσει τους Παλαιστίνιους πολίτες. Η αμερικανική κοινή γνώμη διχάζεται όλο και περισσότερο, ενώ και στο Κογκρέσο έχουν αρχίσει οι διαφωνίες ανάμεσα στους υποστηρικτές του πολέμου στην Ουκρανία ή το Ισραήλ, με όσους θεωρούν πως προτεραιότητα είναι η στήριξη της Ταϊβάν και η πολιτική ενάντια στην Κίνα.

Το θέμα πάντως είναι πως η καπιταλιστική οικονομία, που όπως πάντα  βασίζεται στον πόλεμο μπορεί να προωθήσει τα κερδαλέα σχέδια και τα συμφέροντά της, είναι σήμερα σε θέση να υποστηρίξει πολλαπλά μέτωπα; Και κυρίως μπορεί έγκαιρα να αποσύρει τα πολεμοχαρή και πρόθυμα όργανα των σχεδίων του, προτού αιματοκυλίσουν και καταστρέψουν με την τύφλωση του μίσους τους μεγάλα τμήματα της ανθρωπότητας; Θα μπορέσει ο οικονομικός παράγοντας να πραΰνει το στρατιωτικό αμόκ, είναι το συμφέρον ισχυρότερο από την εκδίκηση και τον ρατσισμό;