Το ότι το Πανεπιστήμιο, σαν χώρος διακίνησης ιδεών και πρωταρχικός σταθμός στην ατομική πλέον κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση των νέων, αποτελεί έναν κομβικό κρίκο στην πάλη για ηγεμονία, τόσο του Κράτους-Δύναμη, όσο και των πολιτικών δυνάμεων, το γνωρίζει πολύ καλά το ισπανικό ακροδεξιό κόμμα Vox. Συνεπώς διόλου τυχαία είναι η επίθεση που εξαπέλυσε-από τις ΗΠΑ μάλιστα και πλάι στον Ντόναλντ Τραμπ- ο ηγέτης του Σαντιάγο Αμπασκάλ στον θεσμό και τη λειτουργία του Πανεπιστημίου.

«Τα παλιά πανεπιστήμια, όπως η Σαλαμάνκα, η Μπολόνια ή το Χάρβαρντ, που σχεδιάστηκαν για να διευρύνουν τον πολιτισμό, έχουν σήμερα μετατραπεί σε μηχανές λογοκρισίας, καταναγκασμού, κατήχησης ή αντισημιτισμού. Θέλουμε τα πανεπιστήμια να είναι ναοί γνώσης, ελευθερίας της σκέψης, μετάδοσης της γνώσης και δεν θέλουμε διαταραγμένους κομισάριους που επινοούν ‘γένη’, που διαστρέφουν την αθωότητα των ανηλίκων, που ξαναγράφουν την ιστορία ή που προωθούν εγκληματικές ιδεολογίες. Αν χθες τα πανεπιστήμια ήταν ένας χώρος ελευθερίας ενάντια στον αυταρχισμό της εξουσίας, σήμερα, δυστυχώς, είναι η αιχμή του δόρατος του ολοκληρωτισμού που έρχεται. Έχουν κηρύξει πόλεμο στην κοινή λογική, στην αλήθεια, στη γλώσσα και στη βιολογία», διακήρυξε ο Αμπασκάλ από την Ουάσιγκτον, όπου συμμετείχε (μαζί με τους Τραμπ και τον Αργεντινό πρόεδρο Χαβιέρ Μιλέι) στη Διάσκεψη Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC).

Το μήνυμα του Αμπασκάλ δεν διαφέρει και πολύ από τα συνθήματα που διατρέχουν και είναι κοινά στη ρητορεία που χρησιμοποιεί η αμερικανική ακροδεξιά εδώ και δεκαετίες για να μαυλίσει το μεγάλο πλήθος και να προωθήσει ένα από τα βασικά επιχειρήματα στην οπλοθήκη τους στη μάχη για τη συντηρητικοποίηση και τον φανατισμό της κοινωνίας. Είναι το επιχείρημα που διατείνεται πως  τα πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι ελιτίστικες λέσχες, κυριευμένες από την Αριστερά. Με αποτέλεσμα να προωθούν μια καθολική κι ενιαία προοδευτική σκέψη, να επιβάλλουν τη συζήτηση για τη φυλή και το φύλο, μεταξύ άλλων. Κάτω από τις επευφημίες του πλήθους, ιδίως στις αποστροφές του λόγου του που αναφέρονταν στις «εγκληματικές ιδεολογίες» και τη «βιολογία», ο Αμπασκάλ έστρεψε τα βέλη του και ενάντια στο ισπανικό Πανεπιστήμιο, μεταφράζοντας στη γλώσσα του ακόμη μία πρακτική που ακολουθούν για το φιλελεύθερο πανεπιστήμιο και τις ιδέες του οι ακροδεξιοί και λαϊκιστές ηγέτες και σε άλλα μέρη του πλανήτη-μέχρι την Ινδία. Φυσικά, ο Αμπασκάλ στον λόγο του της 26ης Φεβρουαρίου δεν αυτοσχεδίασε, ούτε απλώς μιμήθηκε την επιχειρηματολογία των ομογάλακτών του και «δοκιμασμένων» στην πράξη ηγετών. Το μήνυμά του συντάσσεται με την κοινή γραμμή της ακροδεξιάς παράταξης που βλέπει στο πανεπιστήμιο την πεμπτουσία της εξειδικευμένης γνώσης, που αντιμάχεται τον κοινό νου και τις παραδεδεγμένες πεποιθήσεις για τον κόσμο, τη θρησκεία, τους ρόλους των φύλων. Για τους ακροδεξιούς και τους λαϊκιστές, η προϊδεασμένη από τις «προοδευτικές» πεποιθήσεις έρευνα, ευθύνεται για τις «ψευδοθεωρίες» για την κλιματική αλλαγή. Είναι το πανεπιστήμιο εκεί όπου επωάζονται οι μελέτες για το φύλο, την κουλτούρα woke κ.λπ. Για αυτούς τους αυτοσχέδιους πολιτικούς και αυτόκλητους κλητήρες, οι ίδιοι ως φορείς του κοινού νοός είναι όλοι τους in se ειδικοί  και η a priori γνώμη τους για την κλιματική αλλαγή αξίζει το ίδιο με αυτή ενός ερευνητή που μελετά το θέμα και τα μοντέλα εξέλιξής του εδώ και 20 χρόνια. 

