Την καλησπέρα μου σε όλες τις απελπιστικά αγανακτισμένες υπάρξεις,
Στην τρίτη γυμνασίου η κυρία Μαρία μια 60χρονη κοκκινομάλλα με μαλλί λάχανο και μυτερά τακούνια, στην προσπάθειά της να μας αποδείξει τη σπουδαιότητα της ελληνικής, μας παρουσίασε έναν αγγλοελληνικό λόγο του Ξενοφώντα Ζολώτα, που υπήρξε μακράν καλύτερος οικονομολόγος απ’ ό,τι πολιτικός, γι’ αυτό και δεν τον θυμάται καμία μας ως τέτοιον σήμερα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Ζολώτας υπήρξε ο Λουκάς Παπαδήμος της εποχής του, μιας και τον αγγλοελληνικό λόγο του τον απηύθυνε μπροστά στο ΔΝΤ. Η ομιλία του Ζολώτα μου είχε φανεί απελπιστικά βαρετή, αλλά με είχε συγκινήσει τότε η προσπάθεια της κυρίας Μαρίας να μας αποδείξει πως η γλώσσα μας μιλιέται παντού, και πως θα μπορούσαμε να φτιάξουμε έναν αγγλικό λόγο χρησιμοποιώντας μόνο ελληνικές λέξεις. Χρειάστηκε μία πενταετία και ένα περασματάκι απ’ την εξωκοινοβουλευτική αριστερά για να καταλάβω πως ο λόγος του Ζολώτα ήταν ελληνικός όχι επειδή κατάφερνε να ενσωματώσει το εθνικό στοιχείο σε μια ξένη γλώσσα, αλλά επειδή ήταν εντελώς κενός νοήματος. Πρόκειται για μια ομιλία που χρησιμοποιεί ελληνικές λέξεις προκειμένου να μην πει τίποτε απολύτως.
Χρειάστηκαν άλλα πέντε χρόνια, άπειρες γυναικοκτονίες, κρατικές δολοφονίες, ρατσιστικά εγκλήματα και μια εντελώς και απολύτως συγκλονιστική ομιλία για να πειστώ πως η γλώσσα έχει πεθάνει προ πολλού και πως τα βασικά αφηγήματα έχουν πλήρως αποδομηθεί. Οι λέξεις έχουν διαφθαρεί όσο και τα άτομα που τις εκφέρουν. Τα ελληνικά αποτελούν διάλεκτο που έπαψε να μιλάει την αλήθειά της, γιατί εκφέρεται πρώτα από έδρανα και οθόνες και μετά από την καθεμιά μας. Μεσολαβεί η διαφθορά στην ομιλία τους. Κι έτσι όταν άκουσα την Μαρία Καρυστιανού, τη μητέρα ενός από τα θύματα του εγκλήματος στα Τέμπη να μιλάει κατάλαβα πως οι μόνο οι νεκρές γλώσσες επανέρχονται στη ζωή μόνο στιγμιαία, αστραπιαία και τόσο εκκωφαντικά. Η Μαρία Καρυστιανού με άφησε να ελπίζω πως μια γυναίκα μπορεί να αναστήσει μια γλώσσα. Αρκεί η αλήθειά της για να ξυπνήσουν οι λέξεις.
Αν θα μπορούσα να περιγράψω αυτή την ομιλία σαν κίνηση θα έλεγα πως οι λέξεις ήταν βέργες κυρτές και πως η Μαρία Καρυστιανού, τις λύγισε μία-μία απ’ την ανάστροφη αποκαθιστώντας το νόημά τους. Κι έτσι έννοιες όπως: ευθύνη, ρίσκο, λογοδοσία, διαφθορά, διαφάνεια, συγκάλυψη, έγκλημα, ασφάλεια, κίνδυνος, συγγνώμη, κατάντια, πρωτόκολλο, διαδικασία, ενσυναίσθηση, δημοκρατία, καημός και αξιοπρέπεια, ήρθαν στα ίσα τους. Και αν μπορούσα να ορίσω το αφηγηματικό σημείο στο οποίο πραγματώθηκε αυτή η ομιλία, θα το εντόπιζα μετά τη νέμεση και λίγο πριν την τίσιν. Οι εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων που καθόταν απέναντί της κατά τη διάρκεια της ομιλίας της συμπεριφέρονταν σαν να της παραχωρούν τον λόγο. Δεν κατάλαβαν στιγμή πως δεν μιλούν την ίδια γλώσσα με κείνη.
«Δεν αισθάνομαι καθόλου άνετα που βρίσκομαι εδώ. Ίσως γιατί πρέπει να μιλήσω για ένα πολύνεκρο έγκλημα αλλά δεν βρίσκομαι στην αίθουσα ενός δικαστηρίου, αλλά ενώπιον βουλευτών οι οποίοι θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα παραπεμφθούν οι ένοχοι υπουργοί στη δικαιοσύνη ή όχι. Αυτό είναι μη κατανοητό και ύποπτο», είπε αναφερόμενη στην αδιαφάνεια της διερευνητικής διαδικασίας. «Γι αυτό σας λέω ότι πολλές φορές αυτά που άκουσα εδώ με έκαναν να ντρέπομαι με έκαναν να θέλω να αλλάξω χώρα», συμπλήρωσε λίγο αργότερα. Η Μαρία Καρυστιανού κατέδειξε την πολιτική και δικαστική διαφθορά σε σχέση με το έγκλημα στα Τέμπη, την εργαλειοποίησή του, την απόκρυψη της δικογραφίας, τη σκύλευση των νεκρών, την αλλοίωση των τεκμηρίων στον τόπο του εγκλήματος και την υποκρισία των πολιτικών εκπροσώπων. Απέδειξε τη διάβρωση της δημοκρατίας. Μίλησε την αλήθεια στον τόπο του ψέματος και με άφησε να πιστεύω πως πριν οικοδομήσουμε το δικό μας αντι-αφήγημα οφείλουμε να επαναδιαπραγματευτούμε την ίδια την έννοια της γλώσσας και να αναστήσουμε συλλογικά τη γλώσσα της αλήθειας.
Απ’ την πιο εμπόλεμη βαλκάνια χώρα
Για το Κοσμοδρόμιο
Η Γειτόνισσα
