Με νέες δηλώσεις έρχεται ξανά στο προσκήνιο η γνωστή βυζαντινολόγος και ιστορικός Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Η 97χρονη ακαδημαϊκός (για ακόμα μια φορά) αναφέρθηκε στον κρυμμένο, ακόμα για εμάς, τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος σύμφωνα με την ίδια βρίσκεται στη Βεργίνα και όπως θα πει «είμαι σίγουρη για αυτό»!

Το πώς βέβαια, είναι τόσο σίγουρη η ιστορικός για την τοποθεσία, αν και θα δώσει παρακάτω τρία επιχειρήματα (για την ακρίβεια τη γνώμη της είπε) δεν μας τόνισε η κα. Αρβελέρ και εξηγούμαι ευθύς.

Πριν αναφέρω τις δηλώσεις της ιστορικού περί τοποθεσίας του τάφου του Μεγκάλεξ (ναι ναι, του Μ. Αλεξάνδρου εννοώ) θα ήθελα να τονίσω – ως μια ταπεινή αρχαιολόγος που είμαι, χωρίς τις περγαμηνές και τους τιμητικούς τίτλους της κα. Αρβελέρ – το εξής απλό:

Πώς μπορεί κάποιος να είναι σίγουρος σχετικά με μια θεωρία και λίγα ιστορικά στοιχεία; Και πόσο μάλλον, ένας επιστήμονας όπως είναι η κα. Αρβελέρ (ιστορικός, όχι αρχαιολόγος); Πώς μπορεί να δηλώνει αυτό το πράγμα, χωρίς απτές αποδείξεις, παρά μόνο με ατεκμηρίωτες θεωρίες; Εφόσον από τις ιστορικές πηγές και τα στοιχεία που έχουμε έως και σήμερα, εάν-το τονίζω-εάν βρεθεί κάποια στιγμή ο τάφος του Μακεδόνα, σύμφωνα με αυτές τις πηγές που διαθέτουμε, θα βρίσκεται κάπου στο κέντρο της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου.

Ωστόσο, δεν θα ήθελα να σταθώ στην πιθανή τοποθεσία του τάφου-που εδώ που τα λέμε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει βρεθεί στο παρελθόν και λόγω μεγάλης καταστροφής να μην αναγνωρίστηκε ή αναγνωρίζεται έως και σήμερα. Ερωτήματα αναπάντητα, καθώς δεν διαθέτουμε απτές αποδείξεις (για εμάς το λέω, όχι την κα. Αρβελέρ).

Ας δούμε λοιπόν τα τρανταχτά επιχειρήματα της ακαδημαϊκού:

Όταν ο Ανδρόνικος μίλησε για τον Φίλιππο, του είπα “Βρε Μανόλη”, με τον οποίο ήμουνα φίλη, “πώς είναι δυνατόν άγαλμα βασιλέως βασιλεύοντος, δηλαδή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, να είναι μέσα σε τάφο;”. Γιατί το βρήκε το ελεφαντοστούν άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα στον τάφο, τον λεγόμενο του Φιλίππου. Και ο Ανδρόνικος μου απάντησε “βρε Ελένη, ο Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια. Τελεία και παύλα”.

Ε, ούτε με ένοιαξε. Έκανα τις δουλειές μου στο Βυζάντιο. Όταν βρήκανε την Αμφίπολη και ψάχνανε στην Αμφίπολη τον τάφο του Αλεξάνδρου, αναρωτήθηκα γιατί, εφόσον είναι στην Αλεξάνδρεια, τον ψάχνετε; Λοιπόν, όλα τα κείμενα, και είναι καμιά εικοσαριά, αναφέρονται για τον τάφο του Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια. Όλα είναι τουλάχιστον δύο-τρεις αιώνες μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου.

Σαν ιστορικός που είμαι, έπιασα τα κείμενα αυτά και είδα ότι το ένα σχεδόν αντιγράφει το άλλο και, εφόσον τον ζητάνε στην Αμφίπολη, σκέφτηκα ίσως να ψάξουμε μήπως είναι αλλού.

Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ: Θαμμένος στη Βεργίνα ο Μέγας Αλέξανδρος https://t.co/nPlpmKUUYX pic.twitter.com/U6QvxyrpHb

— ΕΛΛΑΔΑ 24 (@ellada24) December 19, 2023

Ιδού τα επιχειρήματά μου:

–Αγαλμάτιο του Αλεξάνδρου μέσα στον τάφο του Φιλίππου, βασιλεύς βασιλεύων εν τάφω. Νομίζω ότι είναι σπάνιο πράγμα.
-Στη ζωφόρο του τάφου του λεγόμενου του Φιλίππου, στο κέντρο βρίσκεται ο Αλέξανδρος, έφιππος, στεφανωμένος τελείως με βασιλικό τρόπο […] Στη ζωφόρο ο Αλέξανδρος είναι στη μέση μιας παραστάσεως κυνηγίου και στις γωνιές είναι κυνηγοί με καπέλα, τα οποία είναι περσικά. Άρα η εικονογράφηση αυτή είναι μετά (την εκστρατεία), άρα δεν μπορεί να είναι του Φιλίππου.
-Επάνω στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου υπάρχει ένας Σάτυρος και ένας Διόνυσος. Από πού και ως πού και γιατί; Και γιατί στον Αλέξανδρο; Εξηγούμαι: Ο Αρριανός γράφει ότι όταν ο Αλέξανδρος έφτασε μπρος στην Τύρο, βρήκε τέτοια αντίσταση που ήταν έτοιμος να την εγκαταλείψει. Και το βράδυ, λέει στον ύπνο του βλέπει έναν Σάτυρο και ως μαθητής του Αριστοτέλη, κατάλαβε Σά-Τυρος. Μένει και παίρνει την Τύρο.

Μετά, όταν πια κατέκτησε τον κόσμο και σχεδόν τρελάθηκε, έστειλε διαταγή στην Ελλάδα να τον κάνουν Θεό, όπως τον είχαν κάνει οι Αιγύπτιοι για τον Άμμωνα. Οι μεν Λακεδαιμόνιοι είπανε, αφού θέλει να γίνει θεός, ας τον κάνουμε, να ξεμπερδεύουμε. Οι Αθηναίοι όμως άρχισαν ολόκληρη κουβέντα και επειδή κάποιος από τους φίλους του Αλεξάνδρου τούς είπε ότι όποιος κρατάει τον ουρανό χάνει τη γη, φοβήθηκαν μη χάσουν τον τόπο τους, και τον κάνανε τι; Τον κάνανε Διόνυσο. Και τότε ο Διογένης ο Κυνικός βγήκε στην αγορά και φώναζε: “Αν κάνετε αυτόν Διόνυσο, εμένα να με κάνετε Σέραπη. Άρα, έχομε Διόνυσο και Σάτυρο στο νεκροκρέβατο, που δεν μπορεί ποτέ να είναι του Φιλίππου. Δεν υπάρχει κανένας λόγος και εξηγώ για ποιους λόγους είναι στο νεκροκρέβατο του Αλεξάνδρου. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά.

Επιχειρήματα σίγουρα δεν είναι – γνώμες ναι, θα μπορούσαμε να τις πούμε. Δεν υφίσταται αρχαιολογικό-επιστημονικό επιχείρημα το γεγονός, ότι εφόσον βρέθηκε μέσα στον τάφο αγαλματίδιο του Μ. Αλεξάνδρου, άρα ο τάφος ανήκει σε αυτόν. Διότι, με την ίδια λογική, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι ο τάφος στη Βεργίνα όντως ανήκει στον Φίλιππο Β’, αφού μέσα του βρέθηκαν επίχρυσες κνημίδες, οι οποίες είχαν μια σημαντική διαφορά μεταξύ τους (σημ. ο Φίλιππος ήταν κουτσός και γι’ αυτό το λόγο υπάρχει διαφορά μεγέθους μεταξύ των δύο κνημίδων). Αυτό γιατί δεν το ανέφερε, για παράδειγμα, η κα. Αρβελέρ; Δεν είναι επιχείρημα;

Επιπλέον (και σταματώ το υπόσχομαι), σημαντική ιστορική πηγή που αναφέρει, ότι ο Μ. Αλέξανδρος θάφτηκε με τα αιγυπτιακά έθιμα, είναι αυτή του Κούρτιου («Ιστορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου» στα λατινικά: Historiae Alexandri Magni- 1ος αιώνας). Ωστόσο, γιατί δεν το ανέφερε η κα. Αρβελέρ στη βιβλιογραφία;

(Όλες οι ιστορικές πηγές που έχουμε στα χέρια μας αναφέρουν, ως τελικό τόπο ταφής του Μακεδόνα την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου – δες Πτολεμαίο που πήρε το λείψανό του, το μετέφερε αρχικά στην Μέμφιδα, ύστερα έχτισε ένα μαυσωλείο, αργότερα ο γιος τους (Πτολεμαίος και αυτός) έχτισε δεύτερο μαυσωλείο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας για τον ίδιο, τον πατέρα του και τον Μ. Αλέξανδρο και αυτή ήταν και η τελευταία τοποθεσία του Μακεδόνα).

Πολλά τα παραδείγματα, αλλά δεν θα μείνουμε σε αυτά, ούτε βέβαια θα τα αναλύσουμε. Πολλοί είναι δε οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι που πιστεύουν, ότι ο τάφος στη Βεργίνα δεν ανήκει ούτε στον Φίλιππο Β’ ούτε στον Μέγα Αλέξανδρο. Οι θεωρίες και οι γνώμες πολλές. Κανένας όμως επιστήμονας δεν μπορεί να μιλάει για σιγουριά, εφόσον δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, πηγές που το αναφέρουν απόλυτα στο σύνολό τους, σωζόμενη στρωματογραφία και τα λοιπά.

Ωστόσο, η κα. Αρβελέρ δεν είναι η πρώτη φορά που κάνει τέτοιες δηλώσεις:

-Το μακρινό 2014 και αφού έχει ανακαλυφθεί μνημείο στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, η κα. Αρβελέρ είχε δηλώσει, ότι ο τάφος του Μ. Αλεξάνδρου βρίσκεται στη Βεργίνα:

-Αλλά και τον Μάιο του 2019 η κα. Αρβελέρ θα πει τα ίδια:

Ο Μανόλης Ανδρόνικος τα λέει όλα. Ωστόσο, ήταν πεπεισμένος, ότι ο Αλέξανδρος είναι στην Αλεξάνδρεια. Συνεπώς τον απέκλεισε. Ενώ σε όλα λέει: “Ο θώρακας είναι ο ίδιος που φοράει ο Αλέξανδρος στο περίφημο ψηφιδωτό της Πομπηίας”. Το μόνο που δεν έκανε ο Ανδρόνικος, αλλά δεν ήταν ιστορικός, έπρεπε να κοιτάξει τα κείμενα, που λένε πως είναι ταμένος. Εκεί σας λέω πως όλα είναι τρεις αιώνες μετά.

Ελένη Αρβελέρ: «Σοβαρό πνευματικό ολίσθημα» η κατάργηση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού

Υπάρχουν κάποια κενά έρευνας γύρω από τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας. Το μόνο επιχείρημα σε αυτούς που λένε πως δεν είναι ο Αλέξανδρος, είναι θέμα ηλικίας του σκελετού. Ξέρουμε πολύ καλά πως η ηλικίας κυμαίνεται σε ένα σκελετό. Το αδιάψευστο είναι το DNA.    

Πώς όμως αντέδρασε ο κόσμος στο άκουσμα των λεγομένων της κα. Αρβελέρ; Ας δούμε μερικές αναρτήσεις χρηστών στο X (πρώην Twitter), οι οποίοι από ότι φαίνεται «δεν την λυπήθηκαν» και δεν «χάιδεψαν αυτιά»:

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι, που συγχέουν τις δηλώσεις περί τάφου του Μεγκάλεξ με τη σχέση της με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς και με τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις της χώρας…:

Η παραπάνω ανάρτηση δεν είναι άλλη από τις δηλώσεις που είχε κάνει η ακαδημαϊκός για τον Κυριάκο Μητσοτάκη το 2020: «Ο Μητσοτάκης φέρεται αυτή τη στιγμή σαν πατριώτης, σαν γνώστης των πραγμάτων και σαν υπεύθυνος μιας ομάδας υπεύθυνης. Δεν μπορούσαμε ίσως να βρούμε καλύτερο ηγέτη».

Εν τέλει, λέτε να ζει ο Αλέκος και μάταια να ψάχνουμε τον τάφο του;

Απάντησέ μας γοργόνα, «Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;»

(και κάπου ακούστηκε αχνά: «Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει»).