Η αντίδραση του πρύτανη της Σαλαμάνκα , που τον χαρακτήρισε «ανεύθυνο και αδα» για τον Αμπασκάλ ηχεί ως έπαινος και όχι ως κατηγορία, ως απόδειξη των αιτιάσεών του και όχι ως διάψευσή τους. Σύμφωνα με τον Σέρχιο Γκαρθία Μαραγίνιο, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο της Ναβάρα, «υπάρχει ένα διεθνές επιχείρημα το οποίο στη συνέχεια εφαρμόζεται στο εκάστοτε τοπικό πλαίσιο, αλλά επίσης  υπάρχουν αντίστοιχες συναντήσεις, ανταλλαγές εγγράφων». Όπως τονίζει επίσης ο Λουΐς Μίγιερ, επιστήμονας στο Ινστιτούτο CSIC «αυτά τα φαινόμενα είναι γραμμικά, δεν πηγαίνεις από το μηδέν σε ένα τέτοιο βίαιο επιχείρημα».

Η αμερικανική ακροδεξιά  εδώ και πολλές δεκαετίες αποδύεται σε μία σφοδρή επίθεση ενάντια σε ορισμένα πανεπιστημιακά κέντρα της χώρας, τα οποία συνήθως έχουν αποτελέσει τον φάρο για ορισμένες προοδευμένες απόψεις και την κοιτίδα για κάποια ξεχωριστά κοινωνικά κινήματα. Ένα πρόσφατο αποκορύφωμα αυτής της επίθεσης ήταν η φίμωση -όχι απλά λογοκρισία- και οι ουσιαστικές προγραφές και διωγμοί φοιτητών και καθηγητών, που τόλμησαν να εκφράσουν αμφιβολίες για τη δυσανάλογη ισραηλινή απάντηση στην ιταμή επίθεση της Χαμάς και ψέλλισαν κάτι για την επερχόμενη γενοκτονία εναντίον των Παλαιστινίων. Ακρότητες όπως η δημοσίευση φωτογραφιών όσων υπέγραψαν ψηφίσματα κατά της σιωνιστικής παρέκκλισης ή το στρεψόδικο επιχείρημα της πλαστογραφίας που ώθησε στην παραίτηση την (μαύρη) καθηγήτρια Κλοντίν Γκαίη.

Διόλου τυχαίο πως στο ακροδεξιό στόχαστρο ιδίως βρέθηκαν τα μεγάλα πανεπιστήμια, τα οποία οι Αμερικανοί ακροδεξιοί θεωρούν πως είναι εκκολαπτήρια της πλαστογραφημένης πολιτικής της συναίνεσης και του politically correct. Άλλωστε σε αυτά τα ιδρύματα, κατά τους ίδιους, έχουν το καταφύγιό τους δύο από τους κύριους αντιπάλους τους: οι «ελίτ» και οι προοδευτικοί. Η Αμερικανική Ένωση Καθηγητών Πανεπιστημίου (AAUP) και η Αμερικανική Ομοσπονδία Δασκάλων (AFT) εξηγούν πως μία μεμονωμένη απόχρωση της ακροδεξιάς αντίδρασης έχει καταντήσει να γίνει θεσμός στις ΗΠΑ, όπου ο Τραμπισμός,  που χρησιμεύει ως αναφορά για το Vox, έχει επικρατήσει ως θεσμικό πλαίσιο και σε όσες Πολιτείες ασκεί τη διακυβέρνηση έχει προχωρήσει από τη ρητορική στη δράση. Σύμφωνα με το κείμενο της έκθεσης, οι δεξιοί υπερσυντηρητικοί νομοθέτες συνεχίζουν να εξαπολύουν συντονισμένη επίθεση στα δημόσια κολέγια και πανεπιστήμια με νομοθεσίες που υπονομεύουν την ακαδημαϊκή ελευθερία, χαλαρώνουν την επιχειρηματολογία στις τάξεις και  επιβάλλει κομματικές ατζέντες στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επί του παρόντος, έχουν εισαχθεί τουλάχιστον 57 τέτοια νομοσχέδια σε 23 πολιτείες. Οι κορυφαίες κατηγορίες και τάσεις περιλαμβάνουν νομοσχέδια για: περιορισμό της εκπαίδευσης σχετικά με τη φυλή, το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, μειώνει τη χρηματοδότηση για προγράμματα που αφορούν τη διαφορετικότητα, την ισότητα και την ένταξη και βάζει τέλος στη μονιμότητα των καθηγητών -για ευνόητους λόγους. «Οι λεκτικές επιθέσεις γίνονται νόμοι» συμπεραίνει η έκθεση.

Αλλά να υπενθυμίσουμε πως και στην Ουγγαρία, όπου κυβερνά η ακροδεξιά του Βίκτορ Όρμπαν, θιασώτη του Τραμπισμού και ορκισμένου εχθρού της ελεύθερης πανεπιστημιακής έκφρασης και του… Σόρος, απαγορεύονται οι σπουδές φύλου στην ανώτερη εκπαίδευση. Ενώ το άλλο μεγάλο παράδειγμα για την ακροδεξιά ανατροπή στο πανεπιστήμιο αποτελεί η σημερινή Αργεντινή, που πλέον αποτελεί άλλο ένα τρανταχτό  παράδειγμα για τον διεθνιστικό χαρακτήρα του ακροδεξιού-λαϊκιστικού κινήματος και του τρόπου με τον οποίο επαναλαμβάνονται τα επιχειρήματα και οι ενέργειες. Ο  πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι έχει χαρακτηρίσει τα δημόσια πανεπιστήμια ως «κέντρα κατήχησης» και συμπεριέλαβε στο νομοσχέδιο -ταφόπλακα για το δημόσιο κράτος και τις ελευθερίες Omnibus αρκετά μέτρα ενάντια στα ιδρύματα και τον δημόσιο χαρακτήρα τους, κόβοντας χρηματοδότηση και ανοίγοντας την πόρτα στην επιβολή διδάκτρων. Μία πολιτική, που εάν συνδυασθεί με τα μέτρα του σχολικού voucher, προλειαίνει το έδαφος για την πλήρη ιδιωτικοποίηση και ταξική διαφοροποίηση της εκπαίδευσης και την αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων και των διακρίσεων κάθε είδους.

Στην ίδια την Ισπανία, από το 2019 ήδη, το Vox ήδη έχει ξιφουλκίσει ενάντια στην «κατάληψη από αριστερούς των ισπανικών πανεπιστημίων». Ευτυχώς ακόμη δεν έχει το ισπανικό ακροδεξιό κόμμα την ίδια ισχύ και εξουσία να μιμηθεί τους Τραμπιστές, όμως  σε όσες Περιφέρειες όπου συγκυβερνά με το ΡΡ μία από τις προϋποθέσεις που είχε θέσει για συμμετοχή στην τοπική κυβέρνηση ήταν να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο της Παιδείας. Φυσικά σε αυτές τις περιοχές -όπως η Καστίλη ι Λεόν, οι τοπικές οργανώσεις του Vox χειροκρότησαν τον φιλιππικό του Αμπασκάλ. Αλλά και στο πρόγραμμά του για τις περασμένες εκλογές, οι ιδέες αυτές διακηρύσσονται σαφώς: «το Πανεπιστήμιο πρέπει να διασωθεί από όλες τις ολοκληρωτικές ιδεολογικές επιταγές και την κουλτούρα της ακύρωσης, ανακτώντας την τάση του ως χώρου ελευθερία και αναζήτησης της αλήθειας και του κάλλους. Θα εγγυηθούμε την ακαδημαϊκή ελευθερία των εκπαιδευτικών στις τάξεις ενάντια στις επιταγές της πολιτικής ορθότητας».

Το Vox επιχειρεί να διαστρέψει το διαρκές αίτημα για την ηθική και διανοητική ανανέωση της κοινωνίας. Στη μορφή του αστικού  κράτους που το ίδιο διακηρύττει -αλλά και στην τωρινή νεο-καπιταλιστική μορφή του, που τύποις αντιμάχεται- η απάντηση στο αίτημα δίδεται με την συναρμογή της πολιτιστικής ηγεμονίας στο Κράτος-Δύναμη, σαν την αναπαραγωγή του απολυταρχικού πνεύματος του κράτους. Θεωρεί την Παιδεία, όχι σαν συστηματική αναθεώρηση των υλικών και πνευματικών συνθηκών της εποχής, αλλά σαν αναπαραγωγή των οικονομικών και παραγωγικών μοντέλων και την αντανάκλασή τους στο κοινωνικό Zeitgeist, το αντιμεταρρυθμιστικό μοντέλο της θρησκείας. Για τούτο βλέπει στον θεσμό του δημοσίου πανεπιστημίου (έτσι όπως διαμορφώθηκε από την πρωταρχή της ίδρυσης των θεολογικών σχολών και το πέρασμά τους και την κορύφωσή τους στα Atheneii από την Αναγέννηση και δώθε), που κατέληξε στην αναγέννηση και κριτική διαμόρφωση του πνεύματος της κοινωνίας και των θεσμών. Από τις θεολογικές σχολές του Μεσαίωνα ξεπήδησε η νέα οντολογική σκέψη και οι ερμηνείες της πίστης που επώασαν την επανάσταση του κριτικού στοχασμού και της επιστήμης. Μία αλλαγή στην πνευματική αρχικά και κοινωνική στη συνέχεια  εποπτεία, που παρέλαβε στη συνέχεια κι ανέπτυξε περαιτέρω η Αναγέννηση, για να καταλήξει στο Παν/μιου του Διαφωτισμού και του Ρομαντισμού. Εκείνου του πανεπιστήμιου που ανέδειξε σημαντικούς στοχαστές και δασκάλους, που εμπότισαν με τις ιδέες και τις μεθόδους τους το κριτικό πνεύμα των σπουδαστών και απετέλεσε την κοιτίδα κοινωνικών εξεγέρσεων (ακόμη και εθνικών) και βοήθησαν να γραφτούν λαμπρές σελίδες για τους λαούς και την παγκόσμια Ιστορία